Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών
I. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
H ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ:
1. χαιρετίζει τις ευκαιρίες που προσφέρουν διάφορες
πρωτοβουλίες τις ΕΕ στους δήμους και στις περιφέρειες για την επιτάχυνση της
πράσινης μετάβασης και τη διευκόλυνση της υλοποίησης της Ευρωπαϊκής Πράσινης
Συμφωνίας σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο, οι οποίες συμβάλλουν στη
γεφύρωση του χάσματος μεταξύ Βρυξελλών και τοπικών κοινοτήτων. Σκοπός της
παρούσας γνωμοδότησης είναι να παρέχει συστάσεις για την ενίσχυση του
αντικτύπου αυτών των πρωτοβουλιών στην πράξη
2. παρακολουθεί την πολύ κρίσιμη παγκόσμια κατάσταση, στο πλαίσιο της οποίας η ανάγκη εξεύρεσης λύσεων για την τριπλή πλανητική κρίση απειλείται από ασταθείς γεωπολιτικές καταστάσεις και τα ορυκτά καύσιμα χρησιμοποιούνται ως όπλα που καθιστούν τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και οικονομίες ευάλωτες στις ασταθείς τιμές της ενέργειας. Οι λύσεις μπορούν να υλοποιηθούν μόνο εάν βασιζόμαστε στους δήμους και τις περιφέρειές μας·
3. υπογραμμίζει ότι η πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα
απαιτεί ριζικό μετασχηματισμό των περιφερειών και των δήμων, καθώς και της
ευρωπαϊκής οικονομίας στο σύνολό της· υπενθυμίζει, στο πλαίσιο αυτό, το έργο
που επιτελέστηκε υπό την πολιτική ηγεσία της ομάδας εργασίας «Πράσινη Συμφωνία
και τοπική δράση» της ΕτΠ·
4. επισημαίνει, επί του παρόντος, μια αυξανόμενη αίσθηση
γενικής κόπωσης των τοπικών και των περιφερειακών αρχών έναντι της ανάληψης
νέων δεσμεύσεων και πρωτοβουλιών, παρόλο που η ανάγκη επιτάχυνσης της
ενεργειακής και της κλιματικής μετάβασης δεν υπήρξε ποτέ μεγαλύτερη·
5. ενθαρρύνει, ως εκ τούτου, μια γενική μετατόπιση της
εστίασης από τις συζητήσεις της ΕΕ σχετικά με τους στόχους πολιτικής και τις
διαδικασίες σχεδιασμού της Πράσινης Συμφωνίας προς την υλοποίηση έργων και την
ανάπτυξη ρεαλιστικών λύσεων επί τόπου, συμπεριλαμβανομένης της υπέρβασης των
εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές, όπως π.χ.
περιορισμένο προσωπικό και περιορισμένους οικονομικούς πόρους·
6. θεωρεί ότι τα αποτελέσματα της Διάσκεψης για το μέλλον
της Ευρώπης έχουν δώσει σαφή προτεραιότητα στην πράσινη μετάβαση και στην
ανάγκη αναγνώρισης του ρόλου των τοπικών και των περιφερειακών αρχών, με
παράλληλη συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία αυτή. Εστιάζοντας στη διαφανή
υποβολή εκθέσεων ανοικτής πηγής σχετικά με τα επιτεύγματα και τον αντίκτυπό
τους, θα εδραιωθεί καλύτερη σύνδεση μεταξύ των στόχων και των προσπαθειών που
καταβάλλουν οι πολίτες και οι τοπικοί και οι περιφερειακοί φορείς. Η πραγματική
πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και η ενεργός επικουρικότητα πρέπει να προωθούνται από
τη σύλληψη της κάθε πολιτικής ως την εφαρμογή της. Εν προκειμένω, είναι
επιτακτική ανάγκη να ζητείται η γνώμη των τοπικών και περιφερειακών αρχών και
σε όλες τις νομοθετικές προτάσεις να συνεκτιμάται ο απαραίτητος εδαφικός
αντίκτυπος·
7. εφιστά την προσοχή στις διαρθρωτικές προκλήσεις που
αντιμετωπίζουν τα νησιά και οι εξόχως απόκεντρες περιοχές λόγω της ευπάθειάς
τους στην κλιματική αλλαγή και στις φυσικές καταστροφές·
8. προτείνει πρωτοβουλίες, όπως το σύμφωνο της ΕΕ για το
κλίμα, που θα προσφέρουν στους πολίτες, ιδίως στους νέους, ευκαιρίες να
εργαστούν σε τοπικά και περιφερειακά έργα και να αναπτύξουν «πράσινες»
δεξιότητες. Για τον σκοπό αυτό, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναπτύξει
συνέργειες με τα προγράμματα Erasmus+, Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης και Ευρωπαϊκό
Κοινωνικό Ταμείο και να υποβάλει προτάσεις στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έτους
Δεξιοτήτων 2023. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν εν
προκειμένω καίριο ρόλο στη διευκόλυνση της διεξαγωγής συγκεκριμένων συζητήσεων
σχετικά με τις ανάγκες σε δεξιότητες και τον εντοπισμό ελλείψεων δεξιοτήτων και
μέσων για την ανάπτυξη κατάλληλων προγραμμάτων και συναφών λύσεων.
Δημιουργία μεγαλύτερου αντικτύπου
από τις πρωτοβουλίες της ΕΕ για την υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας από τις
τοπικές και τις περιφερειακές αρχές
9. θεωρεί ότι αυτό το ευρύ φάσμα πρωτοβουλιών που
σχετίζονται με την Πράσινη Συμφωνία, οι οποίες επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα
αλλά αλληλένδετα θέματα, φέρουν αποτελέσματα. Ωστόσο, η ΕτΠ επισημαίνει ότι η
αύξηση του αριθμού και ο ανταγωνισμός μεταξύ των πρωτοβουλιών ενδέχεται να μην
αντιστοιχούν σε ισοδύναμη αύξηση του μετρήσιμου αντικτύπου, καθότι η αύξηση
αυτή ενδέχεται να παρεμποδίσει την πρόσβαση χωρίς αποκλεισμούς στις
πρωτοβουλίες αυτές μιας ευρύτερης ομάδας τοπικών και περιφερειακών αρχών, πέραν
των λίγων «συνήθων υπόπτων» που διαθέτουν περισσότερα μέσα και ικανότητες·
10. συνιστά, ως εκ τούτου, μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση και
αναθεώρηση των πρωτοβουλιών και των συμβάσεων εφαρμογής τους, προκειμένου να
γίνει καλύτερα κατανοητό κατά πόσον θα μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο
με παρόμοιο προϋπολογισμό, αφενός, με την προώθηση ισχυρότερων συνεργειών, τη
συγκέντρωση προσπαθειών και την πρόληψη επικαλύψεων και, αφετέρου, με την
υιοθέτηση μιας περισσότερο επικεντρωμένης στις ανάγκες προσέγγισης για τον
περιορισμό των υποχρεωτικών απαιτήσεων υποβολής εκθέσεων σε λίγους βασικούς
δείκτες, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές ανάγκες των τοπικών και
περιφερειακών αρχών και τα εθνικά πλαίσια·
11. αναγνωρίζει τη μετασχηματιστική δύναμη που έχει το Σύμφωνο
των Δημάρχων στις τοπικές πολιτικές για το κλίμα και την ενέργεια,
ενθαρρύνοντας χιλιάδες πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά που αντιπροσωπεύουν πάνω
από το 60 % του πληθυσμού της ΕΕ να αναλάβουν φιλόδοξες δράσεις·
12. ζητεί να αναγνωριστούν οι αποστολές της ΕΕ ως παράδειγμα
διατομεακών ολοκληρωμένων πρωτοβουλιών που βασίζονται στην αρχή της
πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και να παρέχεται χρηματοδοτική στήριξη σε επιλεγμένο
αριθμό δήμων και περιφερειών με σημαντικό δυναμικό πειραματισμού για την
ανάπτυξη νέων λύσεων και μεταλαμπάδευσης μέσων δράσης και καινοτομίας σε άλλους
δήμους·
13. ζητεί, επιπλέον, τη δημιουργία ειδικών μαθησιακών
περιβαλλόντων με βάση το πρότυπο των κοινοτήτων URBACT, προκειμένου να
προωθηθεί η υλοποίηση αυτών των λύσεων σε όσο το δυνατόν περισσότερους δήμους
και περιφέρειες. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα δημιουργηθεί με τη χρήση των
υφιστάμενων χρηματοδοτικών πόρων και ικανοτήτων της ΕΕ μεγαλύτερος αντίκτυπος
μέσω του επανασχεδιασμού των όρων για την αμοιβαία ενίσχυση της ανάπτυξης
ικανοτήτων και της χρηματοδοτικής βοήθειας·
14. επισημαίνει ότι η εξάλειψη των στεγανών και η υιοθέτηση μιας
συστημικής προσέγγισης για την ανάπτυξη πολιτικής πρέπει να ξεκινήσουν σε
επίπεδο ΕΕ: η διαχείριση των αποστολών της ΕΕ αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου
προς την κατεύθυνση αυτή και η μελλοντική Επιτροπή θα πρέπει να τη στηρίξει με
αξιόπιστο τρόπο. Η ΕτΠ ζητεί, ως εκ τούτου, σαφέστερη ευθυγράμμιση των στόχων
και του πεδίου εφαρμογής των πρωτοβουλιών της ΕΕ με τους στόχους της Πράσινης
Συμφωνίας και τη σύνδεσή τους με το πλαίσιο των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης
(ΣΒΑ)·
15. πιστεύει ότι κατά την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας πρέπει
να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στον κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο, σύμφωνα
με τους ΣΒΑ. Καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει να στηρίζει τον ευρωπαϊκό
συμβουλευτικό κόμβο για την ενεργειακή φτώχεια (EPAH), να διαδίδει ορθές
πρακτικές και να εγκρίνει κατευθυντήριες γραμμές για την υλοποίηση του
Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο·
16. τονίζει ότι είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν μακροπρόθεσμες και
διαρθρωτικές συνέργειες, συμπεριλαμβανομένης της κάθετης ενσωμάτωσης των
πρωτοβουλιών σε εθνικά και περιφερειακά υποστηρικτικά πλαίσια για τις τοπικές
αρχές·
17. επισημαίνει ότι, προκειμένου να αυξηθεί ο αντίκτυπος, η
ενσωμάτωση αυτή πρέπει να ακολουθεί μια τριπλή λογική:
i. πολυεπίπεδη χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση: ευθυγράμμιση
των χρηματοδοτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων των ταμείων της πολιτικής συνοχής
με τις υποστηρικτικές πρωτοβουλίες που συγχρηματοδοτούνται από τις εθνικές ή
περιφερειακές κυβερνήσεις· οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές μπορούν να
μεγιστοποιήσουν τον αντίκτυπο των πρωτοβουλιών της ΕΕ αξιοποιώντας
αποτελεσματικά τη χρηματοδότηση και τους πόρους που διατίθενται σε ευρωπαϊκό,
εθνικό και τοπικό επίπεδο και να διερευνήσουν καινοτόμους μηχανισμούς χρηματοδότησης,
όπως οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και η συμμετοχική
χρηματοδότηση, για την περαιτέρω ενίσχυση του αντικτύπου των πρωτοβουλιών της
Πράσινης Συμφωνίας·
ii. επιχειρησιακή ολοκλήρωση: οριζόντια συγκέντρωση των
προσπαθειών των υποστηρικτικών πρωτοβουλιών της ΕΕ·
iii. υποστηρικτικές υπηρεσίες με γνώμονα τις ανάγκες και
ολοκλήρωση της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης: συμπερίληψη των τοπικών προσπαθειών
στο πλαίσιο των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα που
υποστηρίζονται από διαρθρωτικό πολιτικό διάλογο·
18. καλεί τους συννομοθέτες να δρομολογήσουν ένα νέο κεφάλαιο
της ΕΕ σχετικά με τις τοπικές και περιφερειακές πολιτικές για την Πράσινη
Συμφωνία, με βάση την εμπειρία που αποκτήθηκε από την πρωτοβουλία «Πράσινη
Συμφωνία και τοπική δράση» της Επιτροπής των Περιφερειών και ενσωματώνοντας το
αφήγημα και τις αρχές της σε όλα τα σημαντικά χρηματοδοτικά και υποστηρικτικά
προγράμματα της ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτού του κεφαλαίου, οι τοπικές και οι
περιφερειακές αρχές μπορούν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο μέσω της συνεργασίας
και της δικτύωσης με άλλες παρόμοιες αρχές εντός της περιφέρειάς τους, σε
ολόκληρη τη χώρα τους και σε ευρωπαϊκό επίπεδο: βέλτιστες πρακτικές, ανταλλαγή
γνώσεων και εμπειρογνωμοσύνης και μόχλευση πόρων για την ενίσχυση του
αντικτύπου των πρωτοβουλιών της ΕΕ. Η οικοδόμηση εταιρικών σχέσεων με άλλα
ενδιαφερόμενα μέρη, όπως ΜΚΟ, επιχειρήσεις και ακαδημαϊκά ιδρύματα, μπορεί
επίσης να ενισχύσει τον αντίκτυπο των πρωτοβουλιών της Πράσινης Συμφωνίας. Η
ΕτΠ είναι έτοιμη να παράσχει όλη την αναγκαία στήριξη κατά τη φάση σχεδιασμού
του παρόντος κεφαλαίου και να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην κινητοποίηση και την
προώθηση της συμμετοχής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην υλοποίησή
του·
19. ζητεί την υιοθέτηση μιας τοποκεντρικής προσέγγισης από τη
βάση προς την κορυφή, η οποία θα βασίζεται σε ευέλικτα πλαίσια προσαρμόσιμα
στις τοπικές ανάγκες και θα καθιστά δυνατή την εφαρμογή των αρχών του Νέου
Ευρωπαϊκού Μπάουχαους σε τοπικό επίπεδο. Πρόκειται για ευκαιρία για την
προώθηση της αλληλεπίδρασης μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, λαμβάνοντας
υπόψη τις ειδικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περιφερειακές, οι εξόχως
απόκεντρες, οι ορεινές και οι νησιωτικές περιοχές, καθώς και για την προώθηση
της διασυνοριακής συνεργασίας·
20. τονίζει τη σημασία της παρακολούθησης των αποτελεσμάτων με
ολοκληρωμένο και έξυπνο τρόπο. Σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί όσον αφορά τους
στόχους παρακολούθησης σχετικά με τα ισοδύναμα CO2, αλλά απαιτείται να δοθεί
περαιτέρω προσοχή στην έξυπνη παρακολούθηση της προόδου σε άλλους τομείς, όπως
η βιοποικιλότητα, η διαχείριση των υδάτων ή η κυκλική οικονομία. Τα εν λόγω
συστήματα παρακολούθησης θα πρέπει να είναι πλήρως ευθυγραμμισμένα με τις
εθνικές απαιτήσεις και δεν θα πρέπει να δημιουργούν πρόσθετες επιβαρύνσεις για
τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές·
21. επαναλαμβάνει την ανάγκη οι δήμοι και οι περιφέρειες να
καταρτίσουν τα σχέδιά τους για την επίτευξη της Πράσινης Συμφωνίας σε στενή
συνεργασία με τους πολίτες, τα ενδιαφερόμενα μέρη και τις επιχειρήσεις και να
θέσουν σαφείς και συγκεκριμένους στόχους. Για τον σκοπό αυτό, καλεί την
Ευρωπαϊκή Επιτροπή να ενισχύσει περαιτέρω τα καθεστώτα στήριξης στον τομέα
αυτό, όπως το ευρωπαϊκό σύμφωνο για το κλίμα, και να διασφαλίσει ότι οι στόχοι
που προτείνονται στις πρωτοβουλίες της είναι εύκολο να κοινοποιηθούν στο
ευρύτερο κοινό, όπως στις περιπτώσεις του τοπικού συμφώνου της Φλάνδρας για το
κλίμα και το σύμφωνο για το κλίμα 2.0
στο Λουξεμβούργο·
Ένα νέο κεφάλαιο για τις
ευρωπαϊκές υποστηρικτικές πρωτοβουλίες ως ακρογωνιαίος λίθος του πλαισίου
πολυεπίπεδης διακυβέρνησης
22. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναβαθμίσει το Σύμφωνο των
Δημάρχων αξιοποιώντας ισχυρότερες συνέργειες με άλλες πρωτοβουλίες, καθώς και
προωθώντας ένα νέο πλαίσιο πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Αυτό το αναβαθμισμένο
Σύμφωνο των Δημάρχων θα μπορούσε να αποτελέσει την κεντρική πρωτοβουλία,
εμπνεόμενη από και βασιζόμενη στην πρωτοβουλία «Πράσινη Συμφωνία και τοπική
δράση» που διαχειρίζεται η ΕτΠ. Η ΕτΠ είναι έτοιμη να υποστηρίξει τη διαδικασία
και να διασφαλίσει την πολιτική της βάση·
23. συνιστά ότι το νέο Σύμφωνο των Δημάρχων θα μπορούσε επιπλέον
να προβλέπει ένα αρθρωτό σύστημα που θα βασίζεται σε μια ενιαία πολιτική
δέσμευση για την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας και στη συνέχεια να
μετουσιώνεται σε επιστημονικά τεκμηριωμένα σχέδια προσαρμοσμένα στις τοπικές
πραγματικότητες, παρέχοντας παράλληλα στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές
την ελευθερία να επιλέγουν με ευελιξία τους θεματικούς τομείς (μετριασμός,
προσαρμογή, ενεργειακή φτώχεια, βιώσιμη κινητικότητα, ποιότητα του αέρα, διαχείριση
των υδάτων, βιοποικιλότητα κ.λπ.) στους οποίους επιθυμούν να εστιάσουν, με βάση
τα διαφορετικά σημεία εκκίνησης και τις ανάγκες τους, με σκοπό τη σταδιακή
συμπερίληψη άλλων τομέων. Ένα τέτοιο σύστημα θα επιτρέψει, αφενός, στις καλά
εξοπλισμένες τοπικές και περιφερειακές αρχές να εξετάζουν όλους τους τομείς από
την αρχή με συστημικό τρόπο, για παράδειγμα ακολουθώντας την προσέγγιση της
αποστολής «Κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις», και, αφετέρου, μια πιο
συμμετοχική προσέγγιση καθώς και τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών
αρχών που αντιμετωπίζουν περισσότερα διαρθρωτικά εμπόδια·
24. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναθεωρήσει τις πρωτοβουλίες
της ΕΕ για την Πράσινη Συμφωνία στο σύνολό τους με σκοπό τη μεγιστοποίηση των
συνεργειών μεταξύ τους και την ενσωμάτωση του επιπέδου δέσμευσης (π.χ. βάσει
του Συμφώνου Οικολογικών Πόλεων και της πρωτοβουλίας «Κυκλικές πόλεις και
περιφέρειες») σε αυτό το ευρύτερο φάσμα, διατηρώντας τον «απτό» χαρακτήρα τους·
25. επισημαίνει ότι το αίτημα για πολιτικές δεσμεύσεις πρέπει να
συνδεθεί καλύτερα με τους μηχανισμούς εφαρμογής και την άμεση χρηματοδότηση,
προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η πολιτική δέσμευση θα συνεπάγεται και
αρμόζουσες δράσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕτΠ υπενθυμίζει την ανάγκη δημιουργίας
συστηματικών δεσμών μεταξύ της ανάπτυξης σχεδίων για τη βιώσιμη ενέργεια και το
κλίμα του Συμφώνου των Δημάρχων και της πιθανής μελλοντικής ανάπτυξής του και
της πρόσβασης σε δομές που παρέχουν τομεακή τεχνική και οικονομική βοήθεια,
όπως συμβαίνει με τον συμβουλευτικό κόμβο για την ενεργειακή φτώχεια και τον
Ευρωπαϊκό Μηχανισμό για τις Πόλεις·
26. προτείνει οι περιφερειακές/εθνικές κυβερνήσεις, καθώς και οι
οργανισμοί ενέργειας, να κατευθύνουν τις υποστηρικτικές πρωτοβουλίες της ΕΕ,
όσον αφορά την τεχνική υποστήριξη και την ανάπτυξη ικανοτήτων, σε μικρούς
δήμους, αγροτικές, απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές, ενισχύοντας έτσι τον
συμμετοχικό χαρακτήρα τους, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής. Η
ΕτΠ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να στηρίξει τις δομές στα κράτη μέλη, ώστε να
μπορέσουν να αναπτύξουν τις δικές τους ικανότητες παροχής συμβουλών σε μικρές
πόλεις και χωριά, π.χ. μέσω της ενίσχυσης των ικανοτήτων των συντονιστών του
Συμφώνου, αξιοποιώντας επίσης και αναβαθμίζοντας το δίκτυο ManagEnergy·
27. λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν σε
κάθε περιφέρεια και δήμο και προτείνει να μην επιχειρηθεί η συμπερίληψή τους σε
μια ενιαία προσέγγιση, ενώ πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις περιφέρειες με
ειδικά εδαφικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά. Τα δίκτυα και οι
χρηματοδοτούμενες από την ΕΕ πρωτοβουλίες στήριξης θα πρέπει να παρέχουν επαρκή
ευελιξία για την προσαρμογή σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και για την
προσαρμογή της στήριξης στις τοπικές και περιφερειακές ανάγκες, εστιάζοντας στη
δημιουργία ευνοϊκών πλαισίων για την επιτάχυνση της υλοποίησης·
28. τονίζει ότι οι πρωτοβουλίες της ΕΕ θα πρέπει να ενισχύουν
τις συνέργειες και να αξιοποιούν τις εθνικές και περιφερειακές πρωτοβουλίες που
βρίσκονται σε εξέλιξη σε πολλά κράτη μέλη. Οι πρωτοβουλίες αυτές συχνά
επιτρέπουν τη συγκεκριμένη και στενή συνεργασία μεταξύ των τοπικών,
περιφερειακών και εθνικών αρχών εντός ενός κοινού πλαισίου. Οι πρωτοβουλίες της
ΕΕ θα πρέπει να διευκολύνουν και να προωθούν μια διαφοροποιημένη ανάπτυξη από
τη βάση προς την κορυφή αντί να προσπαθούν να επιβάλουν εξελίξεις από την
κορυφή προς τη βάση·
29. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εργαστεί για τη διαμόρφωση
μιας νέας κοινής οπτικής ταυτότητας για το Σύμφωνο των Δημάρχων με στόχο τη
σαφή προβολή του ως μια πρωτοβουλία επιστέγασμα/πλαίσιο διασφαλίζοντας
παράλληλα μια εναρμονισμένη γλώσσα και τη συνάφεια με άλλες πρωτοβουλίες. Είναι
σημαντικό να αξιοποιηθούν οι υφιστάμενες εμπορικές επωνυμίες προκειμένου να
βελτιωθεί η σταθερή προβολή και επικοινωνία και παράλληλα να διασφαλιστεί ότι η
οπτική ταυτότητα της ΕΕ αντανακλάται σε μεγάλο βαθμό και αναγνωρίζεται εύκολα
στην (στις) πρωτοβουλία (-ες)·
30. τονίζει τη σημασία της μεθόδου παρακολούθησης ως τρόπου
καλλιέργειας του ενθουσιασμού και προώθησης της συμμετοχής σε τοπικό και
περιφερειακό επίπεδο, αποτρέποντας παράλληλα τη μετατροπή της παρακολούθησης σε
διοικητικό φόρτο με περιορισμένη προστιθέμενη αξία όσον αφορά την επικοινωνία
και τη στήριξη του τοπικού και του περιφερειακού σχεδιασμού. Η ΕτΠ ζητεί, στο
πλαίσιο του νέου κεφαλαίου του υποστηρικτικού πλαισίου, την αξιοποίηση των
δυνατοτήτων της οπτικοποίησης, της ψηφιακής καινοτομίας και των στρατηγικών
αφήγησης για την αύξηση της κινητοποίησης. Η παροχή πληροφοριών σχετικά με τα
κοινά οφέλη της κλιματικής μετάβασης, μέσω της παρακολούθησης της προόδου με
απτές βελτιώσεις στα μέσα διαβίωσης των Ευρωπαίων, αυξάνει τόσο την εμπιστοσύνη
στον τρόπο με τον οποίο δαπανώνται τα χρήματα των φορολογουμένων όσο και την
επιθυμία να συμβάλουν, μέσω μιας αλλαγής της συμπεριφοράς·
31. θεωρεί ότι η προτεινόμενη για την παρακολούθηση των τοπικών
και περιφερειακών στόχων μεθοδολογία θα πρέπει να στηρίζεται σε μια ισχυρή
επιστημονική βάση και να βασίζεται στη συγκεκριμένη συμβολή στην Πράσινη
Συμφωνία της ΕΕ, με τον ίδιο τρόπο που συμβάλλουν οι εθνικά καθορισμένες
συνεισφορές στη συμφωνία του Παρισιού του ΟΗΕ. Η μεθοδολογία αυτή θα πρέπει να
είναι συμβατή με εκείνη που χρησιμοποιείται σε εθνικό επίπεδο στο πλαίσιο των
εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα. Με την εξασφάλιση της προσβασιμότητας
αυτών των πληροφοριών μέσω μιας οπτικά διαισθητικής πλατφόρμας θα αυξηθεί το
αίσθημα λογοδοσίας όλων των τοπικών κυβερνήσεων και θα τροφοδοτηθεί το εθνικό
πλαίσιο υποβολής εκθέσεων, επιτρέποντας παράλληλα την παρακολούθηση της
μετάβασης στην κλιματική ουδετερότητα σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο, σύμφωνα
με την κατανομή αρμοδιοτήτων στα κράτη μέλη·
32. κατανοεί ότι δεν υπάρχει ενιαία λύση για την παρακολούθηση
σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ΕτΠ προτείνει έναν μηχανισμό επικύρωσης, επαλήθευσης ή
υποστήριξης για τον καθορισμό, κατόπιν συμφωνίας και βάσει επιστημονικών
στοιχείων, των συνεισφορών για τη δημιουργία οικειοποίησης και λογοδοσίας σε
τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Σε πολιτικό επίπεδο, η πρόοδος αυτής της
συμβολής θα πρέπει να συζητηθεί σε κάθε τοπικό και περιφερειακό συμβούλιο, με
σκοπό τη διεύρυνση της δημοκρατικής βάσης για τη στήριξη, τη διαφάνεια και, ως
εκ τούτου, την ευρύτερη αποδοχή από το κοινό, συμπεριλαμβανομένης της
συμμετοχής των τοπικών επιχειρήσεων·
33. επισημαίνει το αναξιοποίητο δυναμικό περαιτέρω καινοτομιών
όσον αφορά την αυτοματοποίηση της διαδικασίας παρακολούθησης μέσω δορυφορικών
δεδομένων, της τεχνητής νοημοσύνης, της ψηφιακής αδελφοποίησης κ.λπ. Εν
προκειμένω, πρέπει να αποφεύγονται μεθοδολογίες που προκαλούν υπερβολικό
διοικητικό φόρτο σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο. Υπό την έννοια αυτή, η
ΕΟΚΕ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διερευνήσει περαιτέρω τις διαλειτουργικές
πλατφόρμες ψηφιακών δεδομένων ανοικτής πηγής, οι οποίες μπορούν να έχουν
σημαντικό αντίκτυπο στην ενεργοποίηση περαιτέρω καινοτομιών,
συμπεριλαμβανομένων εφαρμογών λογισμικού —ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη
τοπικών και περιφερειακών έργων για το κλίμα και την ενέργεια. Επιπλέον, αυτό
μπορεί να συμβάλλει στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών και όλων των τύπων
επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ και των νεοφυών επιχειρήσεων·
34. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να στηρίξει την εις βάθος
ενσωμάτωση των προσπαθειών και των συνεισφορών των τοπικών και των
περιφερειακών αρχών. Αυτό το σύστημα υποβολής εκθέσεων και παρακολούθησης
πρέπει να καταστεί συμβατό με τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα
και να περιλαμβάνει σαφείς δείκτες για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές
χωρίς αύξηση του φόρτου υποβολής εκθέσεων. Υπό την έννοια αυτή, το Κοινό Κέντρο
Ερευνών (JRC) θα μπορούσε να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη σύνδεση της
μεθοδολογίας του Συμφώνου με τις εθνικές μεθοδολογίες και να διασφαλίσει τη
συμβατότητα των εθνικών σχεδίων για την ενέργεια και το κλίμα με τα αντίστοιχα
εθνικά πλαίσια για την οικοδόμηση μιας υγιούς πολυεπίπεδης διακυβέρνησης για
την ενέργεια και το κλίμα βάσει δεδομένων. Οι συντονιστές του Συμφώνου και οι
οργανισμοί ενέργειας μπορούν να διαδραματίσουν καίριο ρόλο στην υποστήριξη των
τοπικών αρχών για την εφαρμογή αυτών των συστημάτων και την πρόσβαση σε
δεδομένα· Στο πνεύμα της συνοχής των πολιτικών, θα πρέπει να καταβληθούν
περαιτέρω προσπάθειες για την καλύτερη στήριξη των τοπικών και των
περιφερειακών αρχών στην παρακολούθηση και την υποβολή εκθέσεων προόδου όσον
αφορά την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας στο σύνολό της· ένα πρώτο βήμα θα
μπορούσε να είναι η εναρμόνιση του Συμφώνου των Δημάρχων και του Συμφώνου
Οικολογικών Πόλεων·
35. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλύσει και να μελετήσει
την ισορροπημένη διοχέτευση της χρηματοδοτικής στήριξης (επιχορηγήσεις) μέσω
προσκλήσεων υποβολής προτάσεων, προκειμένου να αποφευχθεί η στήριξη μόνο μιας
σχετικά μικρής ομάδας δήμων με επαρκείς πόρους για να υποβάλουν αίτηση για τα
προγράμματα επιχορηγήσεων. Εκτός από αυτόν τον κίνδυνο, θα πρέπει επίσης να
αξιολογηθεί η βιωσιμότητα του έργου, πέραν της διάρκειάς υλοποίησής του, και να
εξεταστεί κατά πόσον η εξάρτηση από επιχορηγήσεις μειώνεται πραγματικά μέσω
αυτών των προσπαθειών·
36. ζητεί στο επόμενο κεφάλαιο του Συμφώνου των Δημάρχων την
καλύτερη σύνδεση της φάσης σχεδιασμού (εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το
κλίμα, ΣΒΑΚ) με τη φάση υλοποίησης, με βάση τα πρώτα παραδείγματα των
(επενδυτικών) συμβάσεων πόλης για το κλίμα στο πλαίσιο της αποστολής «Κλιματικά
ουδέτερες και έξυπνες πόλεις» δίνοντας έμφαση στη δυνατότητα χρηματοδότησης
σειράς επενδυτικών έργων. Η ΕτΠ προτείνει να αντληθούν, μεταξύ άλλων, τα πρώτα
διδάγματα από τις συμβάσεις πόλης για το κλίμα, με σκοπό τη σύνδεση των
επενδυτικών σχεδίων με τις ιδιωτικές επενδύσεις και με τις ροές χρηματοδότησης
και την αξιολόγηση των δυνατοτήτων υποβολής αιτήσεων χρηματοδότησης ταχύτερα
για τους δήμους και τις περιφέρειες στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών. Για τον σκοπό
αυτό, το μοντέλο του εμβληματικού έργου για τις έξυπνες πόλεις και κοινότητες
και τα έργα επίδειξης της πρωτοβουλίας για τις κυκλικές πόλεις και περιφέρειες
που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο των προγραμμάτων «Ορίζων» θα μπορούσαν επίσης
να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης·
37. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει επίσης τρόπους για
την καλύτερη ενσωμάτωση των αναγκών χρηματοδοτικής στήριξης των μη τραπεζικών
στοιχείων των εν λόγω σχεδίων, για παράδειγμα με την ελαχιστοποίηση των
κινδύνων για επενδύσεις (π.χ. εγγυήσεις πρώτης ζημίας, ενδιάμεσα δάνεια,...) σε
συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, καθώς και με την παροχή
επιχορηγήσεων για την κάλυψη των πλέον επειγουσών αναγκών των μη κερδοφόρων
στοιχείων του σχεδίου·
38. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνδέσει καλύτερα τις
προαναφερθείσες χρηματοδοτικές ανάγκες με τα ταμεία της πολιτικής συνοχής. Η
επικείμενη ενδιάμεση αξιολόγηση του ΠΔΠ παρέχει τη σωστή ώθηση. Η ΕτΠ ζητεί να
εξεταστούν και άλλα χρηματοδοτικά μέσα για τη μόχλευση ιδιωτικών και δημόσιων
κεφαλαίων για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές και, ειδικότερα, για τη
σύνδεση της χρηματοδοτικής στήριξης με απτούς στόχους και αποτελέσματα, και όχι
ως αποτέλεσμα χρονοβόρων διαδικασιών για τις προσκλήσεις υποβολής προτάσεων. Οι
ΕΟΕΣ, ως φορείς υλοποίησης συγχρηματοδοτούμενων έργων, μπορούν να προσφέρουν
μια πολυμερή και σταθερή δομή εργασίας, να εγγυηθούν τη συνέχεια των δράσεων
και να βελτιώσουν την αποδοτικότητα κατά τη χρήση δημόσιων πόρων·
39. καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προτείνει άμεσα κονδύλια
στις πόλεις μέσω της αποστολής της ΕΕ για 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες
πόλεις έως το 2030 για την υλοποίηση έργων της Πράσινης Συμφωνίας επί τόπου. Οι
πόλεις παράγουν το 75 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ευρώπης, αλλά
αποτελούν επίσης κόμβους καινοτομίας και συνεργασίας και, ως εκ τούτου, τα
ειδικά προσαρμοσμένα και άμεσα προσβάσιμα κονδύλια, που διατίθεται σε συνέργεια
με τα ήδη υφιστάμενα ταμεία, είναι ζωτικής σημασίας·
Προς έναν νέο τρόπο διαχείρισης
των πρωτοβουλιών της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας
40. ζητεί τη δημιουργία μίας ενιαίας πλατφόρμας που θα
υποστηρίζεται από καλά εξοπλισμένο υποστηρικτικό γραφείο, το οποίο θα
λειτουργεί ως σημείο εισόδου για τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές που
επιθυμούν να πρωτοστατήσουν στην υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας: οι διάφορες
πρωτοβουλίες θα πρέπει να διασυνδέονται μεταξύ τους και οι τοπικές και οι
περιφερειακές αρχές θα πρέπει να καθοδηγούνται εύκολα κατά την επιλογή των
δράσεων προτεραιότητας και τη μετάβαση από το σημείο εισόδου στις διάφορες
συμπληρωματικές πρωτοβουλίες. Με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η
πρωτοβουλία της ΕτΠ «Πράσινη Συμφωνία και τοπική δράση» θα ήταν έτοιμη να
συμβάλει στην υλοποίησή της·
41. προτείνει τη σύσταση ενιαίας πολιτικής συντονιστικής ομάδας
για τη διασφάλιση της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας της κάθετης
(ΕΕ-εθνικό-περιφερειακό-τοπικό επίπεδο) και της οριζόντιας πολυεπίπεδης
ολοκλήρωσης σε επίπεδο ΕΕ·
42. επισημαίνει ότι η ΕτΠ, ως το θεσμικό όργανο που εκπροσωπεί
τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές στην ΕΕ, είναι έτοιμη να ενισχύσει την
ομάδα εργασίας της «Πράσινη Συμφωνία και τοπική δράση» και το Επιμελητήριο των
Εθνικών Πρέσβεων του Συμφώνου των Δημάρχων και να προάγει τις τακτικές
ανταλλαγές απόψεων με τους Επιτρόπους, τις προεδρίες του Συμβουλίου και το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας και τη
μελλοντική ανάπτυξή της. Η εν λόγω συντονιστική ομάδα αναμένεται να τεθεί σε
λειτουργία πριν από το τέλος του 2024.
43. υπογραμμίζει τον τρόπο με τον οποίο οι πρωτοβουλίες
συμβάλλουν στην ενίσχυση της διεθνούς τοπικής και περιφερειακής συνεργασίας,
όπως καταδεικνύεται από το Παγκόσμιο Σύμφωνο των Δημάρχων και το πρόγραμμα
διεθνούς αστικής και περιφερειακής συνεργασίας (International Urban and
Regional Cooperation, IURC). Στο πλαίσιο αυτό, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να
συνεχίσει να στηρίζει την αυξημένη αναγνώριση του ρόλου των υποεθνικών αρχών σε
επίπεδο ΟΗΕ, αξιοποιώντας τη συνεργασία αυτή, ιδίως σε παγκόσμιες διαδικασίες
όπως οι διασκέψεις των μερών (COP) της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για
την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) και της και της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για
τη βιολογική ποικιλότητα (CBD)·
Βρυξέλλες, 6
Ιουλίου 2023
Ο Πρόεδρος της
Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών
Vasco Alves
Cordeiro
Ο Γενικός
Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών
Petr
Blížkovský
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου