Οι αδειοδοτήσεις των Δημοτικών Παιδικών Σταθμών

 Άρθρο του Τάσου Σαπουνάκη

Οικονομολόγου- Συμβούλου Τοπικής Αυτοδιοίκησης

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η μεταφορά της αρμοδιότητας της λειτουργίας των κρατικών παιδικών σταθμών στους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ, που υπαγόντουσαν προηγούμενα στο Υπουργείο Υγείας - Πρόνοιας, πραγματοποιήθηκε σε τρεις φάσεις με τους νόμους 2218/94, 2880/01, 3106/03. Ειδικά με τον τελευταίο μεταφέρθηκαν οι παιδικοί σταθμοί δημόσιων οργανισμών κοινωνικής πρόνοιας (Ιδρύματα Βρεφονηπιακών Σταθμών Αθήνας, Θεσσαλονίκης, Λάρισας,, Π.Ι.Κ.Π.Α., Εθνικός Οργανισμός Πρόνοιας, Κέντρο βρεφών «Μητέρα»). Οι δήμοι και οι κοινότητες ήταν υποχρεωμένοι να συστήσουν δημοτικά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ) για τους σταθμούς που τους μεταβιβαζόντουσαν από το Υπουργείο ή τους παραπάνω οργανισμούς.

Μέσω των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των Β΄ και Γ΄ Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (περιφερειακών και τομεακών) δημιουργήθηκαν από τις επιχειρήσεις των ΟΤΑ (αποκλειστικοί δικαιούχοι) σταθμοί βρεφικοί, βρεφονηπιακοί, παιδικοί και βρεφονηπιακοί ολοκληρωμένης φροντίδας (με τμήμα νηπίων ΑμεΑ). Οι σταθμοί αυτοί αδειοδοτήθηκαν με βάση τρεις υπουργικές αποφάσεις του 1997 (Β΄ Κ.Π.Σ.) και του 2002 (Γ΄Κ.Π.Σ.).

Το 2008 η ΕΕΤΑΑ εκπόνησε, με χρηματοδότηση του ΥΠ.ΕΣ. και της ΚΕΔΚΕ, μελέτη απογραφής των παιδικών σταθμών των ΟΤΑ. Προέκυψε ότι μεταβιβάστηκαν από το κράτος και δημόσιους οργανισμούς 1.400 σταθμοί ( Κρατικοί σταθμοί 1.245, σταθμοί δημόσιων οργανισμών 155, σύνολο 1.400.), 218 δημιουργήθηκαν από επιχειρήσεις ΟΤΑ στο πλαίσιο των δύο Κ.Π.Σ. και 133 είχαν δημιουργηθεί από τους ίδιους τους Δήμους (κυρίως Αθήνας και Θεσσαλονίκης). Συγκεντρωτικά το 2008 καταγράφηκαν 1.751 παιδικοί σταθμοί σε 653 ΟΤΑ και οι περισσότεροι (1.491) ήταν ενταγμένοι σε δημοτικά ΝΠΔΔ και ιδρύματα.

Από τους 1034 ΟΤΑ που είχαν συσταθεί με το πρόγραμμα «Ι. Καποδίστριας», μόνο οι 653 λειτουργούσαν παιδικούς σταθμούς (63%). Το υπόλοιπο 27% δεν διέθετε παιδικούς σταθμούς.

Κατά τη διάρκεια του 2011, με βάση τις ρυθμίσεις του Ν. 3852/10 (Καλλικράτης), οι νέοι Δήμοι προχώρησαν σε συγχωνεύσεις / καταργήσεις των νομικών τους προσώπων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου. Σε ότι αφορά τους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς, οι περισσότεροι έχουν ενταχθεί πλέον σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, πολλοί λειτουργούν ως δημοτικές υπηρεσίες και ορισμένοι έχουν παραμείνει σε δημοτικές επιχειρήσεις. Με τη συγκέντρωση των σταθμών σε ένα ΝΠΔΔ ή δημοτική υπηρεσία παρατηρείται ότι έχει διευρυνθεί σημαντικά το αντικείμενο τους, κυρίως στους μεγάλους και μεσαίους Δήμους: πολλοί σταθμοί (εκτιμάται ότι πάνω από 50 Δήμοι διαθέτουν από 15 έως 20 σταθμούς και ορισμένοι περισσότερους), μεγάλοι αριθμοί παιδαγωγικού και λοιπού προσωπικού, αυξημένοι προϋπολογισμοί κ.α.

