Δήμαρχοι και Περιφερειάρχες: η συνεργασία είναι μονόδρομος και ο ανταγωνισμός παγίδα.


Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη



«Μεταξύ των δύο βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης δεν υφίστανται σχέσεις ελέγχου και ιεραρχίας, αλλά συνεργασίας και συναλληλίας, οι οποίες αναπτύσσονται βάσει του νόμου, κοινών συμφωνιών, καθώς και με το συντονισμό κοινών δράσεων» ορίζει το άρθρο 4 του ν.3852/2010.
Η σχέση των Δήμων με την Περιφέρεια δεν μπορεί να είναι όμοια με την σχέση τους με τον  Κρατικό Νομάρχη ή τον Κρατικό Περιφερειάρχη. Τα όργανα αυτά ακόμη και όταν λειτουργούσαν στο πλαίσιο του Δημοκρατικού Προγραμματισμού ήταν ταυτόχρονα όργανα εποπτείας επί των Δήμων και εκπροσωπούσαν την Κυβέρνηση η οποία στο πλαίσιο του υπερσυγκεντρωτικού κράτους να ελέγχει και να χειραγωγεί διαμέσου των χρηματοδοτήσεων τους ΟΤΑ.
Το πέρασμα του μεγαλύτερου μέρους των αρμοδιοτήτων του Κρατικού Περιφερειάρχη στους αιρετούς και κυρίως η ανάθεση της διοίκησης των Διαχειριστικών Αρχών των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (άρθρο 7 ν.4314/2014) επιτρέπει  στους αιρετούς Περιφερειάρχες να ασκούν την αποστολή τους με τον ίδιο τρόπο που, εκ της θέσεώς τους, ασκούσαν οι Κρατικοί Περιφερειάρχες. Σε αυτές τις όντως ακραίες αλλά πάντως υπαρκτές και συνήθεις πρακτικές ο Περιφερειάρχης φαίνεται να είναι εκείνος που έχει το μαχαίρι και το πεπόνι. Κόβει και μοιράζει όπως θέλει ευνοώντας ή «ρίχνοντας» ανάλογα με τα κριτήρια που ο καθένας αξιοποιεί.
 Εξάλλου οι Περιφερειακές Επιτροπές Αναπτυξιακού Σχεδιασμού ΕΣΠΑ για τους Δήμους που ιδρύθηκαν με το άρθρο 24Α του ν.4314/2014 δεν συγκροτήθηκαν ποτέ στην πράξη. Έργο τους ήταν να καλύψουν το κενό της συμμετοχής των Δήμων στον δημοκρατικό προγραμματισμό ως προς τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των ΠΕΠ. Κανείς στην πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση δεν τόλμησε να προωθήσει την λειτουργία τους. Έτσι οι Δήμοι άφησαν το πεδίο ελεύθερο.

Η αρμοδιότητα για τον ΕΝΦΙΑ στους Δήμους δεν φέρνει την μεγάλη μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση. Άλλος είναι ο δρόμος.




Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη


Ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας με την εξαγγελία του περί μεταφοράς του ΕΝΦΙΑ στην Αυτοδιοίκηση πυροδότησε αντιπαραθέσεις σχετικά με την συνταγματικότητα και την σκοπιμότητα αυτού του μέτρου. Στη συνάντηση μάλιστα με το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΕ υπήρξε πιο διαφωτιστικός. Χαρακτηριστική η αποστροφή των θέσεων που διέρευσαν στον τύπο: «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι μια τέτοια πρωτοβουλία ενδυναμώνει την αυτονομία, την ανταποδοτικότητα, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Ο πολίτης μπορεί να αντιλαμβάνεται πολύ καλύτερα που πηγαίνουν τα χρήματα τα οποία ο ίδιος πληρώνει και ο αιρετός, βέβαια, λογοδοτεί και για τα έσοδα αλλά και για τις δαπάνες. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι με αυτό τον τρόπο ενδυναμώνεται η ίδια η πρόσβαση των πολιτών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων».
Στον αντίλογο προκρίθηκε πέραν της  αντισυνταγματικότητας  και η επαύξηση των ανισοτήτων μεταξύ πλούσιων και πτωχών περιοχών. Το γεγονός μάλιστα ότι την θέση επικρότησαν γνωστοί «νεοφιλελεύθεροι» πολιτικοί και την απέκρουσαν γνωστοί «κρατιστές» αναδεικνύει την βαθύτερη, στρατηγικής σημασίας, προοπτική της.
Για να εξηγούμαστε:
Η πρόταση Μητσοτάκη ενώ εμπίπτει υπό προϋποθέσεις στους ορισμούς του άρθρου 102, παρ.5 Συντ  τελικά προσκρούει στην επιταγή του άρθρου 78, παρ. 4. Συντ.

