Πρωτοβουλία «GR-eco Islands»

 

Προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, της πράσινης οικονομίας, της ενεργειακής αυτονομίας και της ψηφιακής καινοτομίας στα ελληνικά νησιά έως το 2030

Αναδημοσίευση από: https://sdgs.un.org/partnerships/gr-eco-islands-initiative-promoting-sustainable-development-green-economy-energy#deliverables

Περιγραφή

Η Πρωτοβουλία «GR-Eco Islands» υποδηλώνει τη δέσμευση της Ελληνικής Κυβέρνησης να προωθήσει τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό των ελληνικών νησιών, σε συνδυασμό με το έργο της απανθρακοποίησης των νησιών, αποτελώντας μια καινοτόμο προσέγγιση πολιτικής που μπορεί να εμπνεύσει και να υποκινήσει την αλλαγή τον κόσμο. Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που, μεταξύ άλλων, συνδέονται στενά με τα έως τώρα μη βιώσιμα τουριστικά πρότυπα, υπάρχει επείγουσα ανάγκη για μια αλλαγή παραδείγματος, σε τοπικό επίπεδο, στην κατανάλωση ενέργειας, την παραγωγή ενέργειας και τα πρότυπα κινητικότητας, προς μια πιο ολιστική προσέγγιση για αειφόρο τουρισμού στα ελληνικά νησιά. Επιπλέον, υπάρχει ανάγκη να προωθηθούν επειγόντως ριζικά καινοτόμες προσεγγίσεις στη διαχείριση των υδάτων και των απορριμμάτων, μετατρέποντας τα νησιά σε βιτρίνες και ζωντανά εργαστήρια κυκλικής οικονομίας. Οι βασικοί πυλώνες της πρωτοβουλίας περιλαμβάνουν την αυξημένη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την προώθηση πρακτικών ενεργειακής απόδοσης, τη βιώσιμη διαχείριση των απορριμμάτων και των υδάτων, τη μηδενική έκλυση ρύπων στο περιβάλλον, την ηλεκτροδότηση των μεταφορών, τον πράσινο μετασχηματισμό της γεωργίας και του τουρισμού και την ανάπτυξη πράσινων λιμανιών και άλλες σχετικές υποδομές για φιλικές προς το περιβάλλον θαλάσσιες μεταφορές. Οι παρεμβάσεις αυτές οδηγούν επίσης σε αύξηση της κοινωνικής συνοχής και ευημερίας, σε τοπικό επίπεδο.

 Η Πρωτοβουλία «GR-eco Islands», μαζί με άλλες πρωτοβουλίες, θα οδηγήσει τα ελληνικά νησιά σε μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης και την Ελλάδα σε ηγετική θέση στις συνολικές προσπάθειες της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030. Το όραμα μεταφράζεται σε μια σειρά από φιλοδοξίες που διακρίνονται σε 7 τομείς εστίασης:

