Συμβασιούχοι στα σκουπίδια. Ένα πρόβλημα «ανακύκλωσης» πάγιων και διαρκών υστεροβουλιών.

Του Δημήτρη Κατσούλη

Το ζήτημα των συμβασιούχων προέκυψε πάλι στο προσκήνιο για να αναδείξει τα τραγελαφικά αδιέξοδα του πλέον συγκεντρωτικού και παρακμιακού κράτους της Ευρώπης.

Ο συντακτικός αλλά και ο κοινός νομοθέτης καθώς και η πάγια νομολογία των Δικαστηρίων έχουν πλέον καταστρώσει με τον πιο σαφή τρόπο την αρχή της κάλυψης των πάγιων και διαρκών αναγκών στις υπηρεσίες του Δημοσίου και των ΟΤΑ με μόνιμο προσωπικό. Η πρόνοια αυτή ανταποκρίνεται σε δύο κρίσιμα κίνητρα: αντιμετώπιση των διαρκών και σταθερών αναγκών με προσωπικό του οποίου αξιοποιείται η εμπειρία και κατοχυρώνονται τα ανάλογα εργασιακά δικαιώματα.

Αυτή την νομοθετική και νομολογιακή σταθερά έρχονται να διαρρήξουν  πρωτίστως η Κεντρική Διοίκηση και συνακόλουθα η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Η με πρώτη περιορίζοντας, ιδίως στα χρόνια της κρίσης, την ευχέρεια κάλυψης των παγίων και διαρκών αναγκών με μόνιμο προσωπικό και η δεύτερη έχοντας την ευχέρεια να προσλαμβάνει συμβασιούχους λόγω και της απαγόρευσης των προσλήψεων μονίμων αλλά και λόγω της διαιώνισης «πάγιων» πελατειακών πρακτικών.

Ο τραγέλαφος γίνεται πιο πολύπλοκος όταν η Κυβέρνηση έρχεται και ενθαρρύνει την άμεση ή έμμεση μονιμοποίηση των συμβασιούχων χωρίς να έχει διασφαλίσει την αντιστοιχία τους στην κάλυψη των παγίων και διαρκών αναγκών και κυρίως χωρίς να έχει  εξασφαλίσει την ικανότητα των ΟΤΑ να καλύψουν την μισθοδοσία των συμβασιούχων αυτών. Παράλληλα καταλύει το καταξιωμένο σύστημα αντικειμενικών κριτηρίων για την πρόσληψη μονίμου προσωπικού το οποίο για πάνω από δύο δεκαετίες έχει εμπεδώσει τη διαφάνεια αλλά και τον ασφυκτικό περιορισμό των πελατειακών σχέσεων. Το χειρότερο καταλύει την συνταγματική αρχή της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας της τοπικής αυτοδιοίκησης για την οποία πάντως η ίδια η τοπική αυτοδιοίκηση σπανίως και αποσπασματικά μόνο κόπτεται.

Από την άλλη πλευρά, πρόκειται για εργαζόμενους και οικογένειες που υποφέρουν και αναζητούν μία θέση εργασία στη δίνη της ανέχειας και της φτώχειας. Πρόκειται για εργαζόμενους ομήρους του άκρατου συγκεντρωτισμού και της αμετανόητης πελατοκρατικής νοοτροπίας του πολιτικού συστήματος.

Οι λύσεις που προκρίνονται δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα αλλά διαρκώς το αναπαράγουν όπως εξάλλου έγινε και με το λεγόμενο Διάταγμα «Παυλόπουλου». Από την άλλη είναι λύσεις εμπαιγμού και μετακύλισης των πολιτικών ευθυνών όπου η Κυβέρνηση νομοθετεί δεσμεύσεις που θα κληθεί να πληρώσει η έτσι και αλλιώς χειραγωγημένη τοπική αυτοδιοίκηση, στην οποία εν προκειμένω δεν μεταφέρεται η ευθύνη της επιλογής των λύσεων και της ρύθμισης των προβλημάτων, παρά μόνο τα απόνερα  των επιλογών του συγκεντρωτισμού και της πελατοκρατείας.

Εν τούτοις τα πράγματα θα ήταν πιο απλά εάν ο καθένας στεκόταν στα όρια της συνταγματικής ευθύνης και ιδίως εάν οι ΟΤΑ μπορούσαν να αναλάβουν υπεύθυνα τη διοίκηση των υποθέσεών τους σε περιβάλλον διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και τοπικής πολιτικής αυτονομίας κατά την έννοια του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας.

Για όλα αυτά έχουμε ήδη καταθέσει απόψεις (http://tetradioaftodioikisis.blogspot.gr/2017/05/blog-post_12.html) συνοψίζουμε όμως και εδώ:

• ·     Κάλυψη των πάγιων και διαρκών αναγκών από μόνιμο προσωπικό. Καταρχήν, οπωσδήποτε στις ανταποδοτικές υπηρεσίες αλλά και στις άλλες όπως π.χ. οι κοινωνικές δομές, οι επί σειρά ετών συμβασιούχοι της «Βοήθειας στο Σπίτι» για τους οποίους κανείς δεν νοιάζεται γιατί δεν έχουν όπλα αγώνα τα σκουπίδια.
• ·         Τήρηση των κανόνων διαφάνειας και αντικειμενικότητας υπό τον έλεγχο του ΑΣΕΠ.
• ·         Ελευθερία των ΟΤΑ πρώτου και δευτέρου βαθμού να προσλαμβάνουν το προσωπικό τους χωρίς έγκριση από κανέναν κρατικό φορέα στο πλαίσιο της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας η οποία επιτέλους πρέπει να εμπεδωθεί.

Η επίκαιρη κρίση των συμβασιούχων έδωσε την ευκαιρία σε δυνάμεις του συγκεντρωτισμού και της νεοπελατείας να επικοινωνήσουν τη παράδοση της αποκομιδής των απορριμμάτων στις ιδιωτικές εταιρείες (με ένα ντελίριουμ κατ΄εξοχήν επένδυσης στην κρατικοδίαιτη ιδιωτική οικονομία)  και μάλιστα στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης επιλογής για λιγότερο κράτος όπως την εξέφρασε ο αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Άλλοι το αξιοποίησαν ως απειλή για να νουθετήσουν τους συνδικαλιστές. Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια.

Το πολύ ή λίγο κράτος δεν έχει να κάνει με τον σκληρό πυρήνα της υπόθεσης των συμβασιούχων που είναι πρωτίστως το έλλειμα στο κράτος δικαίου και σύγχρονο κοινωνικά δίκαιο κράτος, ιδίως όμως έχει να κάνει ως προς τους συμβασιούχους της Αυτοδιοίκησης με συγκεντρωτικό κράτος και χειραγωγημένη αυτοδιοίκηση.

Ειδικότερα στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και ειδικότερα στην αποδοκομιδή οι διελκυστίνδες μεταξύ κυβέρνησης- δήμων και συνδικαλιστών στήνονται σε ένα πλαίσιο που βρίσκεται εκτός του ισχύοντος πλαισίου της ευρωπαϊκής πολιτικής αλλά και του εθνικού σχεδιασμού για την μείωση των απορριμμάτων και την ορθολογική διαχείριση στη πηγή. Στήνονται στο παλιό καμβά της αποκομιδής των συμμείκτων χωρίς διαλογή στη πηγή. Η εφαρμογή της ισχύουσας Ευρωπαϊκής Οδηγίας και του Εθνικού Σχεδίου πρόληψης της παραγωγής και διαχείρισης των στερεών αποβλήτων απαιτεί άλλες μορφές οργάνωσης και επιχειρησιακού εξοπλισμού των υπηρεσιών καθαριότητας και ενδεχομένως αναδιάταξη των εργασιακών σχέσεων αλλά και του προσδιορισμού των παγίων και διαρκών αναγκών.

Είναι παράδοξο πάντως όταν η ίδια η σημερινή Κυβέρνηση φαινόταν να υποστηρίζει τη συμμετοχική εμπλοκή των πολιτών και των οργανώσεων της κοινωνίας στην εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου του βασιζόμενου στη διαλογή στη πηγή να έρχεται σήμερα και να  πλειοδοτεί ουσιαστικά στην συνέχιση του παλαιού συστήματος δίνοντας θάρρος στα μεγάλα ιδιωτικά συμφέροντα που κινούνται γύρω από τα στερεά απόβλητα και ενθαρρύνοντας ουσιαστικά τον εγκλωβισμό της τοπικής αυτοδιοίκησης σε μία εντελώς αναχρονιστική διελκυστίνδα μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού.

 Αν παρέμενε έστω και εδώ συνεπής όφειλε να δείξει τον δρόμο της συμμετοχής των οργανώσεων της κοινωνικής οικονομίας σε μία δραστηριότητα κατεξοχήν κυκλικής οικονομίας, να ενθαρρύνει σχήματα συνεταιρισμών εργαζομένων και να συνδυάσει αυτή την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας με την εφαρμογή της συλλογής στη πηγή με βάση τα ρεύματα που προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Δεν το κάνει όμως επιμένοντας σταθερά στον κρατισμό και στην κρατικοδίαιτη ιδιωτική επιχειρηματικότητα η οποία στο τομέα των στερεών αποβλήτων είναι επίμονα κρατικοδίαιτη.  Σε αυτό τον καμβά εμπλέκει τις λύσεις για τους συμβασιούχους της Καθαριότητας και διαιωνίζει όλα όσα θα έπρεπε να αλλάξει.

Υποστηρίζουμε εντέλει ότι η συστηματική και ορθολογική αξιολόγηση των πάγιων και διαρκών αναγκών των Δήμων στο τομέα της καθαριότητας και της αποκομιδής των απορριμμάτων είναι η αναγκαία προϋπόθεση για τη δίκαιη και αποτελεσματική διαχείριση των σταθερών θέσεων εργασίας. Αυτή η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Οδηγίας και του Εθνικού Σχεδίου πρόληψης της παραγωγής των στερεών αποβλήτων με την εφαρμογή της διαλογής στη πηγή. Εκεί ακριβώς οι Δήμοι πρέπει να ενθαρρύνουν την εμπλοκή των φορέων της κοινωνικής οικονομίας που μπορούν να αναπτυχθούν σε κατ΄εξοχήν δράσεις κυκλικής οικονομίας όπως η διαχείριση των απορριμμάτων  επιμερίζοντας ρόλους στη διαχείριση των ρευμάτων, παράγοντας δυναμικές θέσεις εργασίας, ενισχύοντας το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο και περιορίζοντας την ασυδοσία των κρατικοδίαιτων ιδιωτικών συμφερόντων που καραδοκούν αλλά και τα αδιέξοδα του πελατειοκρατικού κρατικίστικου μοντέλου διαχείρισης που εμπορεύεται τις ελπίδες διαβίωσης των φτωχότερων τμημάτων της κάθε τοπικής κοινωνίας.