ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ (ΤΑΠΤΟΚ (ΤΑΠΤΟΚ)

Απόσπασμα από: Yπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας- Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων - ΕΣΠΑ, ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΤΑΙΡΙΚΗΣ ΣΧΕΣΗΣ  2014-2020  (Εταιρικό Σύμφωνο για το  Πλαίσιο Ανάπτυξης – ΕΣΠΑ  2014-2020)

Αθήνα, Μάιος 2014, σ. 165-167

Προκλήσεις που θα αντιμετωπιστούν με τη χρήση ΤΑΠΤΟΚ

Οι κύριες προκλήσεις και οι στόχοι για την Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων διακρίνονται ως προς το χώρο εφαρμογής, έχοντας ως κοινό τόπο την  προώθηση κατά το σχεδιασμό και την υλοποίηση της τοπικής ευθύνης, συμμετοχής και  πρωτοβουλίας.

Στον αγροτικό χώρο και στις περιοχές που στηρίζονται στις αλιευτικές δραστηριότητες, ως  προκλήσεις αναδεικνύονται, η παραγωγική ανασυγκρότηση, η βελτίωση του αγροτικού  χώρου για καλύτερη ποιότητα ζωής και η ενίσχυση των τάσεων επιστροφής στην ύπαιθρο,  η ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων σε συνδυασμό με την καταπολέμηση συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, η διαφοροποίηση της αγροτικής και της αλιευτικής οικονομίας σε  κατεύθυνση όπως η διασύνδεση με τις υπηρεσίες τουρισμού και πολιτισμού, και η  αναβάθμιση του τοπικού ανθρώπινου κεφαλαίου. Ως μέσα προκρίνονται η ενίσχυση της  επιχειρηματικότητας με καινοτομικές προσεγγίσεις, η στήριξη των συνεργασιών και της  δικτύωσης, και η ολοκλήρωση των απαραίτητων βασικών υποδομών και ΤΠΕ για να  αυξηθούν η ανταγωνιστικότητα και εξωστρέφεια.

Στον αστικό χώρο οι προκλήσεις αφορούν στην άμεση αντιμετώπιση των κοινωνικών  συνεπειών της κρίσης, στην καταπολέμηση των ανισοτήτων, της αστικής φτώχειας και του  αποκλεισμού και στην αντιστροφή της πολύπλευρης υποβάθμισης των αστικών περιοχών,  μέσα από τη στοχευμένη αποκατάσταση του οικονομικού ιστού, την ανάπλαση του αστικού  περιβάλλοντος και τη διευκόλυνση της μετάβασης σε οικονομία και κοινωνία αποδοτικής  χρήσης των πόρων. Στις περιαστικές περιοχές, ιδιαίτερη πρόκληση αποτελεί η προώθηση  της αρχής της «συμπαγούς πόλης», ενώ στον ενδιάμεσο χώρο, στη διεπαφή αστικού χώρου / αγροτικών και περιοχών αλιείας, συνδυάζονται οι προκλήσεις που αναφέρονται  παραπάνω για τις αγροτικές-αλιευτικές και αστικές περιοχές με έμφαση στην πολύπλευρη  στήριξη των μεταποιητικών δραστηριοτήτων και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των  τοπικών προϊόντων.

Στόχοι και προτεραιότητες για τα ΤΑΠΤΟΚ (Θεματικοί Στόχοι και  ομάδες αποδεκτών).

Ως Θεματικοί Στόχοι που αφορούν στην εφαρμογή της Τ.Α.Π.ΤΟ.Κ. στον αγροτικό χώρο,  ορίζονται κατά σειρά προτεραιότητας, οι ακόλουθοι:

(ΘΣ9 ) Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας.

(ΘΣ8) Προώθηση της απασχόλησης & υποστήριξη της κινητικότητας του εργατικού

δυναμικού

(ΘΣ6) Προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση αποδοτικής χρήσης πόρων

(ΘΣ3) Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων  συμπεριλαμβανομένων και του γεωργικού τομέα (για το ΕΓΤΑΑ) και του τομέα της  αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (για το ΕΤΘΑ)

και, συνοδευτικά και όχι αποκλειστικά, κατά σειρά προτεραιότητας, οι:

(ΘΣ4) υποστήριξη  της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους  τους τομείς,

(ΘΣ7) προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των προβλημάτων σε  βασικές υποδομές δικτύων,

 (ΘΣ5) προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, της  πρόληψης και της διαχείρισης κινδύνων,

 (ΘΣ10) Επένδυση στην εκπαίδευση, απόκτηση  δεξιοτήτων και στη δια βίου μάθηση,

(ΘΣ2) βελτίωση της πρόσβασης, της χρήσης και της  ποιότητας των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών.

Ως θεματικοί στόχοι που αφορούν στην εφαρμογή των Τ.Α.Π.ΤΟ.Κ. στον αστικό χώρο,  ορίζονται οι ακόλουθοι:

(ΘΣ8) προώθηση της απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας της εργασίας·

(ΘΣ9) προώθηση της κοινωνικής ένταξης και καταπολέμηση της φτώχειας·

(ΘΣ6) προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων·

και, συνοδευτικά και όχι αποκλειστικά, κατά σειρά προτεραιότητας, οι:

(ΘΣ3) βελτίωση της  ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και του γεωργικού τομέα (για το  ΕΓΤΑΑ) και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (για το ΕΤΘΑ),

(ΘΣ4)  υποστήριξη της μετάβασης προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα  σε όλους τους τομείς,

 (ΘΣ7) προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των  προβλημάτων σε βασικές υποδομές δικτύων, και

(ΘΣ10) επένδυση στην εκπαίδευση, την  απόκτηση δεξιοτήτων και τη διά βίου μάθηση.

Χωρικοί τύποι εφαρμογής ΤΑΠΤΟΚ

Με βάση την υφιστάμενη κατάσταση, τις τάσεις χωρικής ανάπτυξης στη χώρα μας και  σύμφωνα με τις επιλογές της ορισθείσας, ανά περίπτωση, στρατηγικής ολοκληρωμένης  χωρικής ανάπτυξης, εξετάζεται κατά κύριο λόγο, η εφαρμογή Τ.Α.Π.ΤΟ.Κ. σε τρεις  κατηγορίες χωρικών τύπων:

• Υπο-περιφερειακές, ή και διαπεριφερειακές κατεξοχήν αγροτικές/ αλιευτικές περιοχές  με ειδικά χαρακτηριστικά και προκλήσεις,

• Αστικές περιοχές με ειδικά χαρακτηριστικά και προκλήσεις,

• Περιοχές όπου η σύνδεση αστικού κέντρου και περιμετρικού αγροτικού χώρου είναι  ιδιαίτερα σημαντική ή προβληματική,

Oι κατηγορίες ορίζονται με δικαιοδοτικά κριτήρια (jurisdictional), ενώ είναι δυνατή και η  επιλογή λειτουργικών περιοχών (functional areas).

Ως κριτήρια για τον εντοπισμό των λειτουργικών περιοχών τίθενται:

••• Στις αστικές και περιαστικές περιοχές, η ύπαρξη συγκέντρωσης ανεργίας, φτώχειας και  ομάδων-στόχου, περιβαλλοντικών, δημογραφικών και φυσικών προκλήσεων, σαφώς  διακριτής ζώνης παραγωγικής αποδιάρθρωσης ή ασύμβατων χρήσεων

••• Στις αγροτικές περιοχές, τα κριτήρια όπως αυτά θα εξειδικευθούν στο πλαίσιο του  Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020.

••• Στις αλιευτικές περιοχές, τα κριτήρια όπως αυτά θα εξειδικευθούν στο πλαίσιο του  Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας & Θάλασσας 2014-2020.

Αποκλίσεις από τους εδαφικούς περιορισμούς για τις περιοχές εφαρμογής  ΤΑΠΤΟΚ

Κεντρικό σημείο στο πλαίσιο του αναπτυξιακού σχεδίου για την Ελλάδα του 2020 αποτελεί η ιδιαίτερη μέριμνα για τις περιοχές με μόνιμα γεωγραφικά και δημογραφικά  μειονεκτήματα δηλαδή, των νησιών (μικρά και πολύ μικρά κατοικημένα νησιά , νησιά στο

νοτιο-ανατολικό άκρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης), των ορεινών, των δύσκολα προσβάσιμων

και των αραιοκατοικημένων περιοχών.

Ειδικότερα, και εξαιτίας της γεωγραφικής κατανομής της νησιωτικότητας στην Ελλάδα  (πολυ-νησιωτικότητα, διπλή νησιωτικότητα, συγκεκριμένα νησιά που παρουσιάζουν έντονη

αναπτυξιακή υστέρηση), καθώς και στιςεντοπίζονται σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, απαιτείται η μείωση του  κατώτατου πληθυσμιακού ορίου των 10.000 κατοίκων που προβλέπεται από τον  Κανονισμό.

Πολυταμειακότητα και Τ.Α.Π.Τ.Ο.Κ.

Θα επιδιωχθεί η χρήση ενός ή περισσότερων Ταμείων (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΕΓΤΑΑ, ΕΤΘΑ), ανά  χωρική ενότητα εφαρμογής, με χρηματοδοτική βαρύτητα κάθε Ταμείου ανάλογη του  περιεχομένου, της περιοχής παρέμβασης και των Θεματικών Στόχων/Προτεραιοτήτων σε  κάθε ενιαίο σχέδιο Τ.Α.Π.Τ.Ο.Κ. Περαιτέρω εξειδίκευση θα γίνει σε επίπεδο Επιχειρησιακών

Προγραμμάτων.

Στις παρεμβάσεις Τ.Α.Π.Τ.Ο.Κ. στις αγροτικές περιοχές προγραμματίζεται κατ’ ελάχιστον 5%  των πόρων του ΕΓΤΑΑ, με δυνατότητα παρέμβασης και άλλων Ταμείων.  Η χρηματοδότηση θα γίνει προς ενιαίες Στρατηγικές Τοπικής Ανάπτυξης που θα  υποβάλουν ενιαίες Τοπικές Ομάδες Δράσης. Η επιλογή, έγκριση και χρηματοδότηση των  στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης και των τοπικών ομάδων δράσης θα γίνει στο πλαίσιο  ανταγωνιστικής διαδικασίας, με κριτήρια που θα αφορούν ενδεικτικά στην καταλληλότητα  της τοπικής στρατηγικής, στη συμβολή στην επίτευξη των αποτελεσμάτων του  Προγράμματος, και στη διαχειριστική επάρκεια, του φορέα.

Συντονισμός και διαχειριστική οργάνωση των ΤΑΠΤΟΚ – Ρόλος των Ομάδων  Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ).

Η ΟΤΔ, ως ο βασικός συντελεστής σχεδιασμού της στρατηγικής και υποβολής της σχετικής  πρότασης και ακολούθως ως ο φορέας διαχείρισης και υλοποίησης του ενιαίου σχεδίου  Τ.Α.Π.ΤΟ.Κ, οφείλει να καλύπτει τις ανάγκες της περιοχής στην οποία θα υλοποιηθεί το  σχέδιο αποτελούμενη από θεσμοθετημένους φορείς της εν λόγω κοινωνίας. Συμμετοχή  στην Ομάδα Τοπικής Δράσης, σύμφωνα με τις προβλέψεις (ποσοστό συμμετοχής δημόσιου  τομέα και ιδιωτικών φορέων) του σχετικού κανονιστικού άρθρου, θα έχει η τοπική  αυτοδιοίκηση (Δήμοι, Περιφέρειες, ανάλογα με την εμβέλεια και τους στόχους της  στρατηγικής) συνεργαζόμενη με τους φορείς τόσο του ιδιωτικού τομέα, όσο και των λοιπών

οργανώσεων, συνεταιρισμών και ομάδων της περιοχής.

Είναι σημαντικό να αξιοποιηθεί η πολύχρονη εμπειρία των Ομάδων Τοπικής Δράσης  LEADER, είτε για τη δημιουργία νέων σχημάτων είτε για τη βελτίωση των υφιστάμενων  δομών.

Περιπτώσεις ορισμού επικεφαλής Ταμείου

Το επικεφαλής Ταμείο που θα αναλάβει την υποστήριξη των λειτουργικών εξόδων και των  εξόδων συντονισμού θα ορισθεί με κριτήρια προϋπολογισμού (ποσοστό συμμετοχής του  Ταμείου) ή/και άλλα χαρακτηριστικά όπως κατηγορία περιοχής.