Καταργείται το "Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας" αλλά ο δρόμος για την πραγματική αυτοδιοίκηση είναι ακόμη δύσβατος


Σχόλιο για τα άρθρα 12-18 του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης
Του Δημήτρη Κατσούλη
Η Κυβέρνηση έθεσε στη διαβούλευση το πρώτο σχέδιο νόμου για την τοπική αυτοδιοίκηση με τίτλο «ΑΥΤΟΤΕΛΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΟΤΑ – ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ και ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ ΟΤΑ – Κανόνες Δημοσιονομικής Διαχείρισης και ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗΣ». Δύο βασικές ενότητες έχουν εν μέρει εμβληματικό αλλά και έντονα πολιτικό περιεχόμενο. Πρόκειται για την ρύθμιση των θεμάτων και των δομών εποπτείας επί των Δήμων, των Περιφερειών και των νομικών τους προσώπων καθώς και για την άσκηση δημοσιονομικού και οικονομικού ελέγχου στους Ο.Τ.Α.  Μία από τις σημαντικές τομές του ν.3852/2010, του Καλλικράτη, ο Ελεγκτής Νομιμότητας και η υπηρεσία της οποίας προϊσταται επανακαθορίζεται και υπάγεται απευθείας στο Υπουργείο Εσωτερικών χωρίς να μεταβάλλεται  δραστικά η αρχιτεκτονική του. Το Παρατηρητήριο Οικονομικής Αυτοτέλειας αντικαθίσταται από την Επιτροπή Οικονομικής Ανασυγκρότησης ΟΤΑ και μεταβάλλεται το περιεχόμενο της οικονομικής επιτήρησης στα όρια που επιτάσσει το Σύνταγμα, δηλαδή με σεβασμό στην οικονομική αυτοτέλεια
Με την ρύθμιση των άρθρων 12-18 του Σχεδίου Νόμου περί της Επιτροπής Οικονομικής Ανασυγκρότησης ΟΤΑ, «ξηλώνεται» ένα μέρος «μνημονιακών διατάξεων» που αναφέρονται στην επιτήρηση και τον οικονομικό έλεγχο επί των ΟΤΑ και  αποκαθίσταται εν μέρει το θεσμικό πλαίσιο της οικονομικής εξυγίανσης των ΟΤΑ που είχε καταστρώσει ο νομοθέτης του ν.3852/2010. Έτσι αποδεικνύεται ότι ο «Καλλικράτης» δεν είναι μνημονιακός νόμος!!!
Η Επιτροπή Οικονομικής Ανασυγκρότησης αποτελείται από 13 μέλη, εκ των οποίων ένας, ο Πρόεδρος είναι Σύμβουλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι έξι είναι υπηρεσιακοί παράγοντες του Υπουργείου Εσωτερικών (1 Γενικός Διευθυντής, 2 Διευθυντές και 3 Τμηματάρχες) και τρεις υπηρεσιακοί παράγοντες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (Υπουργείο Οικονομικών (1 Γενικός Διευθυντής, 1 Διευθυντής και 1 Τμηματάρχης) τρεις εκπρόσωποι της ΚΕΔΕ ή της ΕΝΠΕ αντίστοιχα. Η τελευταία σύνθεση του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας (άρθρο 74 του ν.4316/2014) ήταν επταμελής και περιελάβανε τον Σύμβουλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου ως Πρόεδρο, δύο στελέχη του Υπουργείου Εσωτερικών (1 Γενικό Διευθυντή και 1 Διευθυντή) έναν εμπειρογνώμονα και τρεις από το Υπουργείου Οικονομικών (1 Γενικός Διευθυντής, 1 Διευθυντής και ένα εκπρόσωπος του Υπουργού Οικονομικών) καθώς και έναν εκπρόσωπο της ΚΕΔΕ ή ΕΝΠΕ αντίστοιχα. Σε αυτό μετείχαν ως μέλη χωρίς δικαίωμα ψήφου δύο τμηματάρχες του Υπουργείου Εσωτερικών και ένας του Γενικού Λογιστηρίου. Με το Σχέδιο Νόμου αυτοί γίνονται πλέον  μέλη με δικαίωμα ψήφου.
Η σύνθεση της Επιτροπής σύμφωνα με το Σχέδιο Νόμου είναι σαφώς επικεντρωμένη στο Υπουργείο Εσωτερικών και έτσι αποκαθίσταται η ουσιαστική αρμοδιότητα άσκησης και της οικονομικής εποπτείας από το Υπουργείο Εσωτερικών και όχι από το Υπουργείο Οικονομικών και το Γενικό Λογιστήριο, όπως κατέστρωνε το θεσμικό πλαίσιο του Παρατηρητηρίου.
Η διαδικασία ελέγχου, επιτήρησης και κυρίως συμβουλευτικής υποστήριξης των Δήμων και των Περιφερειών καθώς και των νομικών τους προσώπων συνάδει πλέον,  έτσι όπως ρυθμίζεται με το Σχέδιο Νόμου, με την τήρηση και τον σεβασμό της οικονομικής αυτοτέλειας των ΟΤΑ και συνεπώς κινείται με ασφάλεια εντός των συνταγματικών ορίων. Αυτή είναι μία κρίσιμη θεσμική και πολιτική τομή σε σχέση με την νομοθεσία περιστολής της οικονομικής αυτοτέλειας που είχαν καταστρώσει οι νόμοι 4111/2012, 4270/2013 και 4316/2014.

Οι Θέσεις του CISD για το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων

Παρατηρητήριο Πολιτών για την Αειφόρο Ανάπτυξη
Citizens’ Inspectorate for Sustainable Development
Αθήνα 12 Ιουνίου 2015

Η Ελληνική Πολιτεία, μετά από δεκαετίες συνειδητής αβελτηρίας στο κρίσιμο ζήτημα των αποβλήτων υπερβαίνει τα λάθη και απαξιωμένους σχεδιασμούς, που δεν επέφεραν κανένα ουσιαστικό όφελος σε εθνικό επίπεδο και για πρώτη φορά αντιμετωπίζει σοβαρά το κρίσιμο αυτό ζήτημα με επίγνωση της κοινωνικής, περιβαλλοντικής και οικονομικής ευθύνης και προτείνει έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό που προχωρά αποφασιστικά στην επίτευξη των ευρωπαϊκών και εθνικών στόχων ανακύκλωσης με σοβαρή, συντεταγμένη και τεκμηριωμένη επιχειρησιακή διαχείριση.Το CISD χαιρετίζει το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που έθεσε σε διαβούλευση το ΥΠΑΠΕΝ, γιατί: 
Προάγει τη μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία και θέτει τις βάσεις για μια κοινωνία μηδενικών αποβλήτων, με άξονες προτεραιότητας την αποκέντρωση των δραστηριοτήτων σε επίπεδο Δήμου, τη διαλογή στην πηγή, την ποιοτική και ποσοτική ενίσχυση της ανακύκλωσης, τη μικρή κλίμακα των μονάδων επεξεργασίας και ανάκτησης, την ενθάρρυνση της κοινωνικής συμμετοχής, την αναβάθμιση του ρόλου των Δήμων και πάνω από όλα τη θεσμική κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα της διαχείρισης των αποβλήτων
 Δικαιώνει πολύχρονους αγώνες ατόμων και συλλογικοτήτων, μεταξύ των οποίων και του CISD που ασχολήθηκε συστηματικά τα τελευταία χρόνια προκειμένου να προωθηθεί η ιδέα μιας Ολοκληρωμένης Επιχειρησιακά Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στη χώρα μας,   Αποτυπώνει βασικούς στόχους και δεσμεύσεις που έχουν, κατά περιόδους, κατατεθεί από επιστημονικούς, κοινωνικούς φορείς και ΜΚΟ παίρνοντας καθοριστικές αποστάσεις από την αντίληψη που κυριάρχησε σε πολλές περιφέρειες της χώρας για τη δημιουργία συγκεντρωτικών μονάδων διαχείρισης σύμμεικτων αστικών αποβλήτων

Θέσεις και Απόψεις Οικολογικών Οργανώσεων για το υπό Διαβούλευση Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων



Φίλιππος Κυρκίτσος Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης
Νίκος Χαραλαμπίδης Greenpeace
Βαγγέλης Κουκιάσας Δίκτυο Μεσόγειος SOS
Αθήνα, 11 Ιουνίου 2015

Οι παρακάτω θέσεις και απόψεις κατατίθενται στα πλαίσια του υπό διαβούλευση Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) με την πρόθεση να συμβάλλουν στην τελική κατάρτιση ενός ολοκληρωμένου, καινοτόμου και κυρίως αποτελεσματικού ΕΣΔΑ. Η Ελλάδα μέχρι σήμερα έχει ταλαιπωρηθεί πάρα πολύ από «κακούς», «μέτριους» ή «καλούς» ΕΣΔΑ, που δυστυχώς ΟΛΟΙ τους δεν κατάφεραν το αυτονόητο, ΝΑ ΕΦΑΡΜΟΣΘΟΥΝ. Άρα, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε την μέχρι σήμερα αρνητική εμπειρία και να δώσουμε στο νέο ΕΣΔΑ μεγάλη έμφαση στην ρεαλιστικότητα και αποτελεσματικότητα των στόχων και των μέτρων που θέτει, ώστε να ανατραπούν γρήγορα τα μέχρι σήμερα πολλά αρνητικά δεδομένα στην Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων (ΔΣΑ).Το γεγονός ότι υστερούμε της συντριπτικής πλειοψηφίας των υπόλοιπων χωρών μελών της ΕΕ μπορεί να αξιοποιηθεί ως ευκαιρία. Εάν αποφύγουμε τα λάθη των πιο προχωρημένων χωρών και εάν υιοθετήσουμε και προσαρμόσουμε στα Ελληνικά δεδομένα ότι πετυχημένο γίνεται διεθνώς, μπορούμε να φθάσουμε πολύ σύντομα τους μέσους όρους της Ευρώπης στη ΔΣΑ και εν συνεχεία να πάμε ακόμη καλύτερα. Η ανακύκλωση – κομποστοποίηση και η εναλλακτική διαχείριση είναι σε κρίσιμο σημείο και μπορούν να «απογειωθούν» τα επόμενα χρόνια, αρκεί να μην επαναλάβουμε λάθη του παρελθόντος και κυρίως να μην κάνουμε καινούργια λάθη. Τέλος, δρομολογώντας ολοκληρωμένα τις επίσημες σύγχρονες πολιτικές στη ΔΣΑ, δημιουργούμε παράλληλα καλύτερες προϋποθέσεις για ανάπτυξη της οικονομίας, για δημιουργία υγιούς κοινωνικής επιχειρηματικότητας με ταυτόχρονη συμβολή στη μείωση της τεράστιας ανεργίας στη χώρα.
1.                   ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΣΔΑ
Είναι πολύ θετικό, και καθόλου αυτονόητο για την Ελλάδα, το γεγονός ότι το ΕΣΔΑ υιοθετεί με κατηγορηματικό τρόπο τη βασική ιεραρχία διαχείρισης των αποβλήτων (Πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση-κομποστοποίηση, επεξεργασία, τελική διάθεση) και αυτό το αποδεικνύει έμπρακτα με συγκεκριμένες θετικές και καλοδεχούμενες προτάσεις και μέτρα. Μπαίνουν λοιπόν επιτέλους στην επίσημη πολιτική διαχείρισης πάγια αιτήματα και συγκεκριμένες διαχρονικές προτάσεις των οικολογικών οργανώσεων και άλλων φορέων και αυτό το θεωρούμε πολύ θετικό. Τέτοιες θετικές προτάσεις και μέτρα είναι π.χ. η πραγματική διάθεση για μεγιστοποίηση της Διαλογής στην Πηγή (ΔσΠ) των ανακυκλώσιμων υλικών, η έμφαση στη χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων, η δημιουργία Πράσινων Σημείων, η βασική επιλογή της κομποστοποίησης για την διαχείριση των οργανικών υλικών, η ενίσχυση του ρόλου των δήμων, το άνοιγμα στην κοινωνική οικονομία κ.α. Σε κάθε περίπτωση, η επιτυχία ενός ΕΣΔΑ δεν κρίνεται από τη διακηρυγμένη και φιλόδοξη στρατηγική του, αλλά: α) από τα συγκεκριμένα και ρεαλιστικά μέτρα που υλοποιούν αυτήν την στρατηγική, β) από το επίπεδο και την θέληση αυτών, που καλούνται να εφαρμόσουν τα όποια μέτρα και γ) από τους οικονομικούς πόρους που θα διατεθούν για την υλοποίησή τους. Και για τις τρεις αυτές προϋποθέσεις της επιτυχίας του ΕΣΔΑ έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας.Τέλος, στο προτεινόμενο ΕΣΔΑ υπάρχουν προτάσεις και προσεγγίσεις που θα πρέπει οπωσδήποτε να συζητηθούν σε βάθος με όλους τους εμπλεκόμενους και ενδιαφερόμενους φορείς, δεδομένης της πιθανότητας να επιφέρουν αρνητικές επιπτώσεις. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι απαραίτητες ορισμένες διευκρινίσεις ώστε να αποφύγουμε παλινωδίες ανάμεσα σε διαφορετικές ερμηνείες, κάποιες από τις οποίες ενδεχομένως θα μας πάνε πολλά χρόνια πίσω. Επίσης, στο προτεινόμενο ΕΣΔΑ παρατηρείται υστέρηση και ελλείψεις σε θέματα, που πλέον είναι πολύ ώριμα να τεθούν στην Ελληνική κοινωνία. Παρακάτω, παρουσιάζουμε αυτά τα θέματα καταθέτουμε κάποιες πρώτες απόψεις και προβληματισμούς ενώ θεωρούμε ότι θα πρέπει να γίνει ένας σύντομος αλλά ουσιαστικός διάλογος, σε μεγαλύτερο βάθος με όλους τους ενδιαφερόμενους και τους αρμόδιους, που εισηγήθηκαν το προς διαβούλευση ΕΣΔΑ.