ΑΔΕΙΕΣ ΙΔΡΥΣΗΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Για να λειτουργήσει ένα παιδικός / βρεφονηπιακός σταθμός απαιτείται μετά το 2000, με κανονιστικές πράξεις, η χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας. Οι υπάρχουσες ρυθμίσεις αφορούν τους παιδικούς σταθμούς των επιχειρήσεων των ΟΤΑ και του ιδιωτικού τομέα, ενώ για τους δημοτικούς εμφανίζεται «νομοθετικό κενό», γεγονός που δημιουργεί προβλήματα στα δημοτικά ΝΠΔΔ / ιδρύματα που λειτουργούν ανάλογους σταθμούς. Το σχετικό θεσμικό πλαίσιο έχει ως εξής:

• Το βασικό κείμενο που ισχύει είναι η Υ.Α. Π1β/ΓΠ/οικ.116847/02 (ΦΕΚ 1519 Β΄, 4/12/02) «Προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας βρεφονηπιακών σταθμών ολοκληρωμένης φροντίδας από δημοτικές επιχειρήσεις του άρθρου 277 και επόμενα του Κ.Δ.Κ., διαδημοτικές επιχειρήσεις, ενώσεις δημοτικών επιχειρήσεων και φορείς ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα». Με βάση αυτή την Υ.Α., αδειοδοτήθηκαν οι παιδικοί σταθμοί των επιχειρήσεων των ΟΤΑ που χρηματοδοτήθηκαν από το Γ΄ Κ.Π.Σ.
•   Οι σταθμοί που χρηματοδοτήθηκαν από το Β΄ Κ.Π.Σ., αδειοδοτήθηκαν βάσει της Υ.Α. Π2β/οικ.2808/97 (ΦΕΚ 645 Β΄, 31/7/97) «Προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας μονάδων φροντίδας, προσχολικής αγωγής και διαπαιδαγώγησης (βρεφικών, παιδικών, βρεφονηπιακών σταθμών, μονάδων φύλαξης βρεφών και νηπίων) από φορείς ιδιωτικού δικαίου, κερδοσκοπικού και μη χαρακτήρα».
•   Στο παρελθόν είχαν εκδοθεί επίσης οι Γ2β/οικ.1570/99, (ΦΕΚ 749 Β΄, 19/05/99) και Π1β/οικ. 4014/2000, (ΦΕΚ 1316 Β΄, 31/10/2000) «Προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας μονάδων προσχολικής αγωγής από φορείς ιδιωτικού δικαίου κερδοσκοπικού ή μη χαρακτήρα», που δεν αφορούσαν όμως τους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς.

Η κατασκευή παιδικών σταθμών πριν το 1997 (κρατικοί, δημόσιων οργανισμών, δημοτικοί, ιδιωτών) ακολουθούσε τις ρυθμίσεις της απόφασης του Υπουργού Υγείας - Πρόνοιας, ΔΤΥ β΄, οικ. 4234, 1616/8-12-1983 «Τεύχος προδιαγραφών κτιρίων που στεγάζουν παιδικούς σταθμούς», η οποία δεν έχει καταργηθεί τυπικά και δεν έχει αποσαφηνιστεί μέχρι σήμερα, η σχέση της με τις προηγούμενες Υ.Α.

Οι υπηρεσίες των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και μετά των Περιφερειών ήταν αρμόδιες να χορηγούν τις παραπάνω άδειες.

Αδειοδότηση δημοτικών παιδικών σταθμών: 10 χρόνια παρατάσεις με νομοθετικές ρυθμίσεις (2007 - 2017) !!!

ΡΥΘΜΙΣΗ Νο 1

Στο Ν. 3613/07 (ΦΕΚ 263Α΄), στο άρθρο 24, παρ. 10 προβλεπότανε: «Με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Υγείας - Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές και οι ειδικοί όροι καταλληλότητας των χώρων που λειτουργούν ως παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί των Δήμων και Κοινοτήτων με τη μορφή των ΝΠΔΔ». Η απόφαση αυτή δεν εκδόθηκε ποτέ !!

ΡΥΘΜΙΣΗ Νο 2

Στο Ν. 3801/09 (ΦΕΚ 163 Α), άρθρο 41, παρ. 4, 5, 6 προστέθηκαν οι εξής διατάξεις με τις οποίες επαναρυθμίστηκαν οι σχετικές διαδικασίες:

«4. Με απόφαση του ΥΠ.ΕΣ., η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη της ΚΕΔΚΕ, της ΠΟΕ-ΟΤΑ και ΠΟΠ-ΟΤΑ και δημοσιεύεται στην Ε.τ.Κ., καθορίζονται οι γενικοί όροι λειτουργίας των παιδικών / βρεφονηπιακών σταθμών των Δήμων, ανεξάρτητα από τη νομική τους μορφή. Κάθε παιδικός / βρεφονηπιακός σταθμός των Δήμων καταρτίζει τον κανονισμό λειτουργίας του σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ανωτέρω απόφαση.

6.α. Ως την έκδοση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών που λειτουργούν ως ΝΠΔΔ των δήμων και πάντως όχι πέραν της 31.12.11, θέση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας υπέχει η συστατική τους πράξη.

β. Ως τη σύνταξη των νέων κανονισμών λειτουργίας που προβλέπονται στην προηγούμενη παράγραφο, τα νομικά αυτά πρόσωπα των Δήμων και Κοινοτήτων εξακολουθούν να λειτουργούν σύμφωνα με τους υφιστάμενους κανονισμούς λειτουργίας τους» .

 ( Το 2002 δημοσιεύτηκε η Κ.Υ.Α. 16065, ΦΕΚ 497 Β΄, 22/04/2002 «Πρότυπος κανονισμός λειτουργίας δημοτικών και κοινοτικών ΝΠΔΔ παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών». Σε αυτό τον κανονισμό αναφέρεται το σχετικό άρθρο.)

ΡΥΘΜΙΣΗ Νο 3

Με βάση το άρθρο 94 του Ν. 3852/10 «Καλλικράτης», μεταφέρθηκαν στους δήμους οι εξής δύο σχετικές αρμοδιότητες:

1.  Η άσκηση ελέγχου και εποπτείας στα ιδρύματα παιδικής προστασίας ιδιωτικού δικαίου (ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί) και η ευθύνη λειτουργίας των παιδικών εξοχών.

2. Η χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας δημοτικών και ιδιωτικών παιδικών ή βρεφονηπιακών σταθμών.

ΡΥΘΜΙΣΗ Νο 4:

Στο N. 4018/11 (ΦΕΚ 215 Α΄), άρθρο 9, παρ. 2, η προηγούμενη παράγραφος 6α αντικαταστάθηκε ως εξής:

6α. Έως την έκδοση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών που λειτουργούν ως ΝΠΔΔ των δήμων ή μεταφέρθηκαν στους δήμους και πάντως όχι πέραν της 31.12.13, θέση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας υπέχει η συστατική τους πράξη. Εντός της ιδίας περιόδου είναι δυνατή η συνέχιση της λειτουργίας παιδικού ή βρεφονηπιακού σταθμού από δήμο μετά την κατάργηση του οικείου ΝΠΔΔ.

β. Οι ρυθμίσεις του δεύτερου εδαφίου της παραγράφου 1 του παρόντος εφαρμόζονται ανάλογα και επί παιδικών, βρεφικών και βρεφονηπιακών σταθμών που λειτουργούν στο πλαίσιο επιχείρησης ΟΤΑ και η λειτουργία τους μεταφέρεται σε υπηρεσία του δήμου ή σε ΝΠΔΔ αυτού.

Με τη διάταξη αυτή λήφθηκαν υπ΄όψιν οι ανακατάξεις των παιδικών σταθμών σε  δημοτικές υπηρεσίες και δημοτικά ΝΠΔΔ / Ιδρύματα, που επήλθαν λόγω των ρυθμίσεων του Ν. 3852/10 (συγχωνεύσεις / καταργήσεις νομικών προσώπων και επιχειρήσεων των δήμων).

ΡΥΘΜΙΣΗ Νο 5

Στο N. 4071/12 (ΦΕΚ 85 Α΄), άρθρο 19, παρ. 14, προβλέφθηκαν τα εξής: «Με απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ύστερα από γνώμη της ΚΕΔΕ, καθορίζονται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών που λειτουργούν ως ΝΠΔΔ των δήμων ή ως υπηρεσία των δήμων, οι τεχνικές προδιαγραφές και ειδικοί όροι καταλληλότητάς τους, η διαδικασία ελέγχου τους, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου η παρ. 10 του άρθρου 24 του ν.3613/07 καταργείται.» (προστέθηκαν νέα εδάφια, βλέπε παρακάτω).

ΡΥΘΜΙΣΗ Νο 6

Στο Ν. 4147, ΦΕΚ 98 Α΄, 26/04/13, άρθρο 13 «Ρυθμίσεις για τους δημοτικούς παιδικούς βρεφονηπιακούς σταθμούς» τροποποιούνται οι παραπάνω ρυθμίσεις ως εξής:

«1. H περίπτωση α΄ της παρ. 2 του άρθρου 9 του ν. 4018/11 αντικαθίσταται ως ακολούθως:

«6α. Έως την έκδοση της άδειας ίδρυσης και λειτουργίας των παιδικών και των βρεφονηπιακών σταθμών που λειτουργούν ως ΝΠΔΔ των δήμων ή μεταφέρθηκαν στους δήμους, ή συστήνονται εντός ΝΠΔΔ του δήμου ή ως υπηρεσία του δήμου και πάντως όχι πέραν της 31ης Δεκεμβρίου 2014, θέση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας επέχει η συστατική τους πράξη ή ο οργανισμός εσωτερικής υπηρεσίας του δήμου, εφόσον πρόκειται για υπηρεσία. Εντός της ίδιας περιόδου είναι δυνατή η συνέχιση της λειτουργίας παιδικού ή βρεφονηπιακού σταθμού από δήμο μετά την κατάργηση του οικείου ΝΠΔΔ».

2. Στο τέλος της παρ.14 του άρθρου 19 του ν. 4071/12 προστίθενται νέα εδάφια ως εξής:

«Με απόφαση των δημοτικών συμβουλίων, καθορίζεται ο κανονισμός λειτουργίας των δημοτικών παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, με βάση πρότυπο κανονισμό λειτουργίας, ο οποίος εκδίδεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας, ύστερα από γνώμη της ΚΕΔΕ, της ΠΟΕ-ΟΤΑ και της ΠΟΠ-ΟΤΑ και δημοσιεύεται στην Ε.τ.Κ. Μέχρι τη σύνταξη νέων κανονισμών λειτουργίας, οι δημοτικοί παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί εξακολουθούν να λειτουργούν με τους υφιστάμενους κανονισμούς.

Οι διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου 12 του ν. 2880/01, καθώς και της παρ. 4 του άρθρου 41 του ν. 3801/09, καταργούνται».

ΡΥΘΜΙΣΗ Νο 7

Στο Ν. 4315/2014, ΦΕΚ 269 Α’, 24-12-2014 «Πράξεις εισφοράς σε γη και σε χρήμα- Ρυμοτομικές απαλλοτριώσεις και άλλες διατάξεις» και συγκεκριμένα στο άρθρο 44, παρατάθηκε η σχετική προθεσμία μέχρι την 31/12/2015 (βλέπε εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. με Α.Π. 1552, 13/01/2015).

ΡΥΘΜΙΣΗ Νο 8

Στο Ν. 4369/2016, ΦΕΚ 33 Α΄, «Εθνικό Μητρώο Επιτελικών Στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης …………………..» και συγκεκριμένα στο άρθρο 43, παρατάθηκε η σχετική προθεσμία μέχρι την 31/12/2016 (βλέπε εγκύκλιο ΥΠ.ΕΣ. με Α.Π. 6674, 02/03/2016).

Συνεπώς εκκρεμούν, για δέκα ολόκληρα χρόνια, δύο Κ.Υ.Α., η πρώτη αφορά τις άδειες ίδρυσης και λειτουργίας των δημοτικών παιδικών σταθμών και η δεύτερη τον κανονισμό λειτουργίας τους. Εκκρεμεί επίσης η έκδοση Υ.Α. για το παιδαγωγικό πρόγραμμα των δημοτικών παιδικών σταθμών.

Διαδικασίες αδειοδότησης

Με βάση την τελευταία ρύθμιση, οι Β.Ν.Π.Σ. που λειτουργούν ως Ν.Π.Δ.Δ./ ιδρύματα / δημοτικές υπηρεσίες των Δήμων, θεωρείται ότι διαθέτουν μέχρι την 31/12/16 άδεια ίδρυσης και λειτουργίας, με βάση την συστατική τους πράξη.

Επιπλέον με βάση το άρθρο 94 του ν. 3852/10, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, η αρμοδιότητα της χορήγησης αδειών ίδρυσης και λειτουργίας δημοτικών και ιδιωτικών Β.Ν.Π.Σ. μεταφέρθηκε στους Δήμους από τις Περιφέρειες την 01/07/2011.

Χωρίς όμως να έχει εκδοθεί Υ.Α. ανάλογη με τις Υ.Α. που προαναφέρθηκαν, η σχετική αρμοδιότητα δεν μπορεί να ασκηθεί. Εκκρεμεί επίσης η έκδοση των Υ.Α. για τους γενικούς όρους λειτουργίας των σταθμών και για το παιδαγωγικό πρόγραμμα που θα εφαρμόζουν.

Το 2005, το Δ.Σ. της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε., ενέκρινε πρόταση της Επιτροπής Κοινωνικής Πολιτικής σχετικά με τον Πρότυπο Κανονισμό Λειτουργίας των Παιδικών και Βρεφονηπιακών Σταθμών. Ο κανονισμός αυτός ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας της Επιτροπής, στελεχών της Κ.Ε.Δ.Κ.Ε., της Ε.Ε.Τ.Α.Α. και του Πανελλήνιου Συλλόγου Βρεφοκόμων Τ.Ε.Ι. Οι βασικοί άξονες του κανονισμού αυτού ήταν, το παιδαγωγικό πρόγραμμα, οι κτιριακές υποδομές, η ασφάλεια - υγιεινή και το προσωπικό. Ο πρότυπος αυτός κανονισμός, δεν υιοθετήθηκε και παράμεινε ανενεργός.

Επίσης το 2009 εκπονήθηκε από το Ε.Κ.Π.Α. (ΤΕΑΠΗ) παιδαγωγικό πρόγραμμα για τους παιδικούς σταθμούς (ενδιάμεση έκθεση), το οποίο όπως παρέμεινε ανολοκλήρωτο ως περιεχόμενο και διαδικασία.

Προβλήματα αδειοδότησης

Αυτή η μπερδεμένη κατάσταση δημιουργήθηκε γιατί πολλοί - όχι όλοι - κρατικοί παιδικοί σταθμοί, καθώς και σταθμοί των δημόσιων οργανισμών, ήταν εκτός προδιαγραφών των Κ.Υ.Α. που εκδόθηκαν μετά το 2000, κυρίως σε ότι αφορά τις κτιριακές προδιαγραφές (έκταση, ελεύθεροι χώροι, κ.α.).

Είναι γεγονός ότι ειδικά σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και σε πολλές πρωτεύουσες νομών οι παλιοί παιδικοί σταθμοί δεν πληρούσαν τις απαραίτητες προδιαγραφές για ουσιαστική φροντίδα και αγωγή των βρεφών και νηπίων. Το μεγάλο κόστος γης στις αστικές περιοχές, η έλλειψη οικοπέδων, η αξιοποίηση ακατάλληλων εγκαταστάσεων για λόγους κόστους ήταν οι βασικοί λόγοι που οδήγησαν στην κατάσταση αυτή.

Αυτό όμως αποτελεί ένα κλασσικό πρόβλημα της ελληνικής πραγματικότητας σε οποιοδήποτε εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας που αφορά την αδειοδότηση επαγγελματικών δραστηριοτήτων και έχει αντιμετωπιστεί με δύο τρόπους. Είτε οι υπάρχουσες επαγγελματικές εγκαταστάσεις, εφόσον έχουν τηρήσει την πολεοδομική νομοθεσία, θεωρούνται ότι διαθέτουν άδειες ίδρυσης και λειτουργίας, δηλαδή λειτουργούν νόμιμα, είτε δίνονται μεταβατικές περίοδοι για να προσαρμοστούν, οι οποίες συνήθως υπόκεινται σε πολλές παρατάσεις.

Το Υπουργείο Εσωτερικών επέλεξε, χωρίς να έχει πλήρη γνώση της πραγματικότητας, την δεύτερη λύση. Δεν έκδοσε όμως εγκαιρα την κανονιστική πράξη (Κ.Υ.Α.) με τις τεχνικές προδιαγραφές, τους όρους καταλληλότητας κ.λπ., οπότε οι αλλεπάλληλες παρατάσεις δεν έλυναν κανένα πρόβλημα, απλά το μετέθεταν στο μέλλον.

Η δεύτερη λύση (μεταβατική περίοδος και προσαρμογή) προϋπέθετε κάτι πολύ πιο ουσιαστικό. Το Υπουργείο Εσωτερικών, ως επιβλέπων φορέας και η ΚΕΔΕ ως φορέας άσκησης συγκεκριμένης αρμοδιότητας θα συνδιαμόρφωναν μία πολιτική για την προσχολική αγωγή, ένας από τους άξονες της οποίας θα ήταν το στεγαστικό πρόβλημα των παιδικών σταθμών.

Γιατί ας είμαστε ειλικρινείς: το πρόβλημα της προσχολικής αγωγής στην χώρα μας δεν είναι αν κάποιοι παιδικοί σταθμοί είναι εκτός των νέων προδιαγραφών, αλλά το ότι έχουμε λίγους παιδικούς σταθμούς, που αδυνατούν να καλύψουν την υπάρχουσα ζήτηση, η οποία έχει αυξηθεί με την κοινωνικοοικονομική κρίση. Οι υπάρχουσες θέσεις, ακόμα και αν προσμετρηθούν οι ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί, δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες, ειδικά δε στους βρεφικούς σταθμούς οι ελλείψεις είναι τραγικές.

Ενώ το Υπουργείο Παιδείας, μέσω του Γ΄ Κ.Π.Σ. και του ΕΣΠΑ, χρηματοδότησε και κατασκεύασε ένα πολύ μεγάλο αριθμό νηπιαγωγείων και προώθησε σε ικανοποιητικό βαθμό την πανελλαδική κάλυψη της υποχρεωτικής προσχολικής εκπαίδευσης, το Υπουργείο Εσωτερικών ούτε καν διεκδίκησε ένα τμήμα της χρηματοδότησης αυτής και οι δήμοι περιορίστηκαν στην χρηματοδότηση 10 - 15 παιδικών σταθμών από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα για κάθε προγραμματική περιόδο.

Αν μάλιστα η σχετική Κ.Υ.Α. είχε εκδοθεί στην ώρα της και κάποιοι παιδικοί σταθμοί δεν πληρούσαν τις νέες προδιαγραφές που έβαζε, θα έπρεπε οι αντίστοιχοι δήμοι να χρηματοδοτηθούν κατά προτεραιότητα για να τους αντικαταστήσουν.

Το πρόβλημα οξύνθηκε το καλοκαίρι του 2014, όταν ο Πανελλήνιος Σύλλογος Ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών (ΠΑΣΙΠΣ) κατέθεσε καταγγελία στην Ελληνική Αστυνομία και ζητούσε τον έλεγχο όλων των παιδικών σταθμών που δεν έχουν άδεια ίδρυσης και λειτουργίας. Στη συνέχεια άρχισαν να σταματούν περιπολικά της αστυνομίας έξω από δημοτικούς παιδικούς σταθμούς και με τη γνωστή διακριτικότητα που διακρίνει το ένστολο προσωπικό, άρχισαν να ζητούν άδειες λειτουργίας, καταστάσεις νόμιμης απασχόλησης προσωπικού κ.α. Ορισμένες προϊστάμενες παιδικών σταθμών αρνήθηκαν να τους επιτρέψουν την είσοδο και τους παρέπεμπαν στην διοικητική υπηρεσία που τηρεί τα σχετκά στοιχεία. Επίσης πολλοί αιρετοί, Πρόεδροι δημοτικών νομικών προσώπων προσχολικής αγωγής ή αρμόδιοι Αντιδήμαρχοι, επικοινωνούσαν ξαφνιασμένοι με τους Διοικητές των αστυνομικών τμημάτων για να καταλάβουν την αιτιολογία των ξαφνικών ελέγχων και να προσκομίσουν τις διατάξεις των νόμων που έδιναν τις παρατάσεις στην αδειοδότηση των σταθμών. Αφήνουμε βέβαια το ουσιαστικό πρόβλημα της εμφάνισης ένστολων και οπλισμένων αστυνομικών να τριγυρνούν σε αίθουσες παιδικών σταθμών, να ελέγχουν προϊστάμενες και παιδαγωγούς μπροστά σε μικρά παιδιά και να απαιτούν να σταματήσει κάθε δραστηριότητα για να διεξαχθεί ο έλεγχος.

Αφήνοντας πέρα τα κίνητρα του ΠΑΣΙΠΣ, αλλά και κατά πόσον μία τέτοια καταγγελία μπορεί να στραφεί εναντίον των μελών του, αφού είναι βέβαιο ότι αρκετοί ιδιωτικοί σταθμοί είναι και αυτοί εκτός προδιαγραφών, αν ξεκινήσουν μάλιστα αυστηροί και συστηματικοί έλεγχοι από τους Δήμους που είναι πλέον αρμόδιοι για τον έλεγχο των παιδικών σταθμών και από τις διευθύνσεις Υγιεινής των Περιφερειών, είναι βέβαιο ότι θα πέσουν πολλά πρόστιμα.

Τέλος με την Υ.Α. Δ22/οικ. 11828/293, ΦΕΚ 1157, 04/04/2017 «Καθορισμός προϋποθέσεων για άδεια ίδρυσης και λειτουργίας Μονάδων Φροντίδας, Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης (Βρεφικών - Παιδικών - Βρεφονηπιακών Σταθμών, Μονάδων Απασχόλησης βρεφών και νηπίων) από φορείς ιδιωτικού δικαίου, κερδοσκοπικού και μη χαρακτήρα» εκσυγχρονίστηκε το καθεστώς αδειοδότησης που διέπει τους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς.

ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

Η μεταφορά των κρατικών και γενικά δημόσιων παιδικών σταθμών στους Δήμους, αποτέλεσε την μεγαλύτερη μεταφορά κρατικής αρμοδιότητας στην τοπική αυτοδιοίκηση (αριθμός σταθμών, προσωπικό, ακίνητα - εγκαταστάσεις, ύψος δαπανών κ.α.). Πέρα από τα προβλήματα της χρηματοδότησης που εξομαλύνθηκαν σιγά - σιγά, ανέκυψε το ουσιαστικό πρόβλημα της συγκρότησης δημόσιας πολιτικής στον τομέα αυτό και της άσκησης της σε αποκεντρωμένο επίπεδο από τους Δήμους.

Η δημόσια προσχολική αγωγή και φροντίδα στην Ελλάδα ήταν χρόνια ελλειμματική όσον αφορά τον αριθμό των βρεφών και νηπίων που θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν, αλλά και προβληματική στο περιεχόμενο της, αφού εφάρμοζε ένα ξεπερασμένο φιλανθρωπικό - προνοιακό πρότυπο φύλαξης. Η κατάσταση αυτή είχε ως αποτέλεσμα μετά το 1980 τη δημιουργία πολλών ιδιωτικών σταθμών, που πάλι δεν μπορουσαν να καλύψουν την αυξανόμενη ζήτηση, οι περισσότεροι από τους οποίους λειτουργούσαν με χαμηλές ποιοτικές προδιαγραφές.

Η μεταφορά της στην πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση απετέλεσε μία πρώτης τάξεων ευκαιρία, αφενός μεν να πολλαπλασιαστούν οι προσφερόμενες υπηρεσίες στις οικογένειες και τα παιδιά, αφού κάθε παιδικός σταθμός έχει πάντοτε δύο αποδέκτες, τον άμεσο που είναι το παιδί και τον έμμεσο που αφορά την οικογένειά του, αφετέρου δε για να αναβαθμιστεί το περιεχόμενο της.

Η ευκαιρία αυτή αξιοποιήθηκε μερικά, αφού η αύξηση του αριθμού των σταθμών ουσιαστικά υλοποιήθηκε μέσω των χρηματοδοτήσεων των δύο Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης και του ΕΣΠΑ, ενώ η αναβάθμιση του περιεχομένου της αφέθηκε στο παιδαγωγικό προσωπικό, μέσω της εκπαίδευσης που παρείχαν τα ΤΕΙ βρεφονηπιοκόμων. Φυσικά υλοποιήθηκαν πολλές προσπάθειες και πρωτοβουλίες με καινοτομικό παιδαγωγικό περιεχόμενο, αλλά δεν συγκροτήθηκε μία αναβαθμισμένη πολιτική για την προσχολική αγωγή και φροντίδα

Από τότε που οι Δήμοι αποτέλεσαν τον κύριο φορέα σύστασης και λειτουργίας παιδικών σταθμών, διαπιστώθηκε ότι δεν πρέπει να μιλάμε πλέον για παιδικούς σταθμούς, αλλά για προσχολική αγωγή, που αποτελεί τον πρώτο θεσμό εκπαίδευσης και κοινωνικοποίησης των αυριανών πολιτών. Η χρήση διαφορετικής ορολογίας συνεπάγεται μια άλλη προσέγγιση τόσο στο υποκείμενο (παιδιά αλλά και οικογένειες), όσο και στο αντικείμενο, ποσότητα (αριθμός παιδικών σταθμών) και ποιότητα (παιδαγωγικό πρόγραμμα και κατάλληλο προσωπικό). Πολύ απλά αφορά την συγκρότηση και εφαρμογή μιας πολιτικής για την προσχολική αγωγή, που μάλλον δεν έχουν φανταστεί.