Οι εκλογές με την αναλογική στις Περιφέρειες. Ένα παιχνίδι για «δυνατούς»!




Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Ο νόμος 4555/2018, γνωστός ως  "Κλεισθένης 1", αλλάζει πολλά από τα δεδομένα των περιφερειακών εκλογών και σταδιακά θα μεταβάλλει  πολιτικές συμπεριφορές και στρατηγικές.  Οι επιπτώσεις στην αρρυθμία του συστήματος διακυβέρνησης μπορεί να είναι λιγότερες σε σχέση με τους Δήμους για δύο βασικούς λόγους: Οι περιφερειακές παρατάξεις κατά κανόνα οργανώνονται και λειτουργούν με πολιτικούς κυρίως όρους καθορισμένους κυριαρχικά από το κεντρικό πολιτικό σύστημα αλλά και η αποστολή των Περιφερειών είναι διαφορετική, εστιάζεται στα θέματα της ανάπτυξης κυρίως και σε πολύ μικρότερο βαθμό αγγίζει ζητήματα της καθημερινότητας. Συνεπώς οι όροι εφαρμογής της αρχής της πολιτικοδιοικητικής αποτελεσματικότητας παρέχουν γονιμότερο χώρο για συγκλήσεις σε σχέση με τους Δήμους όπου οι αποφάσεις απαιτούν αμεσότητα.
Κατ αρχήν, στις περιφερειακές εκλογές δεν αναμένεται η διεκδίκηση της εκλογής από μεγάλο αριθμό περιφερειακών παρατάξεων σε σχέση με τους Δήμους όπου όπως έχουμε ξαναγράψει θα "κατέβουν" δύο ειδών υποψήφιοι Δήμαρχοι: αυτοί του διεκδικούν να εκλεγούν Δήμαρχοι και εκείνοι που διεκδικούν να διαπραγματευτούν τη θέση των αντιδημάρχων.

Η σύνταξη και ψήφιση των Προϋπολογισμών των Δήμων και Περιφερειών κατά τον ν.4555/2018 (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ1)



του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Προδημοσίευση από το υπό έκδοση βιβλίο: 
Τομές Δημοκρατίας στην Αυτοδιοίκηση, 
Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες πέρα από τον ¨Καλλικράτη" και τον Κλεισθένη 1". 
Εκδόσεις Δεδεμάδης, Αθήνα 2018)

Έχουμε ήδη επισημάνει ότι ο νομοθέτης του ν.4555/2018 αδιαφόρησε παντελώς για τις συνέπειες των επιλογών του εκλογικού συστήματος στο σύστημα διακυβέρνησης αναγορεύοντας τον Δήμαρχο ή τον Περιφερειάρχη σε «κυνηγούς» συνεργατών για την συγκρότηση της Εκτελεστικής Επιτροπής και αφήνοντας το Συμβούλιο να αναζητά εναγωνίως από τα σοβαρά έως τα πλέον ασήμαντα θέματα συγκυριακές πλειοψηφίες, ευάλωτες πάντοτε στα μικρά ή στα μεγάλα συμφέροντα που άλλοτε συγκρούονται και άλλοτε συμμετέχουν στο δημόσιο συμφέρον.
Ο νομοθέτης φαίνεται ότι προκρίνει τελικά τις πλέον διαλυτικές για την αρχή της πολιτικοδιοικητικής αποτελεσματικότητας επιλογές που, κατά την άποψή του, συνάδουν με την υιοθέτηση της «αέναης συμβουλιακής διακυβέρνησης»  κατά την οποία το Συμβούλιο, το Δημοτικό καθώς και το Περιφερειακό, θα αποφασίζουν για κρίσιμες διαδικασίες όπως η ψήφιση του Προϋπολογισμού με συγκυριακές πλειοψηφίες ανά κωδικό δαπανών ή εσόδων και στο τεχνικό πρόγραμμα ανά έργο,  χωρίς σαφή ενιαίο και προγραμματικό προσανατολισμό που κατευθύνεται από μία σταθερή προγραμματική πλειοψηφία.
Έχουμε επισημάνει επίσης ότι η επιλογή του συστήματος της απλής αναλογικής, ως εκλογικού συστήματος, δεν σημαίνει και αυτονοήτως απαξίωση του ρόλου της πλειοψηφίας και αντίστοιχα της μειοψηφίας σε ένα συνεκτικό ενιαίο πρόγραμμα διακυβέρνησης.
Η παραπάνω διαπίστωση εδράζεται κυρίως στην θεσμοθέτηση της διαδικασίας συζήτησης και ψήφισης του Προϋπολογισμού των δήμων (άρθρο 189 Ν. 4555/2018) και Περιφερειών (άρθρο 190 του ν.4555/2018).

Η κοινωνική φροντίδα στην κορυφή των προγραμματικών προτεραιοτήτων των Δήμων.




Σχόλιο του Δημήτρη Κατσούλη


Βουλευτές του Κινήματος Αλλαγής (Βασίλης Κεγκέρογλου, Αρβανιτίδης Γεώργιος, Ιλχάν Αχμέτ, Κωσταντινόπουλος Οδυσσέας, Κωσταντόπουλος Δημήτρης, Μπαργιώτας Κωσταντίνος, Λοβέρδος Ανδρέας) κατέθεσαν ερώτηση στους αρμόδιους Υπουργούς για την «αναβάθμιση του Προγράμματος Βοήθεια στο Σπίτι και των Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων. Οι προτάσεις τους συνοψίζονται στα ακόλουθα:
1. Οργανική ένταξη του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι» και των ΚΗΦΗ στις κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων με ενιαίο συντονισμό ανά Δήμο.
2. Μόνιμη εργασιακή σχέση για όλους τους εργαζόμενους των προγραμμάτων, που έχουν προσληφθεί με ΑΣΕΠ και έχουν αξιολογηθεί και τυπικά και ουσιαστικά στην πράξη.
3. Ανανέωση του στόλου των αυτοκινήτων
4.Πρόμηθεια  του απαραίτητου  τεχνολογικού εξοπλισμού για την πλήρη υποστήριξη των υπό φροντίδα συνανθρώπων μας
5.Συμπλήρωση του ανθρώπινου δυναμικού με απαραίτητες ειδικότητες ώστε να λειτουργήσει πλήρως το «Βοήθεια στο Σπίτι» αλλά και το θεσμοθετημένο με το νόμο 4199/13 πρόγραμμα «κατ’οίκον νοσηλεία».
6.Αναμόρφωση  των κριτηρίων για την ένταξη όλων των συνανθρώπων μας που έχουν ανάγκη φροντίδας.
7. Διοικητική μονάδα «Βοήθειας στο Σπίτι» στο Υπουργείο με σύγχρονο σύστημα αξιολόγησης για τη βελτίωση των υπηρεσιών του.
8.Αξιοποίηση  καταρτισμένων εθελοντών για την παροχή συμπληρωματικών υπηρεσιών.
9.Λειτουργική  σύνδεση του «Βοήθεια στο Σπίτι» με τα Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων.

Η προτεινόμενη- με την ερώτηση-  αναβάθμιση είναι  περιορισμένη στην συγκεντρωτική πολιτική για την κοινωνική φροντίδα. Ακολουθεί την πεπατημένη της εκ των άνω προώθησης δομών και πολιτικών κοινωνικής φροντίδας για τις οποίες η Αυτοδιοίκηση είναι απλώς ο αποδέκτης που άλλοτε γίνεται θεατής και άλλοτε επαίτης. Πρόκειται για κλασική συγκεντρωτική και υπουργοκεντρική λογική που κινείται στον σκληρό πηρύνα του κυβερνητισμού που καθηλώνει πλέον την προοδευτική παράταξη.

Οι Δήμαρχοι του Κλεισθένη Ι: ισορροπιστές ή όμηροι;




 Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη


Οι Αυτοδιοικητικές Εκλογές του 2019 θα διεξαχθούν, εκτός απροόπτου, με το σύστημα της απλής αναλογικής που κατέστρωσε ο νομοθέτης του ν.4555/2018 (Πρόγραμμα ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ1). Κυρίως στους Δήμους και δευτερευόντως στις Περιφέρειες το νέο εκλογικό σύστημα επιφέρει κρίσιμες αλλαγές όχι μόνο στους κανόνες αλλά και στην πολιτική επιχειρησιακή στρατηγική των αιρετών, αλλάζει, εν ολίγοις, σκέψεις, αντιλήψεις,  μεσοπρόθεσμα και νοοτροπίες, χωρίς ίσως να μεταβάλλει τα βασικά πολιτικά στερεότυπα.
Η επιλογή του νομοθέτη να εκλέγονται τα συλλογικά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης, δηλαδή τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια, με την απλή αναλογική «των υπολοίπων», χωρίς κατώτερο ποσοστό-όριο εκλογής στο Συμβούλιο, ενδέχεται να οδηγήσει στην εκλογή Συμβουλίων με πανσπερμία ολιγομελών ή ακόμη και μονοπρόσωπων παρατάξεων, εκδοχή που θα δυσχεράνει ίσως τη διαμόρφωση σταθερών προγραμματικών ή έστω απλώς δημαρχιακών πλειοψηφιών, εάν περιοριστούμε εδώ μόνο στους δήμους.