ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΙΡΕΤΟΥΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

O Ευρωπαϊκός Κώδικας Δεοντολογίας για τους αιρετούς των δήμων και των περιφερειών συντάχθηκε το 1999 από το Κογκρέσσο των Δήμων και Περιφερειών του Συμβουλίου της Ευρώπης και περιλαμβάνει κανόνες συμπεριφοράς και ακεραιότητας των αιρετών. Οι περισσότεροι από τους κανόνες αυτούς εδράζονται πλέον στην νομοθεσία τόσο της Ελλάδας όσο και των άλλων κρατών- μελών, άλλοι δε έχουν περισσότερο ηθικό και δεοντολογικό περιεχόμενο. Στην ελληνική αυτοδιοίκηση το κείμενο αυτό δεν έχει διαδοθεί όσο χρειάζεται. Το ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ δημοσιεύει αυτούσιο το κείμενο με απόδοση στα ελληνικά.

Δ.Ι.Κ.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ 

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΙΡΕΤΟΥΣ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

Προοίμιο

Το Κογκρέσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης

Υπογραμμίζοντας ότι οι αιρετοί του Δήμου και της Περιφέρειας λειτουργούν στο πλαίσιο της νομιμότητας και σύμφωνα με την εντολή που τους ανέθεσε το εκλογικό σώμα και είναι υπεύθυνοι έναντι της δημοτικής και περιφερειακής κοινωνίας στο σύνολό της και όχι μόνο έναντι των εκλογέων που τους ψήφισαν,

Θεωρώντας ότι ο σεβασμός στους όρους της εντολής των εκλογέων είναι ισότιμος με τον σεβασμό στους ηθικούς κανόνες,

Βαθύτατα ανήσυχο για την αύξηση του αριθμού των δικαστικών σκανδάλων στα οποία εμπλέκονται πολιτικοί λόγω των πράξεων που αφορούν την άσκηση των καθηκόντων τους  και λαμβάνοντας υπόψη ότι το τοπικό και περιφερειακό επίπεδο δεν εξαιρείται από αυτό το φαινόμενο,

Πεπεισμένο ότι η προώθηση του Κώδικα της συμπεριφοράς των αιρετών  των δήμων και των Περιφερειών θα συμβάλει στην αύξηση της εμπιστοσύνης μεταξύ της τοπικής και περιφερειακής πολιτικής τάξης των πολιτών,

Πεπεισμένο ότι αυτή η σχέση εμπιστοσύνης είναι αναντικατάστατη  προκειμένου  ένας αιρετός να φέρει σε πέρας με επιτυχία την αποστολή του,

Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι νομοθεσίες συμπληρώνονται πλέον συχνότερα  από κώδικες συμπεριφοράς σε διάφορους τομείς όπως το εμπόριο, οι τραπεζικές σχέσεις, η διοίκηση,

Εκτιμώντας ότι απαιτείται από τους  αιρετούς των Δήμων και των Περιφερειών μία συμπεριφορά ανάλογη των καθηκόντων τους,

Πεπεισμένο ότι ο καθορισμός  των ηθικών υποχρεώσεων  που βαρύνουν τους αιρετούς των Δήμων και Περιφερειών σε έναν κώδικα δεοντολογίας επιτρέπει  να αποσαφηνιστεί ο ρόλος και η αποστολή τους τους και να αναδείξει τη σημασία της τελευταίας (δηλαδή της αποστολής),

Πεπεισμένο ότι ένας τέτοιος Κώδικας πρέπει να προβλέπει  ένα το δυνατόν πιο ευρύ πεδίο της δράσης του αιρετού,

Υπογραμμίζοντας ότι ο καθορισμός κανόνων και συμπεριφορών συνεπάγεται τον σεβασμό των ηθικών επιταγών,

Υπενθυμίζοντας ότι η ανάκτηση ενός κλίματος εμπιστοσύνης καθιστά αναγκαία την συμμετοχής της ενημερωμένης κοινωνίας των πολιτών και υπογραμμίζοντας σε αυτό το πλαίσιο τον ρόλο των ίδιων των πολιτών και των μέσων μαζικής ενημέρωσης

Επαναλαμβάνοντας, τέλος, ότι η θέσπιση υποχρεώσεων δεν είναι νοητή χωρίς την παροχή εγγυήσεων που θα επιτρέπουν στους αιρετούς των δήμων και των περιφερειών να αναπτύξουν την αποστολή τους  υπενθυμίζοντας το σχετικές διατάξεις που περιλαμβάνονται με την ίδια έννοια στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας και στο σχέδιο του Ευρωπαϊκού Χάρτη για την Περιφερειακή Αυτονομία,

Λαμβάνοντας υπόψη τα ισχύοντα κείμενα στο εσωτερικό των Κρατών Μελών και τις σχετικές διεθνείς επεξεργασίες προτείνει τον ακόλουθο Κώδικα Συμπεριφοράς των Αιρετών των Δήμων και Περιφερειών

ΕΝΟΤΗΤΑ  Ι – ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Άρθρο 1- Ορισμός του αιρετού

Για τους σκοπούς του παρόντος Κώδικα ο όρος «αιρετός» αναφέρεται σε κάθε υπεύθυνο πολιτικό που ασκεί την  τοπική ή περιφερειακή εντολή η οποία του ανατέθηκε με άμεση εκλογή (εκλογή από το εκλογικό σώμα) ή έμμεση (εκλογή σε εκτελεστικό όργανο από το δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο)

Άρθρο 2- Ορισμός των αρμοδιοτήτων

Για τους σκοπούς του παρόντος Κώδικα ο όρος «αρμοδιότητες» περιγράφει την εντολή που ανατέθηκε διαμέσου της άμεσης ή έμμεσης εκλογής  και τον σύνολο των αρμοδιοτήτων  που ασκούνται από τον αιρετό στο πλαίσιο αυτής της άμεσης ή έμμεσης εντολής

 Άρθρο 3 – Αντικείμενο του Κώδικα

Το αντικείμενο αυτού του Κώδικα συνίσταται στην εξειδίκευση κανόνων συμπεριφοράς που οι αιