ENVE-VII/049
161η σύνοδος
ολομέλειας, 18-19 Ιουνίου 2024
ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ
Ο ρόλος των οργανισμών τοπικής
αυτοδιοίκησης στη μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία
Εισηγήτρια Loredana Capone (IT/PES),
πρόεδρος και μέλος του Περιφερειακού Συμβουλίου Απουλίας
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
- Τονίζει
ότι η κυκλική οικονομία δεν είναι καλή μόνο από περιβαλλοντική σκοπιά, διότι
εξοικονομεί πρώτες ύλες και παράγει λιγότερα απόβλητα, αλλά και διότι αυξάνει
τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ μειώνοντας την εξάρτηση και την ανάγκη για νέες
εισαγωγές προϊόντων και πρώτων υλών, και καθιστώντας τα εδάφη μας και το
αναπτυξιακό μας πρότυπο πιο βιώσιμα, ανταγωνιστικά και ανθεκτικά χωρίς να
υπολείπεται κανένας άνθρωπος ή τόπος.
- Υπογραμμίζει
ότι το μεγαλύτερο μέρος των πολιτικών της ΕΕ στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής
Πράσινης Συμφωνίας εφαρμόζεται σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο, γεγονός
που ασκεί περαιτέρω ισχυρή πίεση στις ικανότητες των οργανισμών τοπικής
αυτοδιοίκησης να συμμετέχουν και να ενδυναμώνουν τις τοπικές επιχειρήσεις, τις
κοινότητες και την κοινωνία των πολιτών.
- Προειδοποιεί ότι η μετάβαση από μια γραμμική και εξορυκτική οικονομία σε μια κυκλική και ανατροφοδοτική θα απαιτήσει σημαντικό όγκο επενδύσεων, σε μια περίοδο κατά την οποία ήδη οι δήμοι και οι περιφέρειες αναφέρουν ότι δεν επαρκεί η χρηματοδότησή τους.
- Σημειώνει
ότι πολλά κράτη μέλη αναγνωρίζουν ήδη το δυναμικό απανθρακοποίησης που διαθέτει
η κυκλική οικονομία. Ωστόσο, ούτε στα σχέδια κυκλικής οικονομίας ούτε στις
εκθέσεις των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) φαίνεται να
υπάρχει συνέπεια ως προς τον τρόπο που εκτιμάται ο αντίκτυπος των μέτρων
κυκλικότητας στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σ’
αυτήν.
- Τονίζει
τη σημασία που έχουν τα υποχρεωτικά κριτήρια των κυκλικών δημόσιων συμβάσεων
για τη δημιουργία καλύτερων όρων αναγωγής των δημόσιων συμβάσεων σε καταλύτη
για την κυκλική οικονομία.
- Αναγνωρίζει
την ανάγκη καλύτερης ενσωμάτωσης των στρατηγικών για τη βιοοικονομία και την
κυκλική οικονομία, δεδομένου ότι οι ενισχυμένες συνέργειες των προϊόντων
βιολογικής προέλευσης και η βιώσιμη χρήση των ανανεώσιμων φυσικών πόρων και των
φυσικών λύσεων είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση της τριπλής
πλανητικής κρίσης.
- Δίνει
έμφαση στον τρόπο με τον οποίο οι οργανώσεις της κοινωνικής οικονομίας
διαδραματίζουν πρωτοποριακό ρόλο εδώ και δεκαετίες στη διαμόρφωση και στην
επέκταση των πρακτικών της κυκλικής οικονομίας μέσω δραστηριοτήτων όπως η
ανακύκλωση ηλεκτρονικών ειδών και κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, τα
επαναχρησιμοποιήσιμα καταναλωτικά αγαθά και οι δραστηριότητες επισκευής και
ανακατασκευής.
Εισηγήτρια
Loredana Capone (IT/PES),
πρόεδρος και μέλος του Περιφερειακού Συμβουλίου Απουλίας
Γνωμοδότηση της Επιτροπής των
Περιφερειών –
Ο ρόλος των οργανισμών τοπικής
αυτοδιοίκησης στη μετάβαση προς μια πράσινη οικονομία
I. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ
Αναδιάρθρωση της κυκλικής
οικονομίας ώστε να αντιμετωπιστεί η τριπλή κρίση του πλανήτη
1. Επαναλαμβάνει εμφατικά ότι είναι επιτακτική ανάγκη να
αντιμετωπιστούν τα επίμονα προβλήματα σε τομείς όπως η απώλεια της
βιοποικιλότητας, η χρήση των πόρων, ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής και οι
περιβαλλοντικοί κίνδυνοι για την υγεία και την ευημερία. Θεωρεί ότι, για την
επίτευξη της βιωσιμότητας, απαιτείται πλήρης μετασχηματισμός των βασικών
συστημάτων ― του τρόπου με τον οποίο παράγουμε τα τρόφιμά μας, παράγουμε και
καταναλώνουμε αγαθά, κινούμαστε και οικοδομούμε τις πόλεις και τις περιφέρειές
μας, ενώ παράλληλα ενισχύουμε την ανθεκτικότητα της φύσης και προετοιμαζόμαστε
για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Πράσινη
Συμφωνία, η ελάττωση της χρήσης των πόρων και η μετάβαση της ΕΕ σε μια κυκλική
οικονομία είναι καθοριστική για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το
2050 με μείωση της πίεσης που ασκείται στους φυσικούς πόρους και παράλληλη
δημιουργία ακμάζουσας οικονομίας, βιώσιμης ευημερίας και ποιοτικής εργασίας.
2. Υπενθυμίζει ότι το αποτύπωμα υλικών της ΕΕ ύψους 14,1
τόνων κατά κεφαλήν το 2021 είναι περίπου 40-70 % υψηλότερο από τις διαθέσιμες
εκτιμήσεις για τα βιώσιμα επίπεδα που μπορούν να θεωρηθούν, σε γενικές γραμμές,
συμβατά με τον περιορισμό της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος εντός των ορίων του
πλανήτη. Έως σήμερα, στον απόηχο της απηνούς ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και
της συνακόλουθης ενεργειακής κρίσης, μεγάλο μέρος της συζήτησης με θέμα τη
μείωση της κατανάλωσης επικεντρώνεται στην ενέργεια, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη
η ανάγκη μείωσης της συνολικής κατανάλωσης πόρων. Εν προκειμένω, η Επιτροπή των
Περιφερειών (ΕτΠ) επιδοκιμάζει το επικαιροποιημένο (2023) Πλαίσιο
παρακολούθησης της κυκλικής οικονομίας, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ των νέων
δεικτών, το αποτύπωμα κατανάλωσης, το αποτύπωμα υλικών, την εξάρτηση από τις
πρώτες ύλες και την παραγωγικότητα πόρων.
