ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/98/ΕΚ


Στην Ελλάδα το επίκεντρο του πολιτικού και τεχνοκρατικού ενδιαφέροντος εστιάζεται κυρίως στη διαχείριση και ακόμη ειδικότερα στη διάθεση των απορριμμάτων και μόνο τις δύο τελευταίες δεκαετίες εφαρμόστηκαν προγράμματα ανακύκλωσης η αξιολόγηση των οποίων δεν απέδωσε  θεαματικά αποτελέσματα. Η πολιτική της πρόληψης που στοχεύει στην μείωση των αποβλήτων με παρεμβάσεις στον κύκλο ζωής των προϊόντων είναι σχετικά νέα και μάλλον άγνωστη πολιτική στη χώρα μας. Γιαυτό η εκπόνηση και η αναμενόμενη θεσμοθέτηση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Πρόληψης ως απόρροια της ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ με τον νόμο 4041/2012 είναι το πρώτο ουσιαστικό βήμα προσχώρησης της Ελλάδας σε μία διαφορετική και μάλλον επικρατούσα σε ευρωπαϊκό επίπεδο αντίληψη για τη διαχείριση των απορριμμάτων και γενικότερα τη διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων στο πλαίσιο του στόχου της βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης.
Η  Οδηγία‐πλαίσιο  2008/98/ΕΚ  αποτελεί το υπερκείμενο θεσμικό πλαίσιο για  τα  απόβλητα  και ειδικότερα ως προς την ιεράρχηση των δράσεων θέτει με κανονιστική πλέον δυναμική την πρόληψη στην κορυφή της θεσμικής και πολιτικής πυραμίδας της στρατηγικής για την  προστασία του περιβάλλοντος από τα απόβλητα. Την   «πρόληψη»  την ορίζει ως σύστημα μέτρων   που λαμβάνονται πριν  ένα  προϊόν, μία ουσία, ένα υλικό  γίνει απόβλητο και με στόχο:
α) Τη μείωση της ποσότητας των αποβλήτων, διαμέσου της επαναχρησιμοποίησης προϊόντων ή την παράταση της διάρκειας ζωής των προϊόντων
β) Τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων των παραγόμενων αποβλήτων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία
γ) Τη μείωση του περιεχομένου των επιβλαβών ουσιών στα υλικά και προϊόντα
Η πρόληψη των αποβλήτων εξειδικεύεται σε ένα ευρύ φάσμα εναλλακτικών πολιτικών  και συνοδεύεται από  σημαντικά πλεονεκτήματα. Κεντρικός στόχος  είναι η μείωση των αποβλήτων που παράγονται στην πηγή ποσοτικά και ποιοτικά  ως προς τις τοξικές και εν γένει επιβλαβείς ουσίες που εμπεριέχουν, πριν φθάσουν στο στάδιο των διαφόρων επιλογών διαχείρισης όπως είναι η ανακύκλωση, η κομποστοποίηση, η ανάκτηση ενέργειας και η υγειονομική ταφή των αποβλήτων.
Αποστολή των μέτρων για την  πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων είναι και τα  μέτρα για τη μείωση των δυσμενών επιπτώσεων των παραγόμενων αποβλήτων στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία.  Επίσης διαμέσου της πρόληψης επιτυγχάνεται η μείωση της ποσότητας των υλικών που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία νέων προϊόντων και την αύξηση της αποδοτικότητας με την οποία χρησιμοποιούνται προϊόντα, αφού έχουν δημιουργηθεί έτσι ώστε να επιτευχθεί η βιώσιμη διαχείριση των πρώτων υλών. Ο περιορισμός της άσκοπης υπερκατανάλωσης των προϊόντων αλλά και ο σχεδιασμός των προϊόντων με τρόπο ώστε να μειώνεται η ποσότητά τους όταν θα γίνουν απόβλητα. Τέλος η παράταση του κύκλου ζωής των προϊόντων  ενθαρρύνεται με  την επαναχρησιμοποίηση, την επισκευή, την ανακαίνιση  συμβάλλοντας έτσι στη μείωση της ποσότητας των αποβλήτων. Η παράταση της ζωής ενός προϊόντος ή η εξέταση εναλλακτικών επιλογών, όπως είναι η επαναχρησιμοποίηση αποτελούν μορφές πρόληψης μέσω της εκτροπής από το ρεύμα των αποβλήτων.
Τα Εθνικά Σχέδια Πρόληψης των κρατών μελών που έχουν ήδη εκπονηθεί και τεθεί σε ισχύ ενσωματώνουν πρωτοβουλίες και δραστηριότητες σχετικά με την πρόληψη της δημιουργίας απορριμμάτων που θεμελιώνονται στις ρυθμίσεις παλαιοτέρων Οδηγιών ή και εθνικών νομοθεσιών που είχαν εφαρμοστεί πριν την Οδηγία Πλαίσιο 2008/98/ΕΚ. Σε πολλές όμως περιπτώσεις η Οδηγία Πλαίσιο είναι η αφετηρία, το έναυσμα για να ληφθούν συστηματικά μέτρα μείωσης των αποβλήτων διαμέσου της πρόληψης στη δημιουργία τους. Κοινή συνισταμένη των περισσοτέρων Σχεδίων είναι επιλογή μέτρων χαμηλού κόστους έτσι ώστε να είναι εύληπτη η εφαρμογή τους από τους πολίτες και τις τοπικές κοινότητες δεδομένου ότι η κοινωνική αποδοχή και κυρίως η ενεργή συμμετοχή των πολιτών ιδίως ως καταναλωτών και χρηστών των προϊόντων αποτελεί και το κλειδί για να ευοδωθούν τα μέτρα πρόληψης.
Επισημαίνεται μάλιστα ότι η οικονομική κρίση που δυσχεραίνει τη λειτουργία των επιχειρήσεων, των δημοσίων υπηρεσιών και κυρίως την ζωή των  νοικοκυριών αποτελεί ίσως γόνιμη αφορμή για την θέσπιση και εφαρμογή μέτρων πρόληψης της δημιουργία αποβλήτων επιτυγχάνοντας την αποτελεσματική χρήση των πόρων, την μείωση των δαπανών απόκτησης και διατήρησης προϊόντων και υπηρεσιών, την υιοθέτηση πρακτικών βιωσιμότητας των πόρων τόσο των επιχειρήσεων όσο και των καταναλωτών. Επειδή όμως η στόχευση της πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων δεν είναι κυρίως ή μόνο οικονομική αλλά πρωτίστως περιβαλλοντική η συγκυρία συμβάλλει στην αλλαγή των καταναλωτικών προτύπων έτσι ώστε να οδηγηθούμε στην βιώσιμη κατανάλωση και να αφήσουμε πίσω το πρότυπο του υπερκαταναλωτισμού που εκτός των άλλων παράγει και μεγάλες ποσότητες αποβλήτων.
Το υπό εκπόνηση Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης της δημιουργίας Αποβλήτων με βάση τις παραπάνω διαπιστώσεις αλλά και την παρούσα εθνική συγκυρία της δραματικής οικονομικής κρίσης  προτείνει ορισμένους κρίσιμους τομείς  προτεραιότητας σε σχέση με τα ρεύματα  αποβλήτων. Οι τομείς αυτοί είναι:
·         Τομέας Προτεραιότητας Απόβλητα τροφίμων. Ειδικός στόχος: Προώθηση της μείωσης παραγωγής  αποβλήτων τροφίμων
·         Τομέας Προτεραιότητας Χαρτί. Ειδικός στόχος: Προώθηση της μείωσης κατανάλωσης χαρτιού
·         Τομέας Προτεραιότητας Υλικά / απόβλητα συσκευασίας. Ειδικός στόχος: Προώθηση της μείωσης αποβλήτων συσκευασίας
·         Τομέας Προτεραιότητας Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού. Ειδικός στόχος: Προώθηση της επαναχρησιμοποιήσης ΗΗΕ.




6 ΟΚΤΩΒΡΗ -9 ΟΚΤΩΒΡΗ 2014 12η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ


Ο κύκλος της πολιτικής της πολιτικής για τη συνοχή δείχνει ότι λόγω της εκτόξευσης των εθνικών, περιφερειακών και προγραμμάτων εδαφικής συνεργασίας 320+ το 2014, τις πρώτες εμπειρίες με την εφαρμογή τους μπορεί να είναι στην πρώτη γραμμή των συζητήσεων κατά τη διάρκεια της  12ης Ευρωπαϊκή Εβδομάδα των Περιφερειών και των Πόλεων. Επιπλέον, η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί λίγους μήνες μετά το κλείσιμο της δημόσιας διαβούλευσης σχετικά με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή « Έκτη έκθεση για την οικονομική, κοινωνική και εδαφικήσυνοχή »και το σχετικό « Έκτο Φόρουμ για τη Συνοχή »

Οι θεματικές προτεραιότητες
Οι OPEN DAYS 2014 θα πραγματοποιηθούν με το σύνθημα « Μεγαλώνοντας μαζί - έξυπνη επένδυση για τους ανθρώπους», και τα εργαστήρια που καλύπτουν  τα ακόλουθα θέματα:
•  Σύνδεση των περιφερειακών στρατηγικών (θέμα Α) : έξυπνη εξειδίκευση, την ψηφιακή ατζέντα, την υποστήριξη των ΜΜΕ, οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (που υποστηρίζονται από το ΕΤΠΑ), της κατάρτισης και της κοινωνικής ένταξης (που υποστηρίζονται από το ΕΚΤ), την ενίσχυση της καινοτομίας, της δημιουργικότητας και του εκσυγχρονισμού σε όλη του ευρωπαϊκού βιομηχανικού τομέα, της κοινωνικής ένταξης (που υποστηρίζονται από το ΕΚΤ)? αστική διάσταση.
• Ανάπτυξη της ικανότητας (θέμα Β) : ανταλλαγή καλών πρακτικών και μέσων διαχείρισης του προγράμματος (χρηματοοικονομικής τεχνικής, τις διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων, την απόδοση και την αξιολόγηση των επιπτώσεων, με μεγαλύτερη έμφαση στα πρότυπα διαφάνειας, εταιρικής σχέσης).
Εδαφική συνεργασία (θέμα Γ) : η νέα γενιά των πανευρωπαϊκών προγραμμάτων (INTERREG, URBACT, ESPON, INTERACT)? διεθνή συνεργασία.
Οι OPEN DAYS θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν την ανταλλαγή σχετικά με αυτές τις θεματικές προτεραιότητες που είναι υποχρεωτικές για κάθε περιοχή την προγραμματική περίοδο 2014-2020. Θα υπάρξει επίσης η ευκαιρία να εξετάστούν νέα μέσα, όπως οι ολοκληρωμένες εδαφικές επενδύσεις και η ηγεσία της κοινότητας τοπικής ανάπτυξης, τα χρηματοπιστωτικά μέσα, τα νέα προγράμματα ευρωπαϊκής εδαφικής συνεργασίας και της Αδριατικής-Ιονίου μακρο-περιφερειακή στρατηγική που πρέπει να υιοθετηθεί κατά τη διάρκεια της ιταλικής προεδρίας της Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ OPEN DAYS 

ΔΗΜΟΤΙΚΟΙ ΑΣΤΙΚΟΙ ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΙ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ: Τοποθετώντας το αγροδιατροφικό σύστημα στην αστική ατζέντα


Ανθοπούλου Θεοδοσία
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Νικολαΐδου Σοφία
∆ρ. Πολεοδομίας - Χωροταξίας

Περίληψη
Η αστική γεωργία, με μακρά ιστορία και γνώριμη δραστηριότητα στον δυτικό κόσμο της «παλιάς εκβιομηχάνισης και αστικοποίησης», ανακαλύπτεται μόλις πρόσφατα στην Ελλάδα υπό τη μορφή κυρίως δημοτικών αστικών λαχανόκηπων. Η πρόσφατη οικονομική κρίση, η εντεινόμενη ύφεση της οικονομίας και οι περικοπές στις κοινωνικές παροχές που δημιουργούν ανησυχητικά φαινόμενα φτωχοποίησης των νοικοκυριών, ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα, οδήγησαν αρκετούς ∆ήμους της χώρας στην ανάληψη τέτοιων πρωτοβουλιών. Στις πολιτικές τους προβάλλονται η ανακούφιση των δημοτών μέσω της ιδίας παραγωγής τροφίμων και η κοινωνική ένταξη ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού (άνεργοι, συνταξιούχοι, μονογονεϊκές οικογένειες, κ.ά.), χωρίς να υποστέλλονται βέβαια οι στόχοι του εξωραϊσμού και της περιβαλλοντικής διαχείρισης.
Η εισήγηση αυτή αποσκοπεί στη διερεύνηση της θέσης και του ρόλου της αστικής γεωργίας στο σχεδιασμό βιώσιμων πόλεων, μέσα από τον επαναπροσδιορισμό των σχέσεων πόλης- υπαίθρου. Αναγνωρίζοντας τον πολυλειτουργικό ρόλο της γεωργίας (δηλ. ότι πέρα από την παραγωγή τροφίμων συμβάλλει επίσης και στην παραγωγή δημόσιων αγαθών, όπως τοπιακή ποικιλότητα, διατήρηση ανοικτών χώρων και αναψυχή, δημόσια υγεία, κ.ά.), τοποθετούμε τη γεωργία στην αστική ατζέντα, στο πλαίσιο μιας αγροτο-αστικής προσέγγισης του σχεδιασμού βιώσιμων πόλεων. Ο αυξανόμενος αριθμός δημοτικών αγροκηπίων που παρατηρείται πρόσφατα στην Ελλάδα επιβεβαιώνει τη δυναμική του κοινωνικού αιτήματος για (επαν)οικειοποίηση του δημόσιου χώρου και την ανάγκη επανασύνδεσης με τη φύση, τη γεωργική γη και τις αγροτικές αξίες μέσω της ιδίας παραγωγής φρέσκων κηπευτικών. Επιπλέον,  όμως, θέτει το ζήτημα της διάρκειας των εγχειρημάτων αυτών, δεδομένων τωνπολλαπλών προβλημάτων σχετικά με συγκρούσεις χρήσεων γης, πολεοδομικές και ιδιοκτησιακές εμπλοκές, πολυνομία και γραφειοκρατικές χρονοβόρες διαδικασίες κοκ.
Τα ζητήματα αυτά θα διερευνηθούν στη βάση των αποτελεσμάτων έρευνας που πραγματοποιήθηκε σε δύο δημοτικούς αστικούς λαχανόκηπους στη βόρεια Ελλάδα.
 ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ

ΤΑ ΑΝΟΙΚΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΤΗΤΑΣ: ΤΡΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

Της Λίνας Λιάκου
 Αναδημοσίευση από: http://www.symmetoxi.eu/index.php/startGR.html

Βασικός παράγοντας για την αποτελεσματικότητα της συμμετοχικής διακυβέρνησης είναι η ύπαρξη ενημερωμένων πολιτών. Η πρόσβαση των πολιτών στις πληροφορίες και τα δεδομένα που κατέχουν οι τοπικές και εθνικές κυβερνήσεις ενισχύει την έννοια της δημοκρατίας και την ενεργή και ουσιαστική συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων.
Οι τοπικές διοικήσεις κατέχουν δημόσια δεδομένα για μια πληθώρα ζητημάτων (συγκοινωνιακά, πληθυσμιακά, εγκληματικότητα, υγεία, περιβάλλον) αλλά και σε σχέση με τη δική τους εσωτερική δραστηριότητα (δημοτικά τέλη, διοικητικές αποφάσεις, οργανογράμματα).
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολλή συζήτηση σε διεθνές επίπεδο για την έννοια των Ανοιχτών Δεδομένων και πιο συγκεκριμένα, των Ανοιχτών Κυβερνητικών Δεδομένων. Τα Ανοιχτά Κυβερνητικά Δεδομένα είναι μια τεράστια πηγή που έχει διερευνηθεί σε πολύ μικρό βαθμό. Από το 2009, χώρες όπως οι Η.Π.Α., η Μεγάλη Βρετανία και πολλές άλλες ανακοίνωσαν πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση του «ανοίγματος» των δημόσιων πληροφοριών προς τους πολίτες τους σε εθνικό ή σε τοπικό επίπεδο και της δημιουργίας ειδικών εφαρμογών για την αξιοποίησή τους.
Οι τομείς που τα Ανοιχτά Δεδομένα μπορούν να έχουν αξία είναι οι εξής:
Διαφάνεια στη διακυβέρνηση
Μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων
Παραγωγή καινοτόμων ιδεών
Βελτιωμένη αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών
Παραγωγή νέας γνώσης από συνδυασμό διαφορετικών πηγών δεδομένων
Το άνοιγμα των δεδομένων εκτός του ότι δημιουργεί πιο ενημερωμένους πολίτες και ενισχύει τη διαφάνεια των διαδικασιών, διαμορφώνει επίσης ένα νέο δίκτυο σχέσεων μεταξύ των πολιτών. Τα δίκτυα αυτά αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της αστικής διακυβέρνησης.
Συνεργασίες τοπικών κυβερνήσεων και ιδιωτικών εταιρειών τεχνολογίας ή ακόμα και μη κερδοσκοπικών εταιρειών έχουν παραγάγει ένα πολύ μεγάλο εύρος ψηφιακών εφαρμογών σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι εφαρμογές αυτές λειτουργούν συνήθως σύμφωνα με τις αρχές του λογισμικού ανοιχτού κώδικα, που σημαίνει ότι οποιοσδήποτε θέλει, μπορεί ελεύθερα να επαναχρησιμοποιήσει ή να εξελίξει τον κώδικα σε διαφορετική εφαρμογή. Παρακάτω θα επικεντρωθούμε σε μια σειρά παραδείγματα εφαρμογών και χρήσης των Ανοιχτών Δεδομένων σε Δήμους της Μεγάλης Βρετανίας στο πλαίσιο του προγράμματος «Make it Local».
Το 2010 ο βρετανικός φιλανθρωπικός οργανισμός NESTA δημιούργησε το πρόγραμμα «Make it Local» χρηματοδοτώντας συνεργασίες δήμων με ιδιωτικές ή μη κερδοσκοπικές εταιρείες για την υλοποίηση χρήσιμων και καινοτόμων εφαρμογών με τη χρήση των Ανοιχτών Δεδομένων. Αποτέλεσμα των εφαρμογών αυτών είναι η δημιουργία ενός νέου πεδίου συνεργασίας και διαβούλευσης μεταξύ των κατοίκων της περιοχής σε μια συγκεκριμένη θεματική. Οι εφαρμογές είναι οι εξής:

ΜΙΑ ΑΛΛΗ «ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ» ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΦΟΥΧΤΕΛ.

Του Δημήτρη Κατσούλη
Το ερωτηματολόγιο που έστειλε στους νεοκλεγμένους δημάρχους η Ελληνογερμανική Συνέλευση του κ. Φούχτελ έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων και έχει λάβει διαστάσεις που όντως δεν μπορεί να έχει. Για να βάλλουμε τα πράγματα στη θέση τους ένα τέτοιο ερωτηματολόγιο θα μπορούσε να είχε στείλει οποιοδήποτε ερευνητικό κέντρο, πανεπιστήμιο, αλλά και κρατικός φορέας ο οποίος θέλει να μελετήσει επί μέρους πτυχές των αυτοδιοικητικών και όχι μόνο πολιτικών. Σπανίως αυτά τυγχάνουν απαντήσεων είτε γιατί δεν απασχολούν κανέναν στο Δήμο είτε γιατί τα περισσότερα από τα ζητούμενα στοιχεία δεν είναι συγκεντρωμένα και κανείς δεν θα διαθέσει χρόνο να τα συγκεντρώσει για να απαντήσει στο ερωτηματολόγιο. Μόνο εάν διαγνωσθεί ένας σημαντικότερος στόχος, όπως η άντληση πόρων, ενδέχεται ο Δήμαρχος να δώσει εντολή για την συγκέντρωση των στοιχείων και την απάντηση.
Βεβαίως η σπουδή της Ελληνογερμανικής Συνέλευσης να θέσει τα ερωτήματα δίκην «τυρού», δηλαδή ως υποβόσκων δόλωμα για διάγνωση επενδυτικού ενδιαφέροντος ή για την διεύρυνση της Ένωσης προκαλεί. Προκαλεί πολιτικά και θεσμικά. Όχι επειδή δήθεν προσβάλει την ανεξαρτησία της τοπικής αυτοδιοίκησης και την πολιτικής της αυτονομία, ούτε την εθνική μας υπερηφάνεια, ούτε τον «μνημονιακό στόχο» της ιδιωτικοποίησης των δημοτικών λειτουργιών ή του «ξεπουλήματος» της ακίνητης περιουσίας. Κατά την γνώμη μας δεν είναι σε θέση να κάνει όλα αυτά το Ερωτηματολόγιο Φούχτελ διότι όπως λέγει και ο ποιητής «τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,/ τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,/ αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,/αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου». Εάν οι ίδιοι οι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν κουβαλάνε μέσα τους την υποστολή της πολιτικής, διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας του Δήμου και την παράλειψη της υπεράσπισης του δημοτικού δημοσίου συμφέροντος και την παραβίαση  της πολιτικής εντολής του εκλογικού σώματος που τους εξέλεξε όσα ερωτηματολόγια και να τους στείλουν, είτε τα απαντήσουν είτε όχι, η πολιτική αυτονομία και ανεξαρτησία της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν προσβάλλεται.
Η πολιτική και θεσμική "πρόκληση" ή το "ατόπημα σπουδής" του Ερωτηματολογίου της Ελληνογερμανικής Συνέλευσης έγκειται κυρίως στο ότι απευθύνεται στους νεοκλεγέντες Δημάρχους προτού ακόμη συγκροτηθούν τα συλλογικά όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης και προτού διαμορφώσουν οι νέες αρχές την συνολική εικόνα το θεσμικού, πολιτικού, διοικητικού και οικονομικού πεδίου έτσι ώστε να είναι σε θέση να αξιολογήσουν με γνώμονα το τοπικό δημόσιο συμφέρον τις διεθνείς τους συνεργασίες και τους δρόμους που έχουν μπροστά τους για την προώθηση των συμφερόντων του Δήμου τους. Η προπέτεια αυτή δείχνει πολιτική αλαζονεία και θυμίζει σκηνές από τις επισκέψεις στους «ιθαγενείς» τους οποίους δελεάζουν με «καθρεπτάκια».
Αντιθέτως η Ελληνογερμανική Συνέλευση όφειλε να αναμένει την ολοκλήρωση της περιόδου που περιγράφουμε παραπάνω και να προβεί σε ενημέρωση για το έργο της, δικαίωμα που κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί. Εν συνεχεία εκεί όπου διαπιστώνει ενδιαφέρον για συνεργασία να συνεχίσει την συγκέντρωση των στοιχείων που την ενδιαφέρουν.
Σε κάθε περίπτωση πάντως η αγνόηση του Ερωτηματολογίου είναι  εύλογη και επιβεβλημένη για όσους δεν ενδιαφέρονται να ανοίξουν παρτίδες με την συγκεκριμένη διακρατική οργάνωση. Συνεπώς η πολιτική αυτονομία της Αυτοδιοίκησης επιτάσσει την σε βάθος ανάλυση των τοπικών δεδομένων, την διάγνωση του τοπικού δημοσίου συμφέροντος και την ελεύθερη με γνώμονα αυτό και την υλοποίηση της πολιτικής εντολής επιλογή. Εξάλλου η αναζήτηση και η αξιολόγηση και άλλων διεθνών συνεργασιών στα πλαίσια και της εμπειρίας από το ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό κεκτημένο μπορούν να διαμορφώσουν μία πλούσια βεντάλια επιλογών έτσι ώστε τα αρμόδια όργανα του Δήμου να λάβουν τις αποφάσεις τους.
Εκείνο που ίσως το Ερωτηματολόγιο Φούχτελ μπορεί να προσφέρει είναι να δώσει έναυσμα στις νέες δημοτικές αρχές να δημιουργήσουν τις βάσεις δεδομένων που αντιστοιχούν τόσο στα ερωτήματα όσο και σε κάθε άλλη αναγκαία θεματική ενότητα έτσι ώστε να έχουν στη διάθεσή τους όλα αυτά τα δεδομένα που σήμερα οι περισσότεροι δεν έχουν έτσι ώστε να διευκολύνονται στην ανάλυση των δημοτικών πολιτικών. Αντίστοιχες βάσεις δεδομένων σε επίπεδο Περιφερειακής Ένωσης Δήμων και Κεντρικής Ένωσης Δήμων θα ήταν χρήσιμες για την τεκμηρίωση των γενικών πολιτικών της αυτοδιοίκησης ενώ θα επέτρεπαν στα όργανα των παραπάνω συλλογικών φορέων να τεκμηριώνουν περαιτέρω την διεκδίκηση της διοικητικής, οικονομικής και πολιτικής αυτοτέλειας της τοπικής αυτοδιοίκησης. Ας κρατήσουν λοιπόν την ιδέα των απαντήσεων και των δεδομένων που ζητούνται χωρίς ασφαλώς να τα θέσουν υπόψη του αποστολέα. Δηλαδή να σκεφθούν ότι όλα αυτά που ζητάει το ερωτηματολόγιο και άλλα πολλά ακόμη είναι καλό και αναγκαίο να τα γνωρίζουν πρωτίστως οι ίδιοι οι αιρετοί αλλά και οι δημότες. Ας δημιουργήσουν με αυτή την αφορμή τις βάσεις δεδομένων για λογαριασμό του δήμου και των δημοτών και όποιος άλλος ενδιαφέρεται να πληροφορηθεί για τον δικό του καλό ή κακό σκοπό θα είναι ελεύθερος να έχει πρόσβαση σε ανοικτά και δημόσια δεδομένα. Η απάντηση σε αυτές λοιπόν τις "προκλήσεις" όπως του ατυχούς Ερωτηματολογίου Φούχτελ δεν είναι άλλη από την διεύρυνση της διαφάνειας, της εμπέδωσης της τοπικής πολιτικής αυτονομίας και της ανοικτής πρόσβασης των αιρετών και των δημοτών στα διοικητικά, οικονομικά και προγραμματικά δεδομένα του Δήμου. 

ΑΛΛΑΓΗ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ



Του Γιάννη Μπουτάρη
Δημάρχου Θεσσαλονίκης
αναδημ. Καθημερινή, 19-9-2014
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να διαπιστώσει ότι η αυτοδιοίκηση στη χώρα μας αποτελεί εξάρτημα του συγκεντρωτικού κράτους. Και ο πολίτης και ο αυτοδιοικητικός έχουν δοκιμάσει στο πετσί τους την ταλαιπωρία, τη γραφειοκρατία, τον εκνευρισμό και την απελπισία μαζί με την άσκοπη ταλαιπωρία και την αναποτελεσματικότητα της κρατικής μηχανής.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ερευνητής για να συμπεράνει ότι η αυτοδιοίκηση επί μακρόν παρουσιάζει έντονα αναπνευστικά προβλήματα λόγω του ασφυκτικού εναγκαλισμού των κομμάτων, που έχριζαν δημάρχους τους εκλεκτούς τους ανταλλάσσοντας πόστα με ψήφους και παροχές.
Το κράτος και τα κόμματα, λοιπόν, ως συμπληγάδες, συμπίεσαν τις τοπικές κοινωνίες και οδήγησαν σε μια καχεκτική κοινωνία των πολιτών και σε μια ευνουχισμένη αυτοδιοίκηση.
Κάτι, όμως, φαίνεται να αλλάζει. Η ελληνική κοινωνία και οι πολίτες άρχισαν να βλέπουν ότι, πάνω στο ζόρι τους, δεν είναι το απρόσωπο κράτος αλλά η τοπική αυτοδιοίκηση αυτή που νοιάζεται και τους συντρέχει στην ανάγκη τους, που τους συμπαραστέκεται και, με λιγοστά μέσα, κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να αντιμετωπίσει ή να ανακουφίσει το πρόβλημά τους. Βλέπουν, επίσης, ότι το κομματικό χρώμα δεν αντιστοιχεί στο χρώμα των αναγκών τους κι έτσι, τα τελευταία χρόνια, επιλέγουν όλο και περισσότερο δημοτικά ψηφοδέλτια με νέους ανθρώπους, με φρέσκες ιδέες και χωρίς κομματικές εξαρτήσεις.

Στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές πάνω από τα δύο τρίτα ήταν οι νέοι δήμαρχοι και δεκάδες κατέβηκαν ως ανεξάρτητοι.
Από το 2006 συμμετείχα προσωπικά σε ένα δίκτυο αδέσμευτων κινήσεων, από το οποίο αναδείχτηκαν δήμαρχοι μεγάλων πόλεων, οι οποίοι κατέθεσαν μια σειρά προτάσεων για μια μεγάλη μεταρρύθμιση στον χώρο της αυτοδιοίκησης. Σήμερα συγκροτούμε, οι πραγματικά αδέσμευτοι δήμαρχοι, μια νέα προσπάθεια σε όλη τη χώρα για την αποκέντρωση, την αυτονομία, την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπεια της αυτοδιοίκησης. Μια πρόταση για μια «Νέα Αυτοδιοίκηση», που φιλοδοξεί να αλλάξει το τοπίο προς όφελος της κοινωνίας και των πολιτών.
Παράλληλα προς τις αλλαγές και τις μεταρρυθμίσεις που διεκδικούμε, εμείς οι αυτοδιοικητικοί έχουμε την ευθύνη να δούμε και τα του οίκου μας, τις δικές μας παθογένειες και στρεβλώσεις. Για παράδειγμα, τα όργανα που μας εκπροσωπούν, οι Περιφερειακές Ενώσεις (ΠΕΔ), και κυρίως η Κεντρική Ενωση Δήμων (ΚΕΔΕ), είναι μικρογραφία της Βουλής, τα πόστα και τα «προνόμια» μοιράζονται μεταξύ των εκλεκτών των κομματικών μηχανισμών σε αγαστή σύμπνοια. Οι μικρότεροι, οι περιφερειακοί δήμοι δεν έχουν λόγο, τα προβλήματά τους δεν βρίσκουν λύση, εκτός κι αν, με αντάλλαγμα υποσχέσεις και «διευκολύνσεις», δηλώσουν υποταγή και προσχώρηση στους ισχυρούς κρατούντες, που, όμως, πλέον λόγω της κρίσης και της κατάρρευσης των πελατειακού συστήματος έχουν καταστεί ανίσχυροι. Γι’ αυτό πρότεινα επανειλημμένα, αλλά σε αυτιά που για ευνόητους λόγους δεν θέλουν να ακούσουν, ότι το κατεστημένο σύστημα εκπροσώπησης, η διάρθρωση και η λειτουργία των ΠΕΔ και κυρίως της ΚΕΔΕ πρέπει να αλλάξουν ριζικά.
Δεν είδα να τα θίγουν καθόλου αυτά τα θέματα οι κατά τα άλλα λαλίστατοι συντάκτες του κειμένου του αυτοαποκαλούμενου «κινήματος της ανατροπής», που εσχάτως ζώστηκαν τα φυσεκλίκια. Μου θύμισαν έντονα το γνωστό κλέφτικο τραγούδι «Εκεί είν’ οι κλέφτες οι πολλοί, όλοι ντυμένοι στο φλουρί. Κάθονται και τρων και πίνουν και την Αρτα φοβερίζουν».

