Στόχος και επιπτώσεις της επαύξησης κατά 150% του αριθμού των υποψηφίων στις Αυτοδιοικητικές εκλογές.

 

 Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

O Νόμος 4804/2021, ο εκλογικός νόμος της αυτοδιοίκησης που επανάφερε το σύστημα της ex lege ενισχυμένης πλειοψηφίας του συνδυασμού του επιτυχόντος Δημάρχου ή Περιφερειάρχη καθώς και το όριο του 43% αντί του 50%, για την εκλογή Δημάρχου ή Περιφερειάρχη έχει εισαγάγει ρυθμίσεις που στοχεύουν:

Α. Στην διευκόλυνση και ενίσχυση των εν ενεργεία Δημάρχων και Περιφερειαρχών προκειμένου να επιτύχουν την επικράτησή τους έναντι των αντιπάλων τους

Β.  Στον περιορισμό της συγκρότησης περισσοτέρων συνδυασμών αποτρέποντας έτσι την διάσπαση των πολιτικών κομμάτων δυσχεραίνοντας την συγκρότηση «ανεξάρτητων» συνδυασμών

Γ. Θεσπίζοντας όριο για την συμμετοχή στην κατανομή των εδρών το 3%  εμποδίζει την εκπροσώπηση μικρών πολιτικών κομμάτων ή παρατάξεων.

Το δραστικότερο μέτρο για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι η δυνατότητα επαύξησης του αριθμού των υποψηφίων δημοτικών ή περιφερειακών συμβούλων έως και 150% του ελαχίστου που είναι ο αριθμός των εδρών του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου. Η τεράστια αυτή επαύξηση δεν δικαιολογείται αλλά αντιθέτως καθίσταται περισσότερο αντιφατική προς την μείωση του αριθμού των εδρών των συμβουλίων (Δημοτικών, κοινοτήτων και περιφερειακών). Δηλαδή ενώ συρρικνώνεται το πεδίο της αντιπροσώπευσης διευρύνεται υπέρμετρα το πεδίο της εκλογικής πολιτικής συμμετοχής. Περισσότεροι υποψήφιοι στον εκλογικό αγώνα λιγότεροι εκείνοι που εκλέγονται.

Οι εν ενεργεία Δήμαρχοι και Περιφερειάρχες έχοντας ήδη μεγαλύτερο αριθμό εκλεγμένων συμβούλων (αν και μειωμένων από την εφαρμογή της απλής αναλογικής) ξεκινούν από καλύτερη αφετηρία και δημιουργώντας κλίμα και παράσταση νίκης προσελκύουν ευκολότερα υποψηφίους συμβούλους. Αντίθετα, όσοι υποψήφιοι Δήμαρχοι και Περιφερειάρχες επιχειρούν να ανταγωνιστούν τους εν ενεργεία καταβάλουν μεγαλύτερη προσπάθεια και λίγοι από αυτούς θα κατορθώσουν να συμπληρώσουν τον μέγιστο αριθμό.

Είναι περιττό να αναρωτηθεί κανείς εάν η αριθμητική υπεροχή επηρεάζει την δυναμική και την προοπτική νίκης ενός συνδυασμού. Αυτό είναι δεδομένο: Περισσότεροι υποψήφιοι, περισσότεροι ψηφοσυλλέκτες άρα ευρύτερη εκλογική εμβέλεια.

 Αν πάρουμε ως παράδειγμα τον Δήμο Χαλκιδέων, το ίδιο είναι να έχεις 39 υποψηφίους Δημοτικούς Συμβούλους και το ίδιο είναι να έχεις 99 (το ανώτατο όριο) ή το ίδιο είναι να έχει επιπλέον -εάν κάνει συνδυασμό σε όλες τις δημοτικές κοινότητες- 72 υποψηφίους συμβούλους Κοινοτήτων και το ίδιο να έχεις 179, ή συνολικά 111 και αντιστοίχως 286;

Ασφαλώς ένας συνδυασμός μπορεί να έχει υποψηφίους μόνο στο 60% των Κοινοτήτων αλλά ήδη εάν το κάνει αυτό θα έχει μειώσει την εμβέλειά στο υπόλοιπο 40%.

Επειδή το εκλογικό σύστημα δεν ενθαρρύνει την μειωμένη αντιπροσωπευτικότητα των συμμετεχόντων συνδυασμών καθώς το διακύβευμα είναι κυρίως η εκλογή του επιτυχόντος συνδυασμού αρκεί αυτός να υπερβεί το 43% των εγκύρων ψηφοδελτίων, οι δε υπόλοιποι είναι καταδικασμένοι να μείνουν στην μειοψηφία και να μοιραστούν τα 2/5 των εδρών, καθίσταται προφανές ότι ένας μικρός σε αριθμό υποψηφίων συνδυασμός δεν έχει ιδιαίτερη τύχη και εφόσον υπερβεί το 3% και συμμετάσχει στην κατανομή των εδρών δεν μπορεί να ελπίζει στην εκλογή περισσοτέρων από 1-2 συμβούλων. Βέβαια και ο πολυπληθής εάν δεν κερδίσει τις εκλογές θα εκλέξει περισσότερους εφόσον έχει μεγαλύτερο ποσοστό εγκύρων ψηφοδελτίων αλλά πάντα στο πλαίσιο των 2/5 του αριθμού των εδρών. Με άλλα λόγια ακόμη και στους μεγαλύτερους συνδυασμούς η πληθώρα των υποψηφίων εντέλει θα απογοητευτεί.

Έως τις προηγούμενες εκλογές ίσχυε η επαύξηση των εδρών έως το 50% των εδρών του οργάνου. Αυτό επέτρεπε την ευχερέστερη συγκρότηση των συνδυασμών, καθιστούσε εφικτό τον ισοβαρή ανταγωνισμό  των υποψηφίων συμβούλων και επέτρεπε κατά τη διάρκεια του προεκλογικού αγώνα την συμμετοχή τους στην διαμόρφωση των προγραμματικών κατευθύνσεων του συνδυασμού καθώς είχαν δυνατότητα αμεσότερης πρόσβασης στον επικεφαλής του συνδυασμού.

Η δυνατότητα επαύξησης των υποψηφίων συμβούλων έως και 150% έχει επίσης τις παρακάτω συνέπειες.

Πρώτον: Αναμένεται να οδηγήσει στην υποβάθμιση της ποιότητας των Δημοτικών και Περιφερειακών Συμβουλίων, καθώς  ο μεγάλος αριθμός των υποψηφίων δεν θα επιτρέψει στους εκλογείς να αξιολογήσουν σφαιρικά όλους τους υποψηφίους. Όσοι είναι εν ενεργεία ασφαλώς θα έχουν προβάδισμα, δηλαδή μεγαλύτερες πιθανότητες επανεκλογής. Από τους υπόλοιπους ελάχιστοι θα επικρατήσουν είτε λόγω της δημοτικότητάς τους ή λόγω της δυνατότητας τους να χρηματοδοτήσουν επιτυχή προεκλογική καμπάνια. Η επανεκλογή των ήδη εκλεγμένων θα εμποδίσει την προοπτική ανανέωσης του πολιτικού προσωπικού της Αυτοδιοίκησης η ποιότητα του οποίου στις τελευταίες θητείες υποβαθμίζεται διαρκώς περισσότερο και η ανανέωση αποτελεί προϋπόθεση για να αλλάξει η παρακμιακή πορεία της Αυτοδιοίκησης. Τα νέα πρόσωπα θα δυσκολευτούν πολύ για να εκλεγούν. Οι υποψήφιοι με πολιτική ποιότητα, επιστημονική και τεχνοκρατική κατάρτιση και νέες ιδέες θα παραμείνουν αποτυχόντες και θα χαθούν από την ζωή και τη δράση της Αυτοδιοίκησης είτε ανήκουν σε επιτυχόντες είτε σε επιλαχόντες συνδυασμούς.

Δεύτερον: Θα εκτιναχθεί η ποσότητα του αποκαλούμενου πολιτικού χρήματος ενώ ταυτόχρονα θα καταστεί δυσχερέστερος ο αποτελεσματικός έλεγχος των εκλογικών δαπανών. Το 150% θα αυξήσει τα έσοδα των τοπικών και περιφερειακών μέσων ενημέρωσης και των αμέτρητων ενημερωτικών ιστοσελίδων που εκμεταλλευόμενοι  τον ανταγωνισμό των υποψηφίων  θα προσποριστούν πόρους διαθέτοντας ομοιόμορφα πακέτα προβολής χωρίς όμως τελικό αντίκρισμα.

Σε τελική ανάλυση το 150% έχει ως στόχο να ενισχύσει τους εν ενεργεία υποψηφίους Δημάρχους και Περιφερειάρχες και να δυσχεράνει την ανατροπή τους, σε συνδυασμό με το 43% ως όριο εκλογής των συνδυασμών. Είναι προφανές ότι ο νομοθέτης μερίμνησε έτσι ώστε να μην αλλάξει ή να μην αλλάξει δραστικά ο συσχετισμός δυνάμεων στην Αυτοδιοίκηση. Ως νομοθετική επιλογή είναι επιλογή πρωτίστως καθεστωτική και αποτρεπτική της Αλλαγής. Αυτό ακριβώς πρέπει να μετρούν σοβαρά όσοι έχουν στρατηγική αλλαγής στην Αυτοδιοίκηση. Χρειάζεται σκληρότερος αγώνας και ένωση δυνάμεων. Η διάσπαση, όπως και η αναβλητικότητα στην κινητοποίηση των δυνάμεων αυτών είναι, σίγουρο ότι θα αποβεί μοιραία, όχι τόσο για τους υποψηφίους όσο για τον θεσμό και τις τοπικές κοινωνίες.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΕΛΑΧΙΣΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΚΙΔΕΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