Τοπικά Δημοτικά Σχέδια Αποκεντρωμένης Διαχείρισης με έμφαση στη διαλογή στη πηγή

Συνοπτικός οδηγός 
Τι περιλαμβάνει ένα τοπικό σχέδιο αποκεντρωμένης διαχείρισης
Παράρτημα στο υπό Διαβούλευση Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης  Αποβλήτων 

1. Δραστηριότητες πρόληψης και διαλογής στην πηγή, σε επίπεδο δήμου μέσω των οποίων επιδιώκεται η εκτροπή του μεγαλύτερου μέρους των απορριμμάτων με ορίζοντα το χρονικό διάστημα μέχρι το 2020. Περιλαμβάνουν, κυρίως:
- Ένα δίκτυο κάδων για την προδιαλογή οργανικών και ανακυκλώσιμων υλικών σε διακριτά ρεύματα, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες σε κάθε Δήμο. Ειδική πρόβλεψη πρέπει να αφορά την ξεχωριστή συλλογή των αποβλήτων κήπου (κλαδέματα κλπ).
- Ένα δίκτυο «πράσινων σημείων» με διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, για τη συγκέντρωση υλικών που δεν κατευθύνονται στους κάδους όπως ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, συσσωρευτές, ελαστικά, ογκώδη αντικείμενα, τυχόν συγκεντρωμένες μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμων από πολίτες, επιχειρήσεις, υπηρεσίες, σχολεία και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης – ανταλλαγής υλικών όπως ρουχισμού, επίπλων και παλαιών αντικειμένων κλπ
- Ένα σύστημα αποκομιδής και μεταφοράς που αφορά τα αναγκαία οχήματα, τους χώρους στάθμευσης και τους σταθμούς μεταφόρτωσης με την πρόβλεψη ότι σταδιακά θα μειώνεται η ανάγκη για μεταφόρτωση και μεταφορά σύμμεικτων απορριμμάτων
- Δράσεις υποκίνησης της συμμετοχής των πολιτών και συγκεκριμένα: o δράσεις δημόσιας διαβούλευσης και κοινωνικής συμμετοχής στον σχεδιασμό και την εφαρμογή του τοπικού σχεδίου για παράδειγμα μέσω ανοιχτών εκδηλώσεων, συσκέψεων με κοινωνικούς φορείς, ερωτηματολογίων, συνελεύσεων, συγκρότησης ομάδων
o δράσεις ενημέρωσης των πολιτών, των επαγγελματιών και των επιχειρήσεων για την πρόληψη της παραγωγής απορριμμάτων και τον τρόπο διαχείρισης των ειδικών αποβλήτων, ενδεικτικά στη μείωση χρήσης πλαστικής σακούλας και των συσκευασιών, στην διακριτή διαχείριση για τις μπαταρίες, τα ιατροφαρμακευτικά, τα απόβλητα κρεοπωλείων και ιχθυοπωλείων, τα τηγανέλαια κλπ
o δράσεις υποκίνησης, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τη διαλογή στην πηγή, την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση
2. Δραστηριότητες κομποστοποίησης - διαλογής - διαχωρισμού σε επίπεδο δήμου ή ομάδας δήμων. Περιλαμβάνουν κυρίως :