• ενεργειακή μετάβαση,

• βιώσιμη διαχείριση πόρων,

• προστασία του περιβάλλοντος,

• επιχειρηματικότητα και καινοτομία,

• ψηφιακός μετασχηματισμός,

• προσβασιμότητα,

• ενδυνάμωση ανθρώπινου δυναμικού

Για να επιτευχθούν αυτά, απαιτούνται διάφορες παρεμβάσεις θα υλοποιηθεί στα νησιά και θα χρηματοδοτηθεί μέσω στοχευμένων επιδοτήσεων και εξατομικευμένων προγραμμάτων, με περισσότερα από 150 εκατ. ΕΥΡΩ να έχουν ήδη εξασφαλιστεί από ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης. Στην πρώτη της πιλοτική φάση, η Πρωτοβουλία «GR-eco Islands» επικεντρώθηκε ειδικά σε μικρά, μη διασυνδεδεμένα ή/και απομονωμένα νησιά, έχοντας ορίσει μια ομάδα νησιών που πληρούν κριτήρια σχετικά με τον πληθυσμό, αλλά και με βάση το σχέδιο για την ηλεκτρική τους σύνδεση με το ηπειρωτικό σύστημα, τις ενεργειακές τους ανάγκες, την τουριστική κίνηση και την προσβασιμότητά τους. Βασικό κριτήριο στο μέλλον θα είναι η δέσμευση από κάθε νησί να υλοποιήσει τις απαραίτητες παρεμβάσεις με βάση την τεχνική και οικονομική τους σκοπιμότητα. Αυτό θα οδηγήσει σύντομα στον ορισμό του Χάρτη των GR-eco Islands, συμπεριλαμβανομένων των κριτηρίων, των επιπέδων/κατηγοριών, των προτύπων, των διαδικασιών, της παρακολούθησης και, τέλος, του σήματος Gr-eco Islands. Εμβληματικό παράδειγμα επιτυχημένης μέχρι τώρα συνεργασίας δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, κατά την πρώτη πιλοτική φάση της Πρωτοβουλίας, είναι το έργο που υλοποιήθηκε στη Χάλκη, το πρώτο GR-eco νησί, όπου ιδιωτικές εταιρείες ανέλαβαν αρκετές παρεμβάσεις από την εγκατάσταση ηλιακού φωτοβολταϊκού συστήματος. στην ηλεκτροδότηση του δημοτικού στόλου και το πρασίνισμα του συστήματος φωτισμού του νησιού βάσει ολοκληρωμένου σχεδιασμού.

Ρυθμίσεις για την ανάπτυξη ικανοτήτων και τη μεταφορά τεχνολογίας

Υπάρχει πρόβλεψη για Τεχνική Βοήθεια στα επιλεγμένα GR-eco νησιά, προκειμένου να εκπονηθούν τα λεπτομερή Χωρικά Σχέδια Δράσης για κάθε νησί, βάσει του Γενικού Σχεδίου GR-eco Islands. Η Τεχνική Βοήθεια θα παρέχει στις τοπικές κοινωνίες τις απαραίτητες γνώσεις και θα υποστηρίξει την υποβολή των προτάσεών τους.

Μηχανισμοί συντονισμού

Ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος (Ν. 4936/2022) θέσπισε το Στρατηγικό Πλαίσιο της Πρωτοβουλίας «GR-eco Islands» για τη μετάβαση των νησιών προς την κλιματική ουδετερότητα. Αναφορικά με το σύστημα Διακυβέρνησης και Διαχείρισης του Πλαισίου Στρατηγικής Ανάπτυξης για τα «GR-eco νησιά των έργων που εντάσσονται στο ΕΣΠΑ, ψηφίστηκε η σχετική Υπουργική Απόφαση (βλ. ΦΕΚ 1773/Β/20.03.2023), δύο Συγκροτήθηκαν επιτροπές: - Διευθύνουσα Επιτροπή (ΕΚ), για τον συντονισμό των στρατηγικών κατευθύνσεων - Συντονιστική Επιτροπή (ΣΚ) για την προετοιμασία και υποβολή των προτάσεων στην ΕΚ Κοινή Υπουργική Απόφαση, που θα καθορίσει τους στόχους, το επίπεδο, τους εμπλεκόμενους φορείς, τα απαιτούμενα πρότυπα, το σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου καθώς και τις διαδικασίες μάρκετινγκ του σήματος GR-eco Island ενδιαφερομένων για τον προσδιορισμό των δράσεων προτεραιότητας ή προτείνοντας έργα με βάση τη δική τους αξιολόγηση και τον προσδιορισμό των τοπικών αναγκών.

Εκτίμηση

Η Συντονιστική Επιτροπή (ΣΚ) θα εισηγηθεί τα κριτήρια επιλογής GR-eco island στη Συντονιστική Επιτροπή (ΣΣ) μαζί με το «βάρος» κάθε κριτηρίου, βάσει του οποίου θα προτείνει στο ΣτΕ κατάλογο κατάταξης των επιλεγμένων νησιών. Η δημόσια διαβούλευση και ο κοινωνικός διάλογος θα πραγματοποιηθούν πριν από την έγκριση του ρυθμιστικού σχεδίου GR-eco Islands, στο πλαίσιο μιας συνολικής προσέγγισης «από κάτω προς τα πάνω».

Συνεργάτες

Τοπικές αρχές/Δήμοι νησιών Τοπικοί ενδιαφερόμενοι φορείς όπως επιχειρήσεις, σύλλογοι κ.λπ. Ιδιωτικός τομέας