3. Τονίζει ότι η κυκλική οικονομία δεν είναι καλή μόνο από
περιβαλλοντική σκοπιά, διότι εξοικονομεί πρώτες ύλες και παράγει λιγότερα
απόβλητα, αλλά και διότι αυξάνει τη στρατηγική αυτονομία της ΕΕ μειώνοντας την
εξάρτηση και την ανάγκη για νέες εισαγωγές προϊόντων και πρώτων υλών, και
καθιστώντας τα εδάφη μας και το αναπτυξιακό μας πρότυπο πιο βιώσιμα,
ανταγωνιστικά και ανθεκτικά χωρίς να υπολείπεται κανένας άνθρωπος ή τόπος.
4. Επιδοκιμάζει το αίτημα που διατυπώνεται στο νέο Σχέδιο
δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία (CEAP) να τεθούν στόχοι και να
χαραχθούν πολιτικές που θα επιτυγχάνουν συνολική μείωση της χρήσης και της
κατανάλωσης υλικών στην ΕΕ, καθώς και τους ειδικούς κανόνες για την
κλωστοϋφαντουργία και τη σπατάλη τροφίμων που αναφέρονται στην προτεινόμενη από
την Επιτροπή τροποποίηση της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα· υπογραμμίζει,
ωστόσο, ότι οι προσπάθειες που καταβάλλονται στο πλαίσιο του Σχεδίου δράσης της
ΕΕ για την κυκλική οικονομία και από τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν επαρκούν για την
επίτευξη αλλαγής προτύπου όσον αφορά την κατανάλωση υλικών πόρων. Ως εκ τούτου,
καλεί την ΕΕ να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός νομικού πλαισίου για
την κατανάλωση υλικών πόρων το οποίο θα περιλαμβάνει στόχους, δείκτες και
απαιτήσεις παρακολούθησης σύμφωνα με τα όρια του πλανήτη.
5. Επισημαίνει ότι, χάρη στην πρόταση του Σχεδίου δράσης της
ΕΕ για την κυκλική οικονομία του 2020, τα κράτη μέλη εκπόνησαν ειδικές
πολιτικές για την κυκλική οικονομία, αν και οι προτάσεις υπερισχύουν σαφώς των
δεσμευτικών στόχων σε επίπεδο κράτους μέλους. Ζητεί να επιβληθούν αυστηρότερες
υποχρεώσεις στα κράτη μέλη να εγκρίνουν στρατηγικές για την κυκλική οικονομία
―συμπεριλαμβανομένων φιλόδοξων και δεσμευτικών στόχων και συναφών στρατηγικών
σε εθνικό επίπεδο που δεν προϋποθέτουν ενιαία προσέγγιση― και να υποστηρίξουν
τους δήμους και τις περιφέρειες στην προσπάθειά τους να επιταχύνουν τη μετάβασή
τους στην κλιματική ουδετερότητα και στην επίτευξη της ευημερίας όλων.
6. Σημειώνει ότι πολλά κράτη μέλη αναγνωρίζουν ήδη το
δυναμικό απανθρακοποίησης που διαθέτει η κυκλική οικονομία, κάτι το οποίο
αναφέρεται όλο και περισσότερο στα αντίστοιχα εθνικά στρατηγικά σχέδια και
προγράμματα. Ωστόσο, ούτε στα σχέδια κυκλικής οικονομίας ούτε στις εκθέσεις των
εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα (ΕΣΕΚ) φαίνεται να υπάρχει
συνέπεια ως προς τον τρόπο που εκτιμάται ο αντίκτυπος των μέτρων κυκλικότητας
στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και στην προσαρμογή σ’ αυτήν.
7. Τονίζει ότι η
ζήτηση της αγοράς για κυκλικά προϊόντα και υπηρεσίες εξακολουθεί να είναι
χαμηλή, γεγονός που αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για την επέκταση των κυκλικών
επιχειρηματικών μοντέλων, και ζητεί να αναπτυχθούν εργαλεία για τη διατήρηση
βιώσιμων καταναλωτικών προτύπων· επισημαίνει ότι οι δημόσιες συμβάσεις
αποτελούν ισχυρό μέσο με τη χρήση του οποίου οι οργανισμοί τοπικής
αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) μπορούν να καθορίζουν πρότυπα και να κατευθύνουν την αγορά
προς πιο βιώσιμα προϊόντα και υπηρεσίες, αλλά υπογραμμίζει ότι η πολυπλοκότητα
των κανόνων συχνά ενθαρρύνει την απροθυμία ανάληψης κινδύνων από την πλευρά των
ΟΤΑ.
8. Επισημαίνει ότι στο ευρωπαϊκό νομοθέτημα για το κλίμα το
Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία αναφέρεται μόνο μία φορά στο
προοίμιο, με παραπομπή σε ρυθμιστικά πλαίσια για την πιστοποίηση της
απορρόφησης άνθρακα, και αυτό μπορεί να υποδηλώνει τις περιορισμένες
δυνατότητές του να συμβάλει στη μετάβαση της ΕΕ προς την κυκλική οικονομία.
9. Επισημαίνει ότι πρέπει να υπάρξει περαιτέρω καθοδήγηση και εναρμόνιση των υπολογιστικών μοντέλων και μεθόδων καθώς και της υποβολής εκθέσεων προόδου με σκοπό: α) να ενσωματωθούν η κατανάλωση και η μείωση πόρων και η συμβολή στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας βιοποικιλότητας και της ρύπανσης, β) να επιτευχθεί μεγαλύτερη συνοχή μεταξύ των εθνικών, των περιφερειακών και των δημοτικών στρατηγικών για το κλίμα, γ) να αποφευχθεί η ανεπιθύμητη μετατόπιση της επιβάρυνσης από τη μειωμένη κατανάλωση υλικών στις αυξημένες περιβαλλοντικές, οικονομικές ή κοινωνικές επιπτώσεις, δ) να αξιολογηθεί ο αντίκτυπος που έχουν οι υφιστάμενες και οι νέες πολιτικές, όχι μόνο σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, αλλά και σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο. Επίσης, τονίζει την ανάγκη για ολοκληρωμένες στρατηγικές που θα ενσωματώνουν τις αρχές της κυκλικής οικονομίας σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, της στέγασης, των μεταφορών και των δημόσιων συμβάσεων.
10. Υπογραμμίζει ότι ο όγκος της κατανάλωσης των νοικοκυριών
στην ΕΕ αυξήθηκε περισσότερο από ένα τέταρτο (26 %) μεταξύ 2000 και 2019. Για
να αντιμετωπιστεί αυτή η αύξηση, οι υφιστάμενες πολιτικές που στοχεύουν στην
προσφορά και την παραγωγή θα πρέπει να συμπληρωθούν με φιλόδοξα μέτρα όσον
αφορά τη ζήτηση, τα οποία θα κατευθύνουν την κατανάλωση προς μια βιώσιμη
κατεύθυνση. Επισημαίνει τον τρόπο με τον οποίο η πρόταση για το δικαίωμα
επισκευής που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί συγκεκριμένο
μέτρο για την ενθάρρυνση των αλλαγών στα καταναλωτικά πρότυπα. Εισηγείται, ως
εκ τούτου, να διερευνηθούν περαιτέρω λύσεις επάρκειας ως συμπληρωματική
στρατηγική στις αλλαγές στην αποδοτικότητα και την κατανάλωση.
11. Υπενθυμίζει τον τρόπο με τον οποίο το Σύμφωνο των Δημάρχων
για το Κλίμα και την Ενέργεια της ΕΕ εισήγαγε μια πρωτοποριακή προσέγγιση από
τη βάση προς την κορυφή όσον αφορά τη δράση για την ενέργεια και το κλίμα,
στηρίζοντας την πολιτική δέσμευση των μελών του και πέραν αυτών, και προτείνει
το Σύμφωνο των Δημάρχων να επεκτείνει το πεδίο εφαρμογής του ώστε να
συμπεριλάβει τη βιώσιμη διαχείριση των υλικών πόρων με τη σύσταση ειδικών
ομάδων εργασίας και την παροχή εργαλείων στα μέλη του για τη στήριξη της καλύτερης
ενσωμάτωσης των σχεδίων δράσης για τη βιώσιμη ενέργεια και το κλίμα (SECAP) και
των σχεδίων δράσης για την κυκλική οικονομία.
12. Αναγνωρίζει τη σημασία της συμβολής του τομέα των υδάτων
στην κυκλική οικονομία και εκφράζει την ικανοποίησή της για τον κανονισμό για
την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, στον οποίο καθορίζονται ελάχιστες απαιτήσεις
ποιότητας, παρακολούθησης και διαχείρισης κινδύνου των υδάτων για τη διασφάλιση
ασφαλούς επαναχρησιμοποίησης των υδάτων· ζητεί διερευνητικά μέτρα με σκοπό: α)
την παροχή κινήτρων για το κλείσιμο του κύκλου των θρεπτικών συστατικών, μέσω
της επιδίωξης στόχων για τα ανακτηθέντα υλικά βάσει της οδηγίας-πλαισίου για τα
απόβλητα, της οδηγίας για την ιλύ καθαρισμού λυμάτων και του κανονισμού για τα
λιπάσματα, β) τη διασφάλιση του ελέγχου στην πηγή και τη λήψη μέτρων για την
προστασία του πόσιμου νερού και των λυμάτων από επικίνδυνες ουσίες, γ) την
παροχή κινήτρων για τον οικολογικό σχεδιασμό, έτσι ώστε να μειωθεί η κατανάλωση
νερού στα νοικοκυριά χάρη στην ευρεία ενημέρωση του κοινού, στην ειδική
χρηματοδοτική στήριξη και τη χρήση οικολογικών σημάτων.
Παροχή στους δήμους και στις
περιφέρειες της δυνατότητας να επιτύχουν την κυκλική μετάβαση
Υπέρβαση των κενών πολιτικής
και ενίσχυση του πολυεπίπεδου διαλόγου
13. Υπογραμμίζει ότι το μεγαλύτερο μέρος των πολιτικών της ΕΕ
στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας εφαρμόζεται σε τοπικό και σε περιφερειακό
επίπεδο, γεγονός που ασκεί περαιτέρω ισχυρή πίεση στις ικανότητες των
οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίοι πρέπει να συμμετέχουν και να
ενδυναμώνουν τις τοπικές επιχειρήσεις, τις κοινότητες και την κοινωνία των
πολιτών.
14. Αναγνωρίζει την ανάγκη καλύτερης ενσωμάτωσης των στρατηγικών
για τη βιοοικονομία και την κυκλική οικονομία, δεδομένου ότι οι ενισχυμένες
συνέργειες των προϊόντων βιολογικής προέλευσης και η βιώσιμη χρήση των
ανανεώσιμων φυσικών πόρων και των φυσικών λύσεων είναι καίριας σημασίας για την
αντιμετώπιση της τριπλής πλανητικής κρίσης.
15. Εκτιμά το έργο και τα αποτελέσματα των πλατφορμών και των
δικτύων, όπως η Ευρωπαϊκή πλατφόρμα ενδιαφερόμενων μερών για την κυκλική
οικονομία (ECESP), η πλατφόρμα ενδιαφερόμενων μερών για μηδενική ρύπανση, η
πρωτοβουλία για τις κυκλικές πόλεις και περιφέρειες, που αποτελούν τη
ραχοκοκαλιά της αποκεντρωμένης συνεργασίας με τη μορφή αλληλοδιδαχής από
ομοτίμους, ανάπτυξης ικανοτήτων και τεχνικής βοήθειας· αναγνωρίζει την ανάγκη
για μεγαλύτερη διαλειτουργικότητα και συνεργασία μεταξύ τους,
συμπεριλαμβανομένης της εφαρμογής υπηρεσιών μίας στάσης και ενοποιημένων
μεθοδολογιών που διευκολύνουν την πρόσβαση των δήμων και των περιφερειών στους
πόρους τους.
16. Τονίζει ότι οι δήμοι και οι περιφέρειες αντιμετωπίζουν
πολλές σημαντικές προκλήσεις στην πορεία τους προς την κυκλική μετάβαση:
περιβαλλοντικές (όπως η ρύπανση της ατμόσφαιρας, των υδάτων και του εδάφους και
η διαχείριση των αποβλήτων), κοινωνικές (αποκλεισμός, ανισότητα και
κατακερματισμός του κοινωνικού ιστού) και οικονομικές (ανταγωνιστικότητα και
απασχόληση). Αναγνωρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία συνιστά ολοκληρωμένο
και φιλόδοξο κανονιστικό πλαίσιο, αναγκαίο για την επίτευξη μιας βιώσιμης και
κλιματικά ουδέτερης Ευρώπης, σύμφωνα με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης της
Ατζέντας του 2030 που συνδέονται με την ανθρώπινη υγεία και την προστασία του
περιβάλλοντος.
17. Σημειώνει ότι εξακολουθεί να απουσιάζει από τους οργανισμούς
τοπικής αυτοδιοίκησης η επικέντρωση σε μια ευρεία πολιτική στην οποία
ενσωματώνονται πολιτικές που συχνά είναι αποκομμένες από τις υπόλοιπες. Υπάρχει
ανάγκη για μεγαλύτερη ενσωμάτωση της χάραξης πολιτικής για την κυκλική
οικονομία πέραν των τμημάτων περιβάλλοντος, σε τομείς που περιλαμβάνουν
τουλάχιστον τη στέγαση και τον χωροταξικό σχεδιασμό, τη δίκαιη μετάβαση, την
έξυπνη εξειδίκευση, τις δημόσιες συμβάσεις, τα τρόφιμα και τις μεταφορές, τις
βιομηχανικές/επιχειρηματικές πολιτικές και τον τουρισμό. Πιστεύει ότι σε όλες
τις περιοχές η μετάβαση στην κυκλική οικονομία πρέπει να ξεκινήσει με την
ελάττωση της χρήσης πόρων και της κατανάλωσης.
18. Ζητεί μεγαλύτερη ενσωμάτωση των τοπικών και των
περιφερειακών κοινωνικοοικονομικών θεματολογίων, όπως οι στρατηγικές έξυπνης
εξειδίκευσης με τις πολιτικές για την κυκλική οικονομία· επιδοκιμάζει
πρωτοβουλίες, όπως τα περιφερειακά κέντρα καινοτομίας (RIV), τα οποία
συμβάλλουν στην αύξηση της συνοχής της καινοτομίας αντιμετωπίζοντας το επίμονο
χάσμα καινοτομίας μεταξύ των περιφερειών στην Ευρώπη, και ζητεί να επεκταθεί το
πεδίο εφαρμογής των RIV στην κυκλική οικονομία, μεταξύ άλλων μέσω ειδικής
παροχής του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη», του Μέσου Διαπεριφερειακών Επενδύσεων
Καινοτομίας (I3) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ),
καθώς και μέσω τεχνικής υποστήριξης.
19. Προειδοποιεί ότι η μη συμμετοχή των οργανισμών τοπικής
αυτοδιοίκησης στις σχετικές εθνικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων σχετικά με την
επαναχρησιμοποίηση των υλικών πόρων και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής
καθώς και την προσαρμογή σ’ αυτήν παρεμποδίζει τη μετάβαση στην κυκλική
οικονομία. Ένα σαφές σχετικό παράδειγμα αποτελεί η αβεβαιότητα σχετικά με την
κατηγοριοποίηση των ροών αποβλήτων και τον τρόπο με τον οποίο τα υλικά μπορούν
να επανεισαχθούν στην παραγωγή. Άλλοι κανονιστικοί φραγμοί που θα μπορούσαν να
μετριαστούν μέσω της μεγαλύτερης συμμετοχής των οργανισμών τοπικής
αυτοδιοίκησης στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων σχετίζονται με τα μεταχειρισμένα
υλικά, την κατανομή γης, την επαναχρησιμοποίηση των υδάτων, την
επαναχρησιμοποίηση υλικών κατεδάφισης, τη χρήση λυματολάσπης και νερού από
ανάκτηση σύμφωνα με τα υγειονομικά και οικολογικά πρότυπα. Εκτός από τη
μεγαλύτερη συμμετοχή των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης στη σχετική εθνική
διαδικασία λήψης αποφάσεων, θα πρέπει να θεσπιστούν σαφείς μηχανισμοί ώστε οι
τοπικές και οι περιφερειακές αρχές να είναι σε θέση να υποβάλλουν εκθέσεις
σχετικά με τα εντοπιζόμενα κανονιστικά εμπόδια. Αυτοί οι μηχανισμοί υποβολής
εκθέσεων σχετικά με τα εμπόδια απουσιάζουν επίσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
20. Υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη να προκριθεί η επάρκεια
όσον αφορά την αυξανόμενη ζήτηση σε μέταλλα και άλλες πρώτες ύλες στρατηγικής
σημασίας που απαιτούνται στην πράσινη μετάβαση. Τονίζει την επιτακτική ανάγκη
να δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη προηγμένων δυνατοτήτων επεξεργασίας και
ανακύκλωσης των υλικών αυτών, με μέλημα την ενεργό συμμετοχή των οργανισμών
τοπικής αυτοδιοίκησης στην προώθηση των υποδομών και των καινοτομιών που
απαιτούνται για τη διαχείριση των πρώτων υλών στρατηγικής σημασίας. Η
προσέγγιση αυτή, όχι μόνο προάγει τους στόχους της κυκλικής οικονομίας όσον
αφορά τη μείωση των αποβλήτων και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης των
υλικών, αλλά ικανοποιεί και την ουσιώδη ανάγκη βιώσιμης κατανάλωσης πόρων και
ασφάλειας ενόψει της αυξανόμενης παγκόσμιας ζήτησης των εν λόγω κρίσιμων
συντελεστών παραγωγής.
21. Επικροτεί την πρόσφατη πρόταση της Επιτροπής για στοχευμένη
αναθεώρηση της οδηγίας-πλαισίου για τα απόβλητα, η οποία εισάγει υποχρεωτικά
προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού (ΔΕΠ) για τα κλωστοϋφαντουργικά
προϊόντα· αναγνωρίζει ότι η διευρυμένη ευθύνη του παραγωγού αποτελεί σημαντική
αρχή πολιτικής για τη βελτίωση της κυκλικότητας των ροών υλικών μέσω
τροποποιήσεων τόσο στα αρχικά όσο και στα τελικά στάδια της αξιακής αλυσίδας.
Επισημαίνει, ωστόσο, ότι οι ΟΤΑ θα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά στον σχεδιασμό
του προγράμματος ΔΕΠ, ώστε να διασφαλιστεί η αναγνώριση των ιδιαιτεροτήτων κάθε
τόπου και να διατηρείται η ευελιξία, έτσι ώστε να δίνονται λειτουργικές λύσεις
προσαρμοσμένες στην εκάστοτε περίπτωση. Απαιτείται κοινή δομή για τα τέλη
διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει κριτήρια
οικολογικής διαφοροποίησης, ώστε να διασφαλίζονται ίσοι όροι ανταγωνισμού και
να παρέχονται κίνητρα για τον οικολογικό σχεδιασμό και τα κυκλικά
επιχειρηματικά μοντέλα. Τα οικονομικά και επιχειρησιακά μοντέλα ΔΕΠ θα πρέπει
να διαρθρώνονται με γνώμονα και τις πιθανές αδυναμίες των πολύ μικρών
επιχειρήσεων.
22. Αναγνωρίζει τον τρόπο με τον οποίο η επέκταση των συστημάτων
διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού συνέβαλε στην αύξηση των ποσοστών ανακύκλωσης
και της χρηματοδότησης υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων, αν και δεν υπάρχουν
επαρκή στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα υφιστάμενα συστήματα διευρυμένης
ευθύνης του παραγωγού έχουν επηρεάσει τον σχεδιασμό των προϊόντων. Τα τέλη
διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού θα πρέπει να διαφοροποιούνται για κάθε
κατηγορία προϊόντων, με συνεκτίμηση της ανθεκτικότητας, της δυνατότητας
επισκευής ή επαναχρησιμοποίησης, καθώς και της παρουσίας επικίνδυνων ουσιών, με
γνώμονα τον κύκλο ζωής του εκάστοτε προϊόντος και με βάση εναρμονισμένα
κριτήρια για τη διασφάλιση της βιώσιμης και ορθής λειτουργίας της εσωτερικής
αγοράς. Τονίζει την ανάγκη συμμετοχής των ΟΤΑ και άλλων τοπικών συναρμοδίων,
όπως οι φορείς της κοινωνικής οικονομίας, στον σχεδιασμό των προγραμμάτων
διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού, ιδίως όσον αφορά τις ροές, όπως τα
κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού
εξοπλισμού, που βασίζονται στην ύπαρξη εκτεταμένου δικτύου σημείων συλλογής.
23. Τονίζει την επείγουσα ανάγκη επίλυσης των προβλημάτων της
πρόωρης απαξίωσης, ιδίως δε όσων οφείλονται στις επικαιροποιήσεις λογισμικού
και στην εγγενή έλλειψη δυνατότητας επισκευής πολλών προϊόντων, οι οποίες
επιβαρύνουν σοβαρά τόσο το περιβάλλον όσο και τα οικονομικά των νοικοκυριών.
Επίσης, ενθαρρύνει τη θέσπιση νομοθεσίας με σκοπό τη διάδοση της
επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης ψηφιακών συσκευών και κατασκευαστικών
στοιχείων εντός της ΕΕ και τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας που συνδέεται με
την επεξεργασία δεδομένων και τα κρυπτονομίσματα, έτσι ώστε να μειωθεί δραστικά
το αποτύπωμα υλικού του διαδικτύου.
24. Επιμένει ότι είναι σημαντικό να κατοχυρωθεί αποτελεσματικά
και να ασκείται με οικονομικά προσιτό τρόπο το δικαίωμα επισκευής σε ολόκληρη
την ΕΕ, το οποίο θα περιλαμβάνει την καθιέρωση ενιαίας βαθμολογικής κλίμακας
της δυνατότητας επισκευής με σκοπό την κατατόπιση των καταναλωτών και την
προώθηση της μακράς αντοχής των προϊόντων εκ του σχεδιασμού τους. Επισημαίνει
τη σημαντική λειτουργία που επιτελούν οι ΟΤΑ με το να ενισχύουν τους
επισκευαστές και τους καταναλωτές μέσω ειδικών προγραμμάτων στήριξης και ευαισθητοποίησης,
ενδυναμώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τις τοπικές οικονομίες και προωθώντας
πρακτικές βιώσιμης κατανάλωσης σε κοινοτικό επίπεδο.
Ενεργοποίηση χρηματοδοτικής
στήριξης για τη μετάβαση στην κυκλική οικονομία σε τοπικό και σε περιφερειακό
επίπεδο
25. Προειδοποιεί ότι η μετάβαση από μια γραμμική και εξορυκτική
οικονομία σε μια κυκλική και ανατροφοδοτική θα απαιτήσει σημαντικό όγκο
επενδύσεων, σε μια περίοδο κατά την οποία οι δήμοι και οι περιφέρειες αναφέρουν
ότι δεν επαρκεί η χρηματοδότησή τους. Σημειώνει ότι, για να καλυφθούν οι
χρηματοδοτικές ανάγκες της πράσινης μετάβασης, η χρηματοδότηση για το κλίμα και
το περιβάλλον έχει ενταχθεί σε όλα τα προγράμματα της ΕΕ: το 30 % του
προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027 και το 37 % του Μέσου Ανάκαμψης
της ΕΕ (Next Generation EU) έχουν διατεθεί σε δράσεις που σχετίζονται με την
Πράσινη Συμφωνία. Προτρέπει την Επιτροπή, τους συννομοθέτες και τα κράτη μέλη
να μεριμνήσουν ώστε τα επίπεδα δαπανών στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό
πλαίσιο να είναι συγκρίσιμα ή ακόμη πιο φιλόδοξα, ιδίως βάσει της πολιτικής
συνοχής και του μέσου παρακολούθησης του NextGenerationEU μετά το 2026.
Προτρέπει την Επιτροπή να μεριμνήσει ώστε η χρηματοδότηση μέσω του πολυετούς
δημοσιονομικού πλαισίου να αφορά κατά προτεραιότητα πρωτοβουλίες που ενισχύουν
την εκπαίδευση, την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων του
εργατικού δυναμικού στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες, με παράλληλη
προαγωγή των επενδύσεων σε έργα κυκλικής οικονομίας και ενίσχυσης της
ανθεκτικότητας.
26. Σημειώνει ότι η αξιολόγηση των βασικών δράσεων του Σχεδίου
δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία και των συναφών νομοθετικών προτάσεων
και μέσων κατέδειξε τον τρόπο με τον οποίο μεγάλο μέρος των δαπανών
επικεντρώθηκε στην εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για τα απόβλητα. Ως εκ
τούτου, ζητεί να τεθούν σε εφαρμογή μέτρα που θα μπορούν να εγγυηθούν πιο
ισορροπημένη δυνατότητα χρηματοδότησης έργων που αφορούν πιο συστημικές
κυκλικές λύσεις, συμπεριλαμβάνουν ολόκληρες αλυσίδες παραγωγής και εστιάζουν
στις ανώτερες βαθμίδες της ιεράρχησης των αποβλήτων. Η εναρμόνιση των
οικονομικών κινήτρων θα απαιτήσει εκτενείς αναλύσεις και συνεργασία μεταξύ όλων
των ενδιαφερόμενων μερών σε ενωσιακό, σε εθνικό, σε περιφερειακό και σε τοπικό
επίπεδο, όπως έχει ήδη επισημανθεί σε παλαιότερες γνωμοδοτήσεις της ΕτΠ .
Επιπροσθέτως, τονίζει την ανάγκη παροχής υποστήριξης και λειτουργίας μηχανισμών
χρηματοδότησης ειδικά προσαρμοσμένων στις περιφέρειες βάσει του επιμέρους
επιπέδου ανάπτυξής τους, με μέλημα τη διευκόλυνση της μετάβασής τους στην
κυκλική οικονομία.
27. Τονίζει τον τρόπο με τον οποίο οι υψηλοί φόροι επί της
εργασίας αποτελούν ισχυρό αντικίνητρο για την εφαρμογή κυκλικών επιχειρηματικών
μοντέλων και υπογραμμίζει την ανάγκη να συζητηθεί η ευθυγράμμιση των
οικονομικών κινήτρων με τους στόχους μιας κυκλικής οικονομίας χωρίς
αποκλεισμούς, για παράδειγμα με την εξέταση της μετατόπισης της φορολογίας από
τη φορολόγηση της εργασίας στη φορολόγηση της ρύπανσης και της χρήσης πόρων
και, παράλληλα, με τη σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων και
με την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», όπως ορίζεται στις ιδρυτικές
Συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ.
28. Ζητεί να ενισχυθεί η παροχή τεχνικών και χρηματοοικονομικών
συμβουλευτικών υπηρεσιών που μπορούν να αυξήσουν την υιοθέτηση τεχνολογιών,
έργων και επιχειρηματικών μοντέλων κυκλικής οικονομίας· χαιρετίζει τα θετικά
παραδείγματα συμβουλευτικών προγραμμάτων για δήμους και περιφέρειες, όπως η
Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, το κέντρο κυκλικών πόλεων και η Ευρωπαϊκή
Υποστήριξη Τοπικής Ενέργειας. Η ΕτΠ σημειώνει τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει
να διαρθρωθεί η τεχνική υποστήριξη για την καλύτερη υποδοχή των μικρότερων και
λιγότερο εφευρετικών οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης που διαφορετικά
κινδυνεύουν να μείνουν στο περιθώριο.
29. Επισημαίνει τη σαφή ανάγκη ενίσχυσης του πολυεπίπεδου
διαλόγου στην ΕΕ, ο οποίος θα προάγει τον χωρίς αποκλεισμούς και συμμετοχικό
σχεδιασμό πολιτικών και την αντίστοιχη εφαρμογή τους ως τον καλύτερο τρόπο
αξιοποίησης του δυναμικού κάθε τόπου. Τα κράτη μέλη πρέπει να μεριμνήσουν για
την αποτελεσματική συμμετοχή των ΟΤΑ ως βασικής συνιστώσας της βελτιωμένης
πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, με την ανάθεση σε αυτούς νομικών, διοικητικών και
οικονομικών αρμοδιοτήτων, έτσι ώστε να καταστούν πραγματική κινητήρια δύναμη
για την εκπλήρωση των φιλοδοξιών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
30. Επισημαίνει πώς η εν γένει μικρή κλίμακα και η τοπική
επικέντρωση των κυκλικών έργων ενίοτε περιπλέκει τη χρηματοδότησή τους και ότι
οι ΟΤΑ μπορούν να καλύπτουν αυτά τα κενά χρηματοδότησης για τέτοιες ΜΜΕ και
έργα κυκλικού χαρακτήρα στο αρχικό τους στάδιο μέσω επιχορηγήσεων, δανείων ή
συστημάτων εγγυήσεων. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και το Ευρωπαϊκό
Ταμείο Επενδύσεων (ΕΤΕ) προσφέρουν διάφορα χρηματοδοτικά προϊόντα και εγγυήσεις
για την κάλυψη των αναγκών κυκλικής χρηματοδότησης και έχουν καλό ιστορικό στη
χρηματοδότηση κυκλικών έργων. Η ΕτΠ υπογραμμίζει ότι τα εν λόγω προϊόντα θα
πρέπει να επεκταθούν και να καταστούν ευκολότερα προσβάσιμα, καθώς θα αυξηθούν
οι χρηματοδοτικές ανάγκες και των νέων εταιρειών με νέα και καινοτόμα κυκλικά
επιχειρηματικά μοντέλα.
31. Σημειώνει ότι κατά τη μετάβαση σε μια πράσινη και διαφανή
κυκλική οικονομία, οι απαιτήσεις σχετικά με τους δείκτες πράσινων στοιχείων
ενεργητικού (GAR) και τις απαιτήσεις ευθυγράμμισης με την ταξινομία των
πιστωτικών ιδρυμάτων (των θυγατρικών ή των συνδεδεμένων με αυτά εταιρειών),
όπως ορίζεται στην κατ’ εξουσιοδότηση πράξη περί δημοσιοποιήσεων στο πλαίσιο
της ταξινομίας της ΕΕ, θα πρέπει να διατίθενται άμεσα στις τοπικές και τις
περιφερειακές αρχές ώστε να διαβουλεύονται στο πλαίσιο των διαδικασιών σύναψης
δημόσιων συμβάσεων. Ζητεί να δοθούν κίνητρα στις τοπικές και τις περιφερειακές
αρχές ώστε να χρησιμοποιούν τους GAR ως κεντρικό κριτήριο για τις δημόσιες
συμβάσεις, διασφαλίζοντας ότι το σύνολο του έργου και οι φορείς του
ευθυγραμμίζονται με την ταξινομία.
32. Ζητεί να δημιουργηθούν χρηματοδοτικές ροές της ΕΕ
σχεδιασμένες ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες των μικρότερων ΟΤΑ, ή των ΟΤΑ με
περιορισμένους πόρους και εμπειρογνωμοσύνη, με εξορθολογισμένες και
απλουστευμένες διαδικασίες υποβολής αιτήσεων που μπορούν να μειώσουν τη
διοικητική πολυπλοκότητα και να προσφέρουν ταχεία και απλουστευμένη τεχνική και
χρηματοδοτική στήριξη, με βάση πολλά υποσχόμενα παραδείγματα, όπως η τεχνική
βοήθεια και ανταλλαγή πληροφοριών (TAIEX) και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για τις
Πόλεις.
33. Σημειώνει ότι η απόδοση έμφασης στη μείωση των οικονομικών,
περιβαλλοντικών και κοινωνικών προβλημάτων σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες
καθιστά το ΕΤΠΑ πολύ χρήσιμο από κυκλική άποψη, ιδίως για τις «λιγότερο
ανεπτυγμένες» ή τις «υπό μετάβαση» περιφέρειες, οι οποίες συχνά δεν διαθέτουν
τους τεχνικούς και οικονομικούς πόρους για την εφαρμογή φιλόδοξων στρατηγικών
κυκλικής οικονομίας.
34. Υπενθυμίζει τον τρόπο με τον οποίο η κυκλική οικονομία, η πρόληψη της πρόκλησης αποβλήτων και η βιώσιμη διαχείρισή τους είναι ουσιαστικής σημασίας για την πρόληψη της επιδείνωσης των παγκόσμιων ανισοτήτων και των περιβαλλοντικών αδικιών, και επισημαίνει τις σε ανησυχητικό βαθμό εξαγωγές αποβλήτων της ΕΕ προς τρίτες χώρες, οι οποίες ανήλθαν σε 32,1 εκατομμύρια τόνους το 2022. Εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρόσφατη προσωρινή πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε από τους συννομοθέτες για την επικαιροποίηση του κανονισμού για τις μεταφορές αποβλήτων. Εισηγείται να διατηρηθεί η απαγόρευση προς τα κράτη μέλη να εξάγουν απόβλητα προς διάθεση σε τρίτες χώρες και να εξάγουν επικίνδυνα απόβλητα προοριζόμενα για αξιοποίηση σε χώρες που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ.
Αξιοποίηση των κυκλικών
δημόσιων συμβάσεων για την επιτάχυνση της μετάβασης
35. Επισημαίνει ότι οι δραστηριότητες προμήθειας τόσο των
επιχειρήσεων όσο και των δημόσιων οργανισμών έχουν μεγάλη σημασία για την
προώθηση και στην επιτάχυνση της μετάβασης σε μια κυκλική οικονομία, και
επικροτεί τις σημαντικές ρητές φιλοδοξίες υποχρεωτικής προκήρυξης οικολογικών
δημόσιων συμβάσεων που περιλαμβάνονται στην Πρωτοβουλία για βιώσιμα προϊόντα
και στον επικείμενο Κανονισμό για τον οικολογικό σχεδιασμό για βιώσιμα προϊόντα
(ESPR).
36. Τονίζει τη σημασία που έχουν τα υποχρεωτικά κριτήρια των
κυκλικών δημόσιων συμβάσεων για τη δημιουργία καλύτερων όρων αναγωγής των
δημόσιων συμβάσεων σε καταλύτη για την κυκλική οικονομία, και επισημαίνει ότι η
δέσμευση για ανάπτυξη υποχρεωτικών ειδικών ανά τομέα ελάχιστων κριτηρίων
σύμφωνα με το Σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία αποτελεί επείγον
και καθοριστικό ζητούμενο για την κλιμάκωση των κυκλικών δημόσιων συμβάσεων,
επιτρέποντας στους ΟΤΑ και στις επιχειρήσεις να αναπτύσσουν τις αναγκαίες
ικανότητες πολύ νωρίτερα.
37. Υπογραμμίζει ότι, μέσω των δημόσιων συμβάσεων, οι ΟΤΑ
μπορούν να δημιουργήσουν ζήτηση που ενεργοποιεί την αγορά ώστε να αναπτύξει
νέες προσφορές και να είναι έτοιμη να προμηθεύσει κυκλικά προϊόντα και
υπηρεσίες. Ως εκ τούτου, το κανονιστικό περιβάλλον πολιτικής πρέπει να
ενθαρρύνει τους ΟΤΑ να υπερβούν τις ελάχιστες προδιαγραφές και να διασφαλίσουν
ότι οι πρωτοπόροι εξακολουθούν να διαθέτουν χώρο για καινοτομία. Η ΕτΠ
υπενθυμίζει την επιτυχή εμπειρία των τοπικών πράσινων συμφωνιών ως εργαλείου
που πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω και να αναπαραχθεί για τη στήριξη της
συμμετοχής των επιχειρήσεων σε σχέδια κυκλικών δημόσιων συμβάσεων και για τη
διευκόλυνση της συμμετοχικής μετάβασης των δήμων και των περιφερειών στην
κυκλική οικονομία.
Μια δίκαιη και χωρίς
αποκλεισμούς μετάβαση στην κυκλική οικονομία
38. Αναγνωρίζει ότι η οικοδόμηση θεσμικής γνώσης αποτελεί βασικό μοχλό για την επιτάχυνση της εφαρμογής των πολιτικών κυκλικής οικονομίας. Οι ΟΤΑ συχνά χρειάζονται περισσότερο εξειδικευμένο προσωπικό με ευρύτερο σύνολο δεξιοτήτων και περισσότερες γνώσεις σχετικές με διάφορες αξιακές αλυσίδες υλικών, συμπεριλαμβανομένων των κατασκευών, των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, των τροφίμων, του νερού και των πλαστικών. Επιπλέον, οι ΟΤΑ θα χρειάζονται ολοένα και περισσότερο κρίσιμες δεξιότητες, όπως η διευκόλυνση, η σύγκληση των συναρμοδίων, η αποτελεσματική επικοινωνία και η συνεργασία. Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, οι εθνικές κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ θα πρέπει να αυξήσουν την τεχνική βοήθεια προς τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης ώστε να διευκολυνθεί η χρήση των κονδυλίων για το κλίμα και των χρηματοδοτικών πόρων από όλες τις πηγές, ενισχύοντας την ανάπτυξη ικανοτήτων και στοχευμένα προγράμματα κατάρτισης.
39. Επικροτεί την ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την ενίσχυση του ευρωπαϊκού διοικητικού χώρου (ComPAct), στην οποία προτείνονται συγκεκριμένες δράσεις που βοηθούν τις δημόσιες διοικήσεις να ικανοποιούν τις ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Προτείνει στην Επιτροπή να προχωρήσει περαιτέρω, δημιουργώντας εθνικά προγράμματα και έναν συντονιστικό μηχανισμό σε επίπεδο ΕΕ για την παροχή ευκαιριών επιμόρφωσης των δημόσιων υπαλλήλων των ΟΤΑ και τη συγκέντρωση πόρων από υφιστάμενα προγράμματα όπως το Interreg Europe και το Erasmus+.
40. Τονίζει ότι είναι απαραίτητο να τονίζεται στις πολιτικές κυκλικής οικονομίας η ανάγκη για μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση. Αναγνωρίζει την ανάγκη να οριστεί τί σημαίνει μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο οι τοπικές και οι περιφερειακές μεταβάσεις θα απαιτήσουν την επανειδίκευση και την αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων, και ζητεί να συμπεριληφθεί στην υλοποίηση των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας η ετοιμότητα προσαρμογής του εργατικού δυναμικού της ΕΕ σε κυκλικά επιχειρηματικά μοντέλα, με την εξασφάλιση κυκλικών θέσεων εργασίας (π.χ. στην εκπαίδευση, στον σχεδιασμό και στην ψηφιακή τεχνολογία) και έμμεσων κυκλικών θέσεων εργασίας (π.χ. στις υπηρεσίες πληροφοριών και στην εφοδιαστική). Η γεφύρωση του χάσματος των ψηφιακών δεξιοτήτων θα μπορούσε να βελτιώσει την ανθεκτικότητα των περιφερειακών οικονομικών συστημάτων και να καταστήσει δυνατή τη μετάβαση από παραδοσιακές μη βιώσιμες δομές παραγωγής σε πιο καινοτόμες.
41. Υπογραμμίζει ότι οι επενδύσεις και η στήριξη των μεταρρυθμίσεων στον τομέα της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης θα πρέπει να αποτελούν υψηλή προτεραιότητα και θα πρέπει να σχεδιάζονται έτσι ώστε να ευθυγραμμίζουν την επιδίωξη στρατηγικών κυκλικής οικονομίας με την παροχή δεξιοτήτων και την ευρύτερη πολιτική οικονομικής ανάπτυξης. Απαιτείται μεγαλύτερη χρηματοδότηση και συγκέντρωση πόρων από υφιστάμενα προγράμματα, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Erasmus+, για την ανάπτυξη δεικτών μέτρησης της ποιότητας και της ποσότητας των κυκλικών θέσεων εργασίας και τη διατήρηση της μεγαλύτερης παροχής ευκαιριών επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, καθώς και για την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να συμμετέχουν σε συμπράξεις συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, όπως τα κέντρα επαγγελματικής αριστείας ή οι αντίστοιχοι κόμβοι.
42. Δίνει έμφαση στον τρόπο με τον οποίο οι οργανώσεις της
κοινωνικής οικονομίας διαδραματίζουν πρωτοποριακό ρόλο εδώ και δεκαετίες στη
διαμόρφωση και στην επέκταση των πρακτικών της κυκλικής οικονομίας μέσω
δραστηριοτήτων όπως η ανακύκλωση ηλεκτρονικών ειδών και κλωστοϋφαντουργικών
προϊόντων, τα επαναχρησιμοποιήσιμα καταναλωτικά αγαθά και οι δραστηριότητες
επισκευής και ανακατασκευής. Η ΕτΠ επισημαίνει τον καίριο ρόλο των δήμων και
των περιφερειών στην αξιοποίηση της συμβολής της κοινωνικής οικονομίας με την
ανάπτυξη οριζόντιων μέτρων πολιτικής σε συνδυασμό με κοινούς προϋπολογισμούς
και κατάλληλη στήριξη, την αξιοποίηση της ειδημοσύνης των οργανώσεων της
κοινωνικής οικονομίας με σκοπό την ανάπτυξη στρατηγικών αναβάθμισης των
δεξιοτήτων και επανειδίκευσης, καθώς και με την υποστήριξη της βελτίωσης των
συνθηκών εργασίας και την ενίσχυση της συμπερίληψης βιώσιμων κριτηρίων στις
δημόσιες συμβάσεις για την τόνωση της ζήτησης της αγοράς.
Βρυξέλλες, 20 Ιουνίου 2024
Ο Πρόεδρος
της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των
Περιφερειών
Vasco Alves Cordeiro
Ο
Γενικός Γραμματέας
της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των
Περιφερειών
Petr Blížkovský
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου