Σύσταση CM/Rec(2018)4
της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη για τη συμμετοχή των πολιτών στην
τοπική δημόσια ζωή
(Εγκρίθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 21 Μαρτίου 2018 στην 1311η συνεδρίαση των Βουλευτών Υπουργών)
Η Επιτροπή Υπουργών, σύμφωνα με τους όρους του άρθρου 15.β του
Καταστατικού του Συμβουλίου της Ευρώπης,
Θεωρώντας ότι στόχος του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι να επιτύχει
μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ των μελών του
με σκοπό τη διαφύλαξη και την υλοποίηση των ιδανικών και των αρχών που
αποτελούν την κοινή τους κληρονομιά και την προώθηση της οικονομικής και
κοινωνικής τους προόδου·
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμμετοχή των πολιτών βρίσκεται στο επίκεντρο
της ιδέας της δημοκρατίας και ότι οι πολίτες που είναι προσηλωμένοι στις
δημοκρατικές αξίες, έχοντας επίγνωση των πολιτικών τους υποχρεώσεων και ενεργειών
στη δημόσια ζωή, είναι η ψυχή κάθε δημοκρατικού συστήματος·
Επιβεβαιώνοντας την πεποίθησή του ότι η αντιπροσωπευτική δημοκρατία
αποτελεί μέρος της κοινής κληρονομιάς των κρατών μελών και αποτελεί τη βάση της
συμμετοχής των πολιτών στη δημόσια ζωή σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό
επίπεδο·
Υπενθυμίζοντας τις πρακτικές άμεσης δημοκρατίας σε ορισμένα κράτη μέλη·
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η συμμετοχική δημοκρατία, η οποία σέβεται και
αναγνωρίζει το ρόλο όλων των παραγόντων, μπορεί να συμβάλει και να συμπληρώσει
την αντιπροσωπευτική και άμεση δημοκρατία, καθιστώντας τους δημοκρατικούς πιο αποτελεσματικούς
, συμβάλλοντας έτσι σε κοινωνίες χωρίς αποκλεισμούς και σταθερότητα·
Πεπεισμένοι ότι η τοπική δημοκρατία είναι ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της δημοκρατίας στις ευρωπαϊκές χώρες και ότι η ενίσχυσή της αποτελεί παράγοντα σταθερότητας·
Σημειώνοντας ότι η τοπική δημοκρατία λειτουργεί στις μέρες μας σε ένα
πλαίσιο προκλήσεων το οποίο εξελίσσεται συνεχώς ως αποτέλεσμα όχι μόνο των
δομικών και λειτουργικών αλλαγών στην οργάνωση της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά
και των πολιτικών, οικονομικών, πολιτιστικών και κοινωνικών εξελίξεων στην
Ευρώπη·
Γνωρίζοντας ότι οι προσδοκίες του κοινού συνεχίζουν να εξελίσσονται,
ότι η τοπική πολιτική συνεχίζει να αλλάζει μορφή με τους πολίτες να αναζητούν
και να εξασκούν νέους τρόπους συμμετοχής και έκφρασης, και ότι αυτό απαιτεί,
ακόμη περισσότερο από ό,τι στο παρελθόν, πιο άμεσες και ευέλικτες μεθόδους
συμμετοχής.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι εξακολουθεί να υπάρχει ανάγκη για τους τοπικούς
δημόσιους θεσμούς να επανασυνδεθούν με
τους πολίτες και να ανταποκριθούν σε αυτούς με νέους τρόπους, προκειμένου να
διατηρηθεί η νομιμότητα των διαδικασιών λήψης αποφάσεων, ιδιαίτερα δεδομένου
ότι, τόσο συχνά σήμερα, το επίπεδο εμπιστοσύνης που έχουν οι πολίτες στους
αιρετούς τους θεσμούς μειώνεται.
Αναγνωρίζοντας ότι υπάρχει μεγάλη ποικιλία μέτρων που είναι άμεσα
προσαρμόσιμα στις τοπικές συνθήκες για την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών·
Λαμβάνοντας υπόψη ότι το δικαίωμα των πολιτών να έχουν τη γνώμη τους σε
σημαντικές αποφάσεις που συνεπάγονται μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις ή επιλογές που
είναι δύσκολο να ανατραπούν και που τους αφορούν, είναι μία από τις
δημοκρατικές αρχές κοινές σε όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης·
Λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό το δικαίωμα μπορεί να ασκηθεί πιο άμεσα σε
τοπικό επίπεδο και ότι, κατά συνέπεια, θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την πιο
άμεση συμμετοχή των πολιτών στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων, διασφαλίζοντας
παράλληλα την αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα αυτής της διαχείρισης·
Λαμβάνοντας υπόψη ότι ο διάλογος μεταξύ των πολιτών και των τοπικών
αρχών και των εκλεγμένων αντιπροσώπων είναι απαραίτητος για την τοπική
δημοκρατία, καθώς ενισχύει τη νομιμότητα των τοπικών δημοκρατικών θεσμών και
την αποτελεσματικότητα της δράσης τους·
Λαμβάνοντας υπόψη ότι, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας, οι
τοπικές αρχές έχουν, και πρέπει να αναλάβουν, ηγετικό ρόλο στην προώθηση της
συμμετοχής των πολιτών και ότι η δέσμευσή τους είναι κρίσιμη για την επιτυχία
οποιασδήποτε τοπικής δημοκρατικής πολιτικής συμμετοχής·
Έχοντας υπόψη την ανάγκη επικαιροποίησης της Σύστασης Rec(2001)19 της
Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τη συμμετοχή των πολιτών στην
τοπική δημόσια ζωή, και λαμβάνοντας υπόψη ότι οι αλλαγές που έχουν επέλθει από
την έκδοσή της δικαιολογούν την αντικατάστασή της από το παρούσα σύσταση·
Έχοντας υπόψη:
˗ Το πρόσθετο πρωτόκολλο του Χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με
το δικαίωμα συμμετοχής στις υποθέσεις τοπικής αρχής (CETS αρ. 207).
˗ Σύσταση CM/Rec(2009)2 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη
σχετικά με την αξιολόγηση, τον έλεγχο και την παρακολούθηση των πολιτικών
συμμετοχής και συμμετοχής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, και το εργαλείο
CLEAR που επισυνάπτεται σε αυτήν·
˗ Τις 12 αρχές της χρηστής δημοκρατικής διακυβέρνησης. και
˗ Τις κατευθυντήριες γραμμές για τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη
πολιτικών αποφάσεων (CM(2017)83-τελικό)·
Συνιστά στις κυβερνήσεις των κρατών μελών να αναλάβουν τα καθήκοντα
που ορίζονται στις παραγράφους 1 έως 5 παρακάτω ή να τα αναθέσουν στις αρμόδιες
δημόσιες αρχές, λαμβάνοντας υπόψη τις αντίστοιχες συνταγματικές ή νομοθετικές
ρυθμίσεις τους.
1. Να διαμορφώνουν πολιτική, με τη συμμετοχή τοπικών και – κατά
περίπτωση – περιφερειακών αρχών, σχεδιασμένη να προωθεί τη συμμετοχή των
πολιτών στην τοπική δημόσια ζωή, με βάση:
˗ τις αρχές του Ευρωπαϊκού Χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ETS No.
122).
˗ το πρόσθετο πρωτόκολλο στον Ευρωπαϊκό Χάρτη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
σχετικά με το δικαίωμα συμμετοχής στις υποθέσεις μιας τοπικής αρχής (CETS αρ.
207).
˗ τις κατευθυντήριες γραμμές για τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη
πολιτικών αποφάσεων (CM(2017)83-τελικό)· και
˗ τις αρχές που ορίζονται στο τμήμα Α του προσαρτήματος της παρούσας
σύστασης·
2. Να υιοθετούν μέτρα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, έχοντας υπόψη
την προαναφερθείσα πολιτική και το τμήμα Β του προσαρτήματος της παρούσας
σύστασης, ιδίως με σκοπό τη βελτίωση του νομικού πλαισίου για τη συμμετοχή και
τη διασφάλιση ότι η εθνική νομοθεσία και κανονισμοί επιτρέπουν στις τοπικές και
περιφερειακές αρχές να χρησιμοποιούν ένα ευρύ φάσμα μέσων συμμετοχής·
3. Να καλέσουν με τον κατάλληλο τρόπο, τις τοπικές και περιφερειακές
αρχές:
˗ να προσυπογράψουν τις αρχές
που περιέχονται στο τμήμα Α του παραρτήματος της παρούσας σύστασης και να
αναλάβει την αποτελεσματική εφαρμογή της πολιτικής για την προώθηση της
συμμετοχής των πολιτών στην τοπική δημόσια ζωή·
˗ να βελτιώσουν τους τοπικούς και περιφερειακούς κανονισμούς σχετικά με
τη συμμετοχή των πολιτών στην τοπική δημόσια ζωή μαζί με πρακτικές ρυθμίσεις
για τη συμμετοχή αυτή και να λάβουν κάθε άλλο μέτρο στο πλαίσιο των
αρμοδιοτήτων τους για την προώθηση της συμμετοχής των πολιτών, λαμβάνοντας
δεόντως υπόψη τα μέτρα που αναφέρονται στην ενότητα Β του το προσάρτημα της
παρούσας σύστασης·
4. Να επανεξετάζουν περιοδικά τις πολιτικές που υιοθετούνται σχετικά με
τη συμμετοχή των πολιτών για να διασφαλίζεται ότι παραμένουν ως αποτελεσματικές
και ενημερωμένες πολιτικές.
5. Να διασφαλίζουν ότι αυτή η
σύσταση μεταφράζεται στην επίσημη γλώσσα(ες) των αντίστοιχων χωρών τους και, με
τρόπο που κρίνουν κατάλληλο, δημοσιεύεται και γνωστοποιείται στις τοπικές και
περιφερειακές αρχές.
Αποφασίζει ότι αυτή η σύσταση αντικαθιστά τη Σύσταση Rec(2001)19 της
Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τη συμμετοχή των πολιτών στην
τοπική δημόσια ζωή.
Προσάρτημα της Σύστασης CM/Rec(2018)4
Για τους σκοπούς αυτής της σύστασης:
˗ «τοπικός δημόσιος βίος» σημαίνει όλα τα θέματα, τις υπηρεσίες
και τις αποφάσεις και ειδικότερα τη διαχείριση και διαχείριση των υποθέσεων που
αφορούν τοπική κοινότητα·
˗ «πολίτης» σημαίνει κάθε πρόσωπο (συμπεριλαμβανομένων, κατά
περίπτωση, κατοίκων αλλοδαπής[1]) που ανήκει σε τοπική κοινότητα. Το να ανήκεις
σε μια τοπική κοινότητα συνεπάγεται την ύπαρξη ενός σταθερού δεσμού μεταξύ του
ατόμου και αυτής της κοινότητας.
Οι ορισμοί των περαιτέρω όρων που χρησιμοποιούνται στην παρούσα σύσταση παρέχονται στην επεξηγηματική έκθεση της παρούσας (CM(2018)13-τελικό).
Α. Βασικές αρχές μιας τοπικής δημοκρατικής πολιτικής συμμετοχής
Τα κράτη μέλη θα πρέπει:
1. Να συμμορφώνονται με τις αρχές παροχής πληροφοριών που ορίζονται στη
Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόσβαση στα Επίσημα Έγγραφα (CETS
αρ. 205) σε σχέση με διάφορα θέματα που απασχολούν μια τοπική κοινότητα, ώστε
να μπορούν οι πολίτες τους να έχουν λόγο σε αποφάσεις που επηρεάζουν την
κοινότητά τους ή τους επηρεάζουν μεμονωμένα και να επιτρέπουν τη διαφάνεια στη
λήψη αποφάσεων των τοπικών αρχών, ενισχύοντας έτσι τη λογοδοσία των υπευθύνων
λήψης αποφάσεων·
2. Να αναζητούν νέους τρόπους για την ενίσχυση της νοοτροπίας των πολιτών
και την προώθηση μιας κουλτούρας δημοκρατικής συμμετοχής που μοιράζονται οι
κοινότητες και οι τοπικές αρχές.
3. Να αναπτύξουν τη συνείδηση ότι ανήκουν σε μια κοινότητα και να
ενθαρρύνουν τους πολίτες να αποδεχτούν την ευθύνη τους να συνεισφέρουν στη ζωή
των κοινοτήτων τους.
4. Να δίνουν μεγάλη σημασία στην επικοινωνία μεταξύ των δημοσίων αρχών
και των πολιτών και ενθαρρύνουν τις τοπικές αρχές να δίνουν έμφαση στη
συμμετοχή των πολιτών και να λαμβάνουν προσεκτικά υπόψη τα αιτήματα και τις
προσδοκίες τους, ώστε να ανταποκρίνονται κατάλληλα στις ανάγκες που εκφράζουν.
5. Να υιοθετήσουν μια συνολική προσέγγιση για τη συμμετοχή των πολιτών,
λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις διαδικασίες της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας όσο
και τις μορφές άμεσης συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων και στη διαχείριση των
τοπικών υποθέσεων.
6. Να αποφεύγουν τις υπερβολικά άκαμπτες λύσεις και να επιτρέψουν τον
πειραματισμό, δίνοντας προτεραιότητα στην ενδυνάμωση των πολιτών. Κατά
συνέπεια, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προβλέψουν ένα ευρύ φάσμα μέσων συμμετοχής
και τη δυνατότητα συνδυασμού τους και προσαρμογής του τρόπου χρήσης τους,
ανάλογα με τις περιστάσεις·
7. Να ξεκινήσουν με μια εις βάθος αξιολόγηση της κατάστασης όσον αφορά
την τοπική συμμετοχή, καθιερώνοντας τα κατάλληλα σημεία αναφοράς και εισάγοντας
ένα σύστημα παρακολούθησης για την παρακολούθηση τυχόν αλλαγών, προκειμένου να
εντοπιστούν τα αίτια των θετικών ή αρνητικών τάσεων στη συμμετοχή των πολιτών
και να μετρηθούν τον αντίκτυπο των μηχανισμών που υιοθετήθηκαν·
8. Να επιτρέψουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ και εντός των χωρών
σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές στη συμμετοχή των πολιτών, να υποστηρίξουν την εκμάθηση των τοπικών αρχών σχετικά με την
αποτελεσματικότητα των διαφόρων μεθόδων συμμετοχής και να εξασφαλίσουν ότι το κοινό είναι πλήρως ενημερωμένο για όλο
το φάσμα των διαθέσιμων ευκαιριών, λαμβάνοντας υπόψη λογαριασμός Σύσταση
CM/Rec(2009)2 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με την
αξιολόγηση, τον έλεγχο και την παρακολούθηση των πολιτικών συμμετοχής και
συμμετοχής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και το εργαλείο CLEAR που
επισυνάπτεται σε αυτό·
9. Να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στους πολίτες που αντιμετωπίζουν
μεγαλύτερη δυσκολία να συμμετάσχουν ενεργά ή που, de facto, παραμένουν στο
περιθώριο της τοπικής δημόσιας ζωής.
10. Να προωθήσουν της ισόρροπης συμμετοχής γυναικών και ανδρών στην
τοπική πολιτική και την τοπική δημόσια ζωή.
11. Να αναγνωρίζουν τις
δυνατότητες που αντιπροσωπεύουν τα παιδιά και οι νέοι για τη βιώσιμη ανάπτυξη
των τοπικών κοινωνιών και τονίζουν τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν.
12. Να αναγνωρίζουν και να ενισχύουν τον ρόλο που διαδραματίζουν οι
ενώσεις και οι ομάδες πολιτών ως βασικοί εταίροι στην ανάπτυξη και διατήρηση
μιας κουλτούρας συμμετοχής και ως κινητήρια δύναμη στην πρακτική εφαρμογή της
δημοκρατικής συμμετοχής.
13. Να αναγνωρίζουν πόσο πολιτιστικά ποικιλόμορφες και χωρίς
αποκλεισμούς κοινωνίες να διευκολύνουν τη συμμετοχή όλων στη δημόσια ζωή των
κοινοτήτων τους.
14. Να ενθαρρύνουν και να κάνουν χρήση των κοινών προσπαθειών των αρχών σε όλα
τα επίπεδα διακυβέρνησης, με κάθε αρχή να είναι υπεύθυνη για τη λήψη κατάλληλων
μέτρων στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, σύμφωνα με την αρχή της
επικουρικότητας.
Β. Βήματα και μέτρα για την ενθάρρυνση και την ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στην τοπική δημόσια ζωή
I. Γενικά βήματα και μέτρα
Τα κράτη μέλη θα πρέπει:
1. Να εξακριβώσουν εάν, σε μια
πολύπλοκη και παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, η συνάφεια της τοπικής δράσης και
λήψης αποφάσεων καθίσταται σαφής στο κοινό, προσδιορίζοντας τους βασικούς
ρόλους των τοπικών αρχών σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
2. Να δώσουν τη δέουσα έμφαση σε αυτούς τους ρόλους και να διερευνήσουν
, εάν είναι απαραίτητο, εάν η ισορροπία δυνάμεων που ασκείται σε εθνικό,
περιφερειακό και τοπικό επίπεδο διασφαλίζει ότι οι τοπικές αρχές και οι αιρετοί
αντιπρόσωποι έχουν επαρκείς αρμοδιότητες και ικανότητα για τοπική δράση ώστε να
παρέχουν τα απαραίτητα κίνητρα και κίνητρα για η συμμετοχή των πολιτών. Στο
πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να κάνουν χρήση κάθε ευκαιρίας για
λειτουργική αποκέντρωση, επεκτείνοντας τις αρμοδιότητες των τοπικών αρχών.
3. Να δώσουν στις τοπικές αρχές τη δυνατότητα να εισαγάγουν, σε επίπεδο
γειτονιάς, συμμετοχικές δομές που προσφέρουν στους πολίτες ευκαιρίες να
επηρεάσουν το άμεσο περιβάλλον τους.
4. Να βελτιώσουν την εκπαίδευση για την ιδιότητα του πολίτη και να
ενσωματώσουν στα σχολικά προγράμματα
σπουδών και τα αναλυτικά προγράμματα κατάρτισης τον στόχο της προώθησης της
συνειδητοποίησης των ευθυνών που βαρύνουν κάθε άτομο σε μια δημοκρατική
κοινωνία, ιδίως εντός των τοπικών τους κοινοτήτων, είτε ως εκλεγμένοι
εκπρόσωποι, τοπικοί διαχειριστές, δημόσιοι υπάλληλοι ή απλούς πολίτες, σύμφωνα
με τον Χάρτη του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Εκπαίδευση για τη Δημοκρατική
Ιθαγένεια και Εκπαίδευση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Σύσταση CM/Rec(2010)7 της
Επιτροπής Υπουργών).
5. Να ενθαρρύνουν τους τοπικούς
εκλεγμένους αντιπροσώπους και τις τοπικές αρχές με κάθε πρόσφορο μέσο,
συμπεριλαμβανομένης της κατάρτισης και δημοσίευσης κωδίκων δεοντολογίας, να
συμπεριφέρονται κατά τρόπο που να είναι σύμφωνος με τα υψηλότερα πρότυπα ηθικής
συμπεριφοράς και να εμπνέει την εμπιστοσύνη των πολιτών, λαμβάνοντας υπόψη :
˗ Ψήφισμα 401 (2016) του Συνεδρίου των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών
του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την «Πρόληψη της διαφθοράς και προώθηση
της δημόσιας ηθικής σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο»·
˗ τον Ευρωπαϊκό Κώδικα Δεοντολογίας για την πολιτική ακεραιότητα των
τοπικών και περιφερειακών εκλεγμένων αντιπροσώπων. και
˗ το Συνοπτικό Εγχειρίδιο του 2006 για τη Δημόσια Δεοντολογία σε Τοπικό
Επίπεδο.
6.Να εισάγουν μεγαλύτερη διαφάνεια
στον τρόπο λειτουργίας των τοπικών
θεσμών και αρχών, και ειδικότερα:
i. Να
διασφαλίζεται ο δημόσιος χαρακτήρας των τοπικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων
(για παράδειγμα με τη δημοσίευση των ημερήσιων διατάξεων των τοπικών συμβουλίων
και των τοπικών εκτελεστικών συνεδριάσεων, καθιστώντας τις συνεδριάσεις του
τοπικού συμβουλίου και των επιτροπών του ανοικτές στο κοινό, διοργάνωση
συνεδριάσεων ερωτήσεων και απαντήσεων ή δημοσιεύοντας τα πρακτικά των
συνεδριάσεων και αποφάσεις)·
ii. Να εξασφαλίσουν και να διευκολύνουν της πρόσβασης οποιουδήποτε
πολίτη σε πληροφορίες σχετικά με τοπικές υποθέσεις (για παράδειγμα με τη
δημιουργία γραφείων πληροφοριών, κέντρων τεκμηρίωσης και δημόσιων βάσεων
δεδομένων, χρήση τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών, απλοποίηση
διοικητικών διαδικασιών και μείωση του κόστους λήψης αντιγράφων εγγράφων),
νομοθεσία για την ιδιωτική ζωή και την ασφάλεια·
iii. Να παρέχουν επαρκείς
πληροφορίες σχετικά με τα διοικητικά όργανα και την οργανωτική τους δομή και να
ενημερώνουν τους πολίτες που επηρεάζονται άμεσα από τυχόν εν εξελίξει
διαδικασίες για την πρόοδο αυτών των διαδικασιών·
7. Να εφαρμόσουν μια ολοκληρωμένη επικοινωνιακή πολιτική προκειμένου να
δώσουν στους πολίτες την ευκαιρία να κατανοήσουν καλύτερα τα κύρια ζητήματα που
απασχολούν την κοινότητα και τις επιπτώσεις των μεγάλων πολιτικών αποφάσεων που
καλούνται να λάβουν τα όργανά της και να ενημερώσουν τους πολίτες για ευκαιρίες
για συμμετοχή στην τοπική δημόσια ζωή και τις μορφές που μπορεί να λάβει.
II. Βήματα και μέτρα που αφορούν τη
συμμετοχή στις αυτοδιοικητικές εκλογές και το σύστημα αντιπροσωπευτικής
δημοκρατίας
Τα κράτη μέλη θα πρέπει:
1.Να επανεξετάσουν την λειτουργία των τοπικών εκλογικών συστημάτων για
να εξακριβωθεί εάν υπάρχουν θεμελιώδεις ατέλειες ή εκλογικές ρυθμίσεις που θα
μπορούσαν να αποθαρρύνουν συγκεκριμένα τμήματα του πληθυσμού να ψηφίσουν και να
εξετάσουν τη δυνατότητα διόρθωσης αυτών
των ελαττωμάτων ή διευθετήσεων σύμφωνα με τον Κώδικα Ορθής Πρακτικής σε
Εκλογικά Θέματα που εγκρίθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη Δημοκρατία
μέσω του Δικαίου (Επιτροπή της Βενετίας) (CDL-AD(2002)023rev-E);
2.Να καταβάλλουν προσπάθειες για
την προώθηση της συμμετοχής στις εκλογές, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία για
τα εκλογικά δικαιώματα. Όπου χρειάζεται, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διεξάγουν
ενημερωτικές εκστρατείες για να εξηγήσουν πώς να ψηφίσουν και να ενθαρρύνουν
τους ανθρώπους να εγγραφούν για να ψηφίσουν και να χρησιμοποιήσουν την ψήφο
τους. Οι ενημερωτικές εκστρατείες που απευθύνονται σε συγκεκριμένα τμήματα του
πληθυσμού μπορεί επίσης να είναι μια κατάλληλη επιλογή.
3. Να εξετάσουν την εγγραφή των
ψηφοφόρων και την εκλογική συμμετοχή προκειμένου να εντοπιστεί οποιαδήποτε
αλλαγή στα γενικά πρότυπα ή τυχόν προβλήματα που αφορούν συγκεκριμένες
κατηγορίες ή ομάδες πολιτών που έχουν δικαίωμα ψήφου αλλά δείχνουν μικρό
ενδιαφέρον για να το πράξουν.
4.Να εξετάσουν μέτρα για να κάνουν
την ψηφοφορία πιο βολική, δεδομένης της
πολυπλοκότητας και των απαιτήσεων του σύγχρονου τρόπου ζωής, για παράδειγμα:
i. επανεξέταση
του τρόπου λειτουργίας των εκλογικών τμημάτων (αριθμός, προσβασιμότητα, ώρες
λειτουργίας κ.λπ.)·
ii. εισαγωγή νέων επιλογών ψηφοφορίας, που ανταποκρίνονται περισσότερο
στις προσδοκίες των πολιτών κάθε κράτους μέλους (πρόωρη ψηφοφορία, ψηφοφορία
μέσω ταχυδρομείου, ψηφοφορία μέσω ταχυδρομείου, ηλεκτρονική ψηφοφορία,[2]
κ.λπ.)·
iii. εισαγωγή συγκεκριμένων μορφών βοήθειας (για παράδειγμα για άτομα
με αναπηρίες ή αναλφάβητους) ή άλλες ειδικές ρυθμίσεις ψηφοφορίας για
συγκεκριμένες κατηγορίες ψηφοφόρων (ψηφοφορία με πληρεξούσιο, κατ' οίκον
ψηφοφορία, ψηφοφορία σε νοσοκομείο, ψηφοφορία σε στρατώνες, ψηφοφορία σε
φυλακές κ.λπ.)
5. Όπου χρειάζεται, προκειμένου να εκτιμηθεί καλύτερα ο αντίκτυπος
τυχόν σχεδιαζόμενων μέτρων, να διεξάγουν (ή να επιτρέψουν ) πιλοτικά προγράμματα για τη
δοκιμή νέων ρυθμίσεων ψηφοφορίας.
6. Να εξετάσουν τη βάση στην οποία οι υποψήφιοι που δικαιούνται να
διεκδικήσουν τοπικά αιρετά αξιώματα μπορούν πραγματικά να το πράξουν και να εξετάσουν,
για παράδειγμα:
i. εάν οι
ψηφοφόροι θα πρέπει να συμμετέχουν στη διαδικασία επιλογής υποψηφίων, για
παράδειγμα με την εισαγωγή της δυνατότητας υποβολής ανεξάρτητων καταλόγων ή
μεμονωμένων υποψηφιοτήτων ή με την καθιέρωση προνομιακής ψηφοφορίας·
ii. εάν θα πρέπει να δοθεί στους ψηφοφόρους ισχυρότερη επιρροή κατά την
εκλογή ή τον διορισμό των (επικεφαλής των) τοπικών στελεχών ή δημάρχων·
7. Να εξετάσουν τα θέματα που σχετίζονται με την πολλαπλότητα των
αιρετών αξιωμάτων, ώστε να ληφθούν μέτρα που αποσκοπούν στην αποτροπή της
ταυτόχρονης άσκησης αξιωμάτων, όταν παρεμποδίζει την ορθή εκτέλεση των σχετικών καθηκόντων ή οδηγεί
σε σύγκρουση συμφερόντων.
8. Να εξετάσουν τους όρους που διέπουν την άσκηση των αιρετών αξιωμάτων
προκειμένου να προσδιορίσουν εάν
ορισμένες πτυχές του καθεστώτος των τοπικών αιρετών αντιπροσώπων ή οι πρακτικές
ρυθμίσεις για την άσκηση των αξιωμάτων ενδέχεται να εμποδίσουν τη συμμετοχή
στην πολιτική. Όπου ενδείκνυται, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν μέτρα που
αποσκοπούν στην άρση αυτών των εμποδίων και, ειδικότερα, να επιτρέψουν στους
εκλεγμένους αντιπροσώπους να αφιερώσουν τον κατάλληλο χρόνο στα καθήκοντά τους
και να τους απαλλάξουν από ορισμένους οικονομικούς περιορισμούς.
III. Βήματα και μέτρα για την
ενθάρρυνση της συμμετοχής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων και στη διαχείριση των
τοπικών υποθέσεων
Τα κράτη μέλη θα πρέπει:
1. Να προωθήσουν του διαλόγου μεταξύ πολιτών και τοπικών εκλεγμένων
εκπροσώπων και την ευαισθητοποίηση των τοπικών αρχών σχετικά με τις διάφορες
τεχνικές επικοινωνίας με το κοινό και το ευρύ φάσμα τρόπων με τους οποίους οι
πολίτες μπορούν να διαδραματίσουν άμεσο ρόλο στη λήψη αποφάσεων. Αυτή η
ευαισθητοποίηση θα μπορούσε να αναπτυχθεί με τη δημοσίευση κατευθυντήριων
γραμμών (π.χ. με τη μορφή χάρτη για τη συμμετοχή των πολιτών σε τοπικό
επίπεδο), με τη διοργάνωση συνεδρίων και σεμιναρίων ή με τη δημιουργία ψηφιακών
αποθετηρίων και διεπαφών που θα επιτρέπουν τη δημοσίευση και την πρόσβαση
παραδειγμάτων ορθής πρακτικής.
2. Να αναπτύξουν, μέσω ερευνών και συζητήσεων, την κατανόηση των
δυνατών και αδυναμιών των διαφόρων μέσων για τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη
αποφάσεων και να ενθαρρύνουν την καινοτομία και τον πειραματισμό στις
προσπάθειες των τοπικών αρχών να επικοινωνούν με τους πολίτες και να τους
εμπλέκουν πιο στενά στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων ;
3. Να αξιοποιήσουν πλήρως, ιδίως:
i. νέες
τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών και να λάβουν μέτρα για να
διασφαλίσουν ότι οι τοπικές αρχές και άλλοι δημόσιοι φορείς χρησιμοποιούν
(επιπλέον των παραδοσιακών και πολύτιμων μεθόδων όπως επίσημες δημόσιες
ανακοινώσεις ή επίσημα φυλλάδια) το πλήρες φάσμα των διαθέσιμων ευκολιών
επικοινωνίας, συμβουλευτικής, για παράδειγμα, Σύσταση CM/Rec(2009)1 της Επιτροπής
Υπουργών προς τα κράτη μέλη για την ηλεκτρονική δημοκρατία (ηλεκτρονική
δημοκρατία) και η σύσταση Rec(2004)15 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη
για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση («ηλεκτρονική διακυβέρνηση»).
ii. πιο διαβουλευτικές μορφές λήψης αποφάσεων, δηλαδή που περιλαμβάνουν
ανταλλαγή πληροφοριών και απόψεων (για παράδειγμα δημόσιες συναντήσεις,
συνελεύσεις πολιτών και επιτροπές κριτικής επιτροπής ή διάφορα είδη φόρουμ
πολιτών, ομάδες, επιτροπές και δημόσιες επιτροπές των οποίων η αποστολή είναι η
παροχή συμβουλών ή η υποβολή προτάσεων , ή στρογγυλά τραπέζια, δημοσκοπήσεις
και έρευνες χρηστών).
4. Να εισάγουν ή, όπου
χρειάζεται, να βελτιώνουν νομοθεσία ή
κανονισμούς που επιτρέπουν:
i. αναφορές,
προτάσεις, προτάσεις και καταγγελίες που υποβάλλονται από πολίτες στο τοπικό
συμβούλιο ή την τοπική διοίκηση·
ii. λαϊκές πρωτοβουλίες που καλούν τα εκλεγμένα όργανα να ασχοληθούν με
συγκεκριμένα θέματα προκειμένου να ανταποκριθούν στους πολίτες ή να κινήσουν
διαδικασία δημοψηφίσματος·
iii. συμβουλευτικά δημοψηφίσματα ή δημοψηφίσματα λήψης αποφάσεων για
θέματα τοπικού ενδιαφέροντος, τα οποία συγκαλούνται από τις τοπικές αρχές με
δική τους πρωτοβουλία ή κατόπιν αιτήματος της τοπικής κοινότητας, λαμβάνοντας
υπόψη τον Κώδικα Ορθής Πρακτικής για τα Δημοψηφίσματα που εγκρίθηκε από την
Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη Δημοκρατία μέσω Νόμου (Βενετία Επιτροπή)
(CDL-AD(2007)008rev);
iv. μηχανισμούς για τη συμμετοχή
των πολιτών στα όργανα λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένων των
αντιπροσωπευτικών οργάνων·
v. Μηχανισμούς για τη συμμετοχή των πολιτών στη διαχείριση (επιτροπές
χρηστών, συμβούλια εταιρικών σχέσεων, άμεση διαχείριση υπηρεσιών από πολίτες,
συμμετοχικός προϋπολογισμός κ.λπ.).
5. Να δώσουν στους πολίτες
μεγαλύτερη επιρροή στον τοπικό σχεδιασμό και, γενικά, στις στρατηγικές και
μακροπρόθεσμες αποφάσεις. πιο συγκεκριμένα:
i. Nα δίνουν στους πολίτες την
ευκαιρία να συμμετέχουν σε διάφορες φάσεις της διαδικασίας λήψης αποφάσεων
σχετικά με τέτοιες αποφάσεις. Αυτές οι φάσεις μπορεί να είναι: προετοιμασία,
υιοθέτηση, εφαρμογή, αξιολόγηση και αναδιατύπωση τοπικών πολιτικών.
ii. Να απεικονίσoυν
κάθε φάση της διαδικασίας με διαυγές,
κατανοητό υλικό που είναι άμεσα προσβάσιμο στο κοινό, χρησιμοποιώντας, ει
δυνατόν, επιπλέον των παραδοσιακών μεθόδων (χάρτες, μοντέλα κλίμακας,
οπτικοακουστικό υλικό) άλλα μέσα διαθέσιμα μέσω των νέων τεχνολογιών.
6. Να αναπτύξουν συστηματικά μηχανισμούς ανάδρασης για τη συμμετοχή των
πολιτών στην αξιολόγηση και τη βελτίωση της διαχείρισης των τοπικών υποθέσεων
και της παροχής υπηρεσιών, όπως έρευνες χρηστών, πίνακες χρηστών, δείκτες
απόδοσης ή στην επιλογή μεταξύ διαφορετικών παρόχων υπηρεσιών, προκειμένου να
βελτιωθεί η ποιότητα των αποφάσεις και υπηρεσίες και αύξηση της λογοδοσίας·
7. Να διασφαλίσουν ότι η
συμμετοχή των πολιτών έχει πραγματικό αντίκτυπο στις διαδικασίες λήψης
αποφάσεων, ότι οι πολίτες είναι καλά ενημερωμένοι για τον αντίκτυπο της
συμμετοχής τους και ότι βλέπουν απτά αποτελέσματα. Ωστόσο, οι τοπικές αρχές θα
πρέπει να είναι ειλικρινείς με το κοινό σχετικά με τους περιορισμούς των μορφών
συμμετοχής που προσφέρονται και να αποφεύγουν να δημιουργούν υπερβολικές
προσδοκίες σχετικά με τη δυνατότητα κάλυψης των διαφόρων εμπλεκόμενων
συμφερόντων, ιδίως όταν λαμβάνονται αποφάσεις μεταξύ αντικρουόμενων συμφερόντων
ή σχετικά με τον περιορισμό των πόρων.
8. Να ενθαρρύνουν και να αναγνωρίζουν δεόντως το πνεύμα του εθελοντισμού
που υπάρχει σε πολλές τοπικές κοινότητες, για παράδειγμα μέσω προγραμμάτων
επιχορήγησης ή άλλων μορφών υποστήριξης και ενθάρρυνσης για μη κερδοσκοπικούς,
εθελοντικές και κοινοτικές οργανώσεις, ομάδες δράσης πολιτών κ.λπ., ή μέσω των
σύναψη συμβάσεων ή συμφωνιών μεταξύ αυτών των οργανισμών και των τοπικών αρχών
σχετικά με τα αντίστοιχα δικαιώματα, ρόλους και προσδοκίες αυτών των μερών στις
μεταξύ τους συναλλαγές·
9. Να αναπτύξουν συμμετοχικές δομές γειτονιάς που επιτρέπουν στους
πολίτες να επηρεάζουν αποφάσεις σχετικά με δημόσιες επενδύσεις, χωροταξικές
ζώνες ή παροχή υπηρεσιών ή να αναλαμβάνουν ευθύνες για τη διαχείριση τοπικών
χώρων, εγκαταστάσεων κ.λπ., για παράδειγμα μέσω συμβουλίων γειτονιάς και
φόρουμ, συμμετοχικού προϋπολογισμού ή εθελοντικών ομάδων .
IV. Συγκεκριμένα βήματα και μέτρα για
την ενθάρρυνση κατηγοριών πολιτών που για διάφορους λόγους δυσκολεύονται
περισσότερο να συμμετάσχουν
Τα κράτη μέλη θα πρέπει:
1. Να συλλέγουν, σε τακτική βάση, πληροφορίες σχετικά με τη συμμετοχή
των διαφόρων κατηγοριών πολιτών και να διαπιστώνουν εάν ορισμένες ομάδες
υποεκπροσωπούνται σε εκλεγμένα όργανα και/ή διαδραματίζουν ελάχιστο ή καθόλου
ρόλο σε εκλογικές ή άμεσες μορφές συμμετοχής, λαμβάνοντας υπόψη στην ολοένα και
πιο ποικιλόμορφη σύνθεση των ευρωπαϊκών κοινωνιών και στη σημασία των κοινωνιών
χωρίς αποκλεισμούς·
2. Να θέσουν στόχους για την επίτευξη ορισμένων επιπέδων εκπροσώπησης
ή/και συμμετοχής των ενδιαφερόμενων ομάδων πολιτών και να σχεδιάσουν πακέτα συγκεκριμένων μέτρων για την αύξηση των
ευκαιριών συμμετοχής τους, π.χ.
i. εισάγοντας,
για τις ενδιαφερόμενες ομάδες πολιτών, μια ενεργή πολιτική επικοινωνίας και
πληροφόρησης, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, ειδικών εκστρατειών μέσων
ενημέρωσης για την ενθάρρυνσή τους να συμμετάσχουν (μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο
υιοθέτησης μιας συγκεκριμένης γλώσσας, μέσων και στυλ εκστρατείας προσαρμοσμένα
στις ανάγκες κάθε ομάδας )
ii. εισάγοντας συγκεκριμένες θεσμικές μορφές συμμετοχής, σχεδιασμένων, όπου είναι
δυνατόν, σε συνεννόηση με την ομάδα ή τις ομάδες πολιτών των οποίων η συμμετοχή
ενθαρρύνεται·
iii. Να διορίζουν υπαλλήλους που είναι ειδικά υπεύθυνοι για την
αντιμετώπιση θεμάτων που απασχολούν εκείνες τις ομάδες που δυσκολεύονται
περισσότερο να συμμετάσχουν, μεταβιβάζοντας τα αιτήματά τους για αλλαγή στα
αρμόδια όργανα λήψης αποφάσεων και αναφέροντας σε αυτά την πρόοδο που
σημειώθηκε και την απάντηση (θετική ή αρνητική) που δόθηκε στα αιτήματά τους·
3. ιδίως όσον αφορά τις γυναίκες:
i. Να τονίζουν
τη σημασία της ισόρροπης συμμετοχής γυναικών και ανδρών στα όργανα λήψης
αποφάσεων και να εξετάζουν τυχόν ρυθμίσεις που μπορούν να διευκολύνουν τον
συνδυασμό της ενεργού πολιτικής ανάμειξης με την οικογενειακή και επαγγελματική
ζωή·
ii. Να εξετάζουν , εάν είναι νομικά δυνατό, την εισαγωγή υποχρεωτικών ή
συνιστώμενων συστημάτων ποσοστώσεων για τον ελάχιστο αριθμό υποψηφίων του ιδίου
φύλου που μπορούν να εμφανιστούν σε εκλογικό κατάλογο ή/και ποσόστωση εδρών που
προορίζονται για γυναίκες στα τοπικά συμβούλια, τα τοπικά εκτελεστικά όργανα
και τα διάφορα επιτροπές και συμβούλια που σχηματίζονται από τοπικούς φορείς,
λαμβάνοντας υπόψη τη Σύσταση Rec(2003)3 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη
μέλη σχετικά με την ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών στη λήψη πολιτικών
και δημόσιων αποφάσεων·
4. όσον αφορά ιδίως τα παιδιά και τους νέους:
i. Να
αναπτύξουν το σχολείο ως σημαντικό κοινό χώρο για τη συμμετοχή των νέων και τη
δημοκρατική διαδικασία μάθησης·
ii. Να προωθήσουν πρωτοβουλίες τύπου «παιδικό συμβούλιο» και «συμβούλιο
νέων» σε δημοτικό επίπεδο ως πραγματικά χρήσιμα μέσα εκπαίδευσης της τοπικής
ιθαγένειας, επιπλέον των ευκαιριών για διάλογο με τα νεότερα μέλη της
κοινωνίας·
iii. Να ενθαρρύνουν τις ενώσεις νέων και να υποστηρίζουν, ειδικότερα,
την ανάπτυξη ευέλικτων μορφών και δομών για συμμετοχή της κοινότητας, όπως
κέντρα νεότητας, αξιοποιώντας πλήρως την ικανότητα των νέων να σχεδιάζουν οι
ίδιοι έργα και να τα υλοποιούν·
iv. Να εξετάσουν το ενδεχόμενο
μείωσης της ηλικίας ψήφου ή υποψηφιότητας στις τοπικές εκλογές και για
συμμετοχή σε τοπικά δημοψηφίσματα, διαβουλεύσεις και λαϊκές πρωτοβουλίες·
v. Να εξετάσουν τα διάφορα άλλα είδη πρωτοβουλιών που προτείνονται από
τη Σύσταση Rec(2004)13 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τη
συμμετοχή των νέων στην τοπική και περιφερειακή ζωή, Σύσταση CM/Rec(2012)2 της
Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τη συμμετοχή παιδιών και νέων
κάτω των 18 ετών και τη Σύσταση 1864 (2009) της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης
σχετικά με την «Προώθηση της συμμετοχής των παιδιών σε αποφάσεις που τα
αφορούν»·
5. ιδίως όσον αφορά τους ηλικιωμένους:
i. Να
δημιουργήσουν και να προωθήσουν δυνατότητες για τους ηλικιωμένους να
συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της τοπικής δημόσιας ζωής και να τους
ενθαρρύνουν να το κάνουν ανεξάρτητα από την ηλικία τους·
ii. Να αναπτύξουν και να προωθήσουν ανάπτυξη και ευέλικτες μορφές και
δομές για τη συμμετοχή ηλικιωμένων, όπως κατάλληλα συμβουλευτικά συμβούλια,
λαμβάνοντας υπόψη τη σύσταση CM/Rec(2014)2 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη
μέλη σχετικά με την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ηλικιωμένων·
6. όσον αφορά τα άτομα με αναπηρία:
i Να δημιουργήσουν και
να προωθήσουν δυνατότητες για τα άτομα με αναπηρία να συμμετέχουν πλήρως σε
όλες τις πτυχές της τοπικής δημόσιας ζωής και να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για
να το επιτρέψουν και να τα ενθαρρύνουν να το πράξουν·
ii. Να προωθήσουν και να αναπτύξουν μορφές και δομές για συμμετοχή,
άρση εμποδίων και παροχή κατάλληλης βοήθειας όπως απαιτείται, για τη συμμετοχή
ατόμων με αναπηρίες, όπως συμβουλευτικά συμβούλια, λαμβάνοντας υπόψη τη Σύσταση
CM/Rec(2011)14 της Επιτροπής Υπουργών προς τα κράτη μέλη σχετικά με τη
συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην πολιτική και δημόσια ζωή·
7. ιδίως όσον αφορά τους αλλοδαπούς κατοίκους, να ενθαρρύνουν την ενεργό συμμετοχή τους στη ζωή της τοπικής
κοινότητας χωρίς διακρίσεις, τηρώντας τις διατάξεις που περιέχονται στη σύμβαση
του 1992 για τη συμμετοχή των αλλοδαπών στη δημόσια ζωή στο τοπικό Επίπεδο (ETS
No. 144) ή, τουλάχιστον, αντλώντας έμπνευση από τους μηχανισμούς που
αναφέρονται σε αυτή τη σύμβαση, ακόμη και αν δεν έχει επικυρωθεί από το κράτος
μέλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου