Του Ράλλη Γκέκα
Δρ. Οικονομικών ΟΤΑ
Αναδημοσίευση από: http://www.citybranding.gr/
Η κρίση που διέπει όλη την Ευρώπη έθεσε ξανά το
θέμα της αποκέντρωσης και ιδιαίτερα της κατανομής αρμοδιοτήτων, μεταξύ της
κεντρικής κυβέρνησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ). Στα περισσότερα
ευρωπαϊκά κράτη, κατά τη διάρκεια της κρίσης, παρουσιάστηκε μεταφορά
αρμοδιοτήτων από την κεντρική κυβέρνηση στην ΤΑ. Η μεταφορά αυτή όμως, σε
πολλές περιπτώσεις συνδυάστηκε με δύο πολύ σημαντικά στοιχεία:
Α) Οι μεταφερόμενες αρμοδιότητες δε συνοδεύτηκαν
από τους ανάλογους πόρους. Είναι φανερό πλέον, ότι και στις «καλύτερες»
αυτοδιοικητικές οικογένειες, παρατηρείται αυτό το φαινόμενο και
Β) σε πολλές περιπτώσεις η κεντρική κυβέρνηση
προσπάθησε να «ξεσκαρτάρει» από πάνω της και να μεταφέρει στην ΤΑ, ότι πιο
«τοξική» αρμοδιότητα είχε.
Για τους λόγους αυτούς η πολιτική της Ευρωπαϊκής ΤΑ
φαίνεται να έχει μετατοπιστεί λίγο. Ενώ δηλαδή μέχρι τώρα διεκδικούσε
αποκέντρωση, γενικά και αόριστα, τώρα και λόγω της στενότητας των
χρηματοδοτικών πόρων, απαιτεί αποκέντρωση, αλλά με ιεράρχηση των δαπανών και
των αρμοδιοτήτων που θα της μεταφερθούν, διατηρώντας πάντα το ουσιαστικό
στοιχείο, που στην Ελλάδα είναι και Συνταγματικά κατοχυρωμένο, αυτό της
συνοδείας των αρμοδιοτήτων που μεταφέρονται, με τους κατάλληλους
χρηματοδοτικούς πόρους. Η νέα αυτή πολιτική εκφράστηκε με τον καλύτερο τρόπο
στη τελευταία μελέτη του CEMR, για τα οικονομικά των Ευρωπαϊκών δήμων.
Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι ακόμη πιο σοβαρά.
Όλοι γνωρίζουν ότι το ελληνικό κράτος είναι ένα από τα πιο συγκεντρωτικά στην
Ευρώπη. Αυτός ο συγκεντρωτισμός επέδειξε τα όρια του με την κρίση. Ουσιαστικά,
το κεντρικό κράτος αποσύρθηκε από τις τοπικές κοινωνίες και από την πολιτική
κοινωνικής αλληλεγγύης.
Για να καλύψουν το κενό που δημιουργήθηκε οι
πολίτες κατέφυγαν στην πλησιέστερη σε αυτούς εξουσία, στους δήμους και αυτοί,
κατά γενική ομολογία, ανταποκρίθηκαν θετικά και αποτελεσματικά.
Σε αυτή τη μετακίνηση αρμοδιοτήτων, που
πραγματοποιήθηκε χωρίς μεταφορά πόρων, το κεντρικό κράτος συνεχίζει και
συμπεριφέρεται ως «γεροντοκόρη». Εάν θεωρήσουμε ότι ο «Καλλικράτης» σχεδιάστηκε
πριν την εφαρμογή των μνημονίων, κατά τη διάρκεια της κρίσης καμία ουσιαστική
μεταφορά αρμοδιοτήτων προς την ΤΑ δεν έχει θεσπιστεί. Ίσως, για να σκεφτούμε
και λίγο πονηρά, δεν είναι και πολύ τυχαίο, αφού έτσι η κεντρική κυβέρνηση
μπορεί να παρακάμψει, με κάποια προσωρινά ευρωπαϊκά κονδύλια, το άρθρο 102 του
Συντάγματος, που επιβάλλει κάθε μεταφερόμενη αρμοδιότητα να συνοδεύεται από
τους ανάλογους πόρους. Το γεγονός πάντως είναι ένα. Υπάρχει δυσαρμονία σε ότι
συμβαίνει στην πραγματική κοινωνία και οικονομία και στο θεσμικό πλαίσιο του
διοικητικού χάρτη της χώρας.
Όλα τα παραπάνω συνάδουν στην προετοιμασία της ΤΑ,
ώστε να είναι έτοιμη να απαντήσει στα ερωτήματα ποιες, πόσες και πώς οι
αρμοδιότητες μπορούν να αποκεντρωθούν, σε ποιους δήμους και πότε.