ΟΙ ΑΔΕΙΕΣ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΆΡΘΡΟ 93, ΠΑΡ.8 ΤΟΥ Ν.3852/2010

Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη
Ως άδειες απουσίας ορίζουμε τις άδειες που χορηγούνται στους αιρετούς προκειμένου να συμμετάσχουν στις συνεδριάσεις των οργάνων ή των επιτροπών στις οποίες έχουν εκλεγεί ή οριστεί ως μέλη. Οι άδειες αυτές δεν έχουν ex lege καθορισμένη συνολική διάρκεια. Είναι ολιγοήμερες ή ολιγόωρες και χορηγούνται κατόπιν αιτήσεως του αιρετού στην οποία είναι σκόπιμο να επισυνάπτεται η πρόσκληση εφόσον η συνεδρίαση στην οποία θα μετέχει ο αιρετός είναι τακτική.
Ο νομοθέτης του 3852/2010 ρυθμίζει την χορήγηση αδειών απουσίας σε ορισμένες μόνο κατηγορίες δημοτικών συμβούλων και όχι στο σύνολο τους. «Ειδική άδεια απουσίας» όπως ορίζεται στο άρθρο 183 του ν.3852/2010 [1] δικαιούνται όμως οι περιφερειακοί σύμβουλοι που είναι υπάλληλοι του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα για να συμμετάσχουν στις συνεδριάσεις του περιφερειακού συμβουλίου. Η άδεια αυτή έχει διάρκεια δύο ημέρες και μπορεί να αυξηθεί ως τρεις ημέρες στις περιπτώσεις  των περιφερειακών συμβούλων που κατοικούν ή εργάζονται σε νησί.
Οι διατάξεις για την άδεια απουσίας εφαρμόζονται και για τους ιατρούς του Ε.Σ.Υ, τα  μέλη Δ.Ε.Π Πανεπιστημίων και Ε.Π.Τ.Ε.Ι. περιλαμβανομένων και του ειδικού και επιστημονικού προσωπικού, καθώς και για αναπληρωτές καθηγητές μέσης εκπαίδευσης και δικηγόρους με σχέση έμμισθης εντολής.
Ως προς τους δημοτικούς συμβούλους αρχικά καταστρώθηκε η άδεια απουσίας διάρκειας δύο ημερών με το τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 5 του άρθρου 93 του νόμου 3852/2010 όπως συμπληρώθηκε με την παράγραφο 2 του άρθρου 10 του ν.4018/2011 μόνο για όσους κατοικούν σε νησιώτικη δημοτική κοινότητα[2], έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή η μετάβασή τους στην έδρα του δήμου.

Είναι προφανές ότι ο νομοθέτης ήταν διστακτικός ως προς τη διεύρυνση του δικαιώματος της άδειας απουσίας για την συμμετοχή στις συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου μη λαμβάνοντας υπόψη τις μεγάλες αποστάσεις που αναγκάζεται να διανύσει για να προσέλθει στη συνεδρίαση, πέραν ασφαλώς του κύριου και ουσιαστικού σκοπού των αδειών απουσίας που είναι η επαρκής προετοιμασία, ενημέρωση και μελέτη των φακέλων από τoν αιρετό έτσι ώστε να σχηματίσει γνώμη για να ζητήματα στα οποία θα αποφασίσει το δημοτικό συμβούλιο.
Την διστακτικότητα αυτή θεράπευσε εν μέρει ο νομοθέτης του ν.4071/2012 ο οποίος με το άρθρο 7, παρ. 8 του ως άνω νόμου προσέθεσε στο άρθρο 93 του ν.3852/2010 την ακόλουθη διάταξη: «8. Στο άρθρο 93 του ν. 3852/2010 προστίθεται παράγραφος 8 ως εξής: «8. Οι δημοτικοί σύμβουλοι οι οποίοι είναι υπάλληλοι του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα έχουν δικαίωμα να απουσιάσουν από την εργασία τους την ημέρα της συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου ή των επιτροπών του δήμου στις οποίες είναι μέλη, εφόσον διεξάγονται σε εργάσιμες ώρες και ημέρες. Ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου ή της αντίστοιχης επιτροπής χορηγεί στους δημοτικούς συμβούλους, που εμπίπτουν στις ανωτέρω κατηγορίες, βεβαίωση συμμετοχής στη συνεδρίαση, για την υπηρεσία ή τον εργοδότη. Τα ίδια ισχύουν και για τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής και του εποπτικού συμβουλίου της ΚΕΔΕ, του διοικητικού συμβουλίου, των εκτελεστικών επιτροπών και των εποπτικών συμβουλίων των ΠΕΔ, καθώς επίσης της Εκτελεστικής Επιτροπής Συνδέσμων με πληθυσμό άνω των 200.000 κατοίκων.»
Ως εκ τούτου, το σύνολο  των δημοτικών συμβούλων που είναι υπάλληλοι είτε του δημοσίου είτε το ιδιωτικού τομέα έχουν δικαίωμα να ζητήσουν άδεια απουσίας ολόκληρη την ημέρα συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου ή των επιτροπών στις οποίες είναι μέλη, δηλαδή της Οικονομικής Επιτροπής και της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής υπό την προϋπόθεση όμως ότι συνεδριάζουν σε εργάσιμες ώρες και ημέρες. Ο περιορισμός αυτός πάντως, εφόσον τηρηθεί σωρευτικά, δηλαδή να απαιτείται και εργάσιμη ημέρα και εργάσιμη ώρα, οδηγεί σε απενεργοποίηση του δικαιώματος ιδίως για τα μέλη των δημοτικών συμβουλίων που συνήθως συνεδριάζουν σε απογευματινές ώρες και ενδεχομένως εκτός ωραρίου εργασίας πολλών δημοτικών συμβούλων. Αντιθέτως έχει ευρύτερη εφαρμογή στις συνεδριάσεις των Επιτροπών που συνήθως διεξάγονται σε πρωϊνές εργάσιμες ημέρες. Η ορθότερη κατάστρωση του δικαιώματος της άδειας απουσίας πρέπει να αναφέρεται σε εργάσιμη ημέρα αλλά όχι απαραιτήτως σε εργάσιμη ώρα, διότι ένας από τους λόγους άσκησης του δικαιώματος είναι και η χρονική ευχέρεια του δημοτικού συμβούλου να προσέλθει στις υπηρεσίες του Δήμου, να λάβει στοιχεία της διοίκησης σχετικά με τα υπό συζήτηση θέματα και γενικώς να ενημερωθεί πλήρως για το περιεχόμενο των θεμάτων που πρόκειται να συζητηθούν στο δημοτικό συμβούλιο.
Ζήτημα γεννάται βεβαίως και για την υποχρεωτικότητα της αποδοχής του αιτήματος της άδειας απουσίας από τον εργοδότη και μάλιστα τον ιδιώτη εργοδότη, λαμβάνοντας υπόψη ότι η εν λόγω άδεια δεν παρέχεται σε βάρος των λοιπών καθιερωμένων από την εργατική νομοθεσία αδειών αλλά προστίθεται σε αυτές.
Προφανώς η ratio του δικαιώματος της άδειας απουσίας, δηλαδή η άσκηση των απορρεόντων από την πολιτική εντολή, της οποίας είναι φορείς οι δημοτικοί σύμβουλοι, καθηκόντων επιτάσσει την υποχρεωτικότητα της χορήγησης της άδειας απουσίας του αιρετού εφόσον την αιτηθεί.
Ο νομοθέτης δεν ρυθμίζει ασφαλώς και τις οικονομικές πτυχές της άδειας απουσίας, ιδίως για τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα όπου η συχνή άσκηση του δικαιώματος ιδίως όταν ο αιρετός μετέχει και στις Επιτροπές, οδηγεί στην αύξηση των ημερών που απουσιάζει. Αντιθέτως με ότι ρυθμίζεται για τους περιφερειακούς συμβούλους δεν προβλέπεται η καταβολή του ημερομισθίου των ημερών της άδειας απουσίας από τον Δήμο ενώ ρυθμίζεται αντίστοιχη υποχρέωση για την Περιφέρεια[3].




[1] Βλ. άρθρο 183 του ν. 3852/2010 με τίτλο: Ειδική άδεια απουσίας για την άσκηση των καθηκόντων του περιφερειακού συμβούλου: «1. Οι περιφερειακοί σύμβουλοι οι οποίοι είναι υπάλληλοι του δημόσιου ή του ιδιωτικού τομέα έχουν δικαίωμα να απουσιάσουν από την εργασία τους για δύο (2) ημέρες περιλαμβανομένης της ημέρας της συνεδρίασης του περιφερειακού συμβουλίου. Οι περιφερειακοί σύμβουλοι που κατοικούν και εργάζονται σε νησί έχουν δικαίωμα να απουσιάσουν από την εργασία τους μία (1) ημέρα επιπλέον των ανωτέρω.
2. Στους περιφερειακούς συμβούλους και μέλη της οικονομικής και των λοιπών διοικητικών επιτροπών που υπηρετούν ως υπάλληλοι στον ιδιωτικό τομέα καταβάλλεται από την περιφέρεια αποζημίωση που αντιστοιχεί στις μικτές αποδοχές, συμπεριλαμβανομένων και των εργοδοτικών εισφορών, αναλογικά για κάθε ημέρα απουσίας κατά το παρόν άρθρο.
3. Ο πρόεδρος του περιφερειακού συμβουλίου ή της αντίστοιχης περιφερειακής επιτροπής χορηγεί στους περιφερειακούς συμβούλους που εμπίπτουν στις παραγράφους 2 ή 3 βεβαίωση συμμετοχής στη συνεδρίαση, για την υπηρεσία ή τον εργοδότη. Με βάση την ίδια βεβαίωση εκκαθαρίζεται και καταβάλλεται η αποζημίωση που προβλέπεται στην παράγραφο 2.
[2] Δημοτικές νησιώτικες κοινότητες είναι  νησιά που ήταν αναγνωρισμένα στο παρελθόν ως αυτοτελείς κοινότητες ενώ με τον ν.3852/2010 συναποτελούν οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης με άλλα νησιά. Οι δήμοι που έχουν νησιώτικες δημοτικές κοινότητες, δηλαδή «πολυνησιακοί»,  είναι πέντε: ο Δήμος Κέρκυρας (Διαπόντιοι Νήσοι), ο Δήμος Νάξου (Μικρές Κυκλάδες), ο Δήμος Λευκάδος  (Κάλαμος και Καστός),ο Δήμος Κυθήρων (Αντικύθηρα) και ο Δήμος Θήρας (Θηρασία). Το σύνολο των νησιών- δημοτικών κοινοτήτων είναι 11.
Γενικότερα για τον σχεδιασμό και τις νομοθετικές ρυθμίσεις του Καλλικράτη για τον  νησιωτικό χώρο καθώς και ειδικότερα για το σύστημα διακυβέρνησης των πέντε πολυνησιακών δήμων πρβλ. Δήμητρης Κατσούλης, «Νησιωτικότητα» και Καλλικράτης. Από την φιλόδοξη απόπειρα στο μεταρρυθμιστικό λάθος,  http://www.topikidimokratia.blogspot.gr/2011/11/blog-post_20.html#more, 20-11-2011.
[3] Βλ. άρθρο 183 του ν. 3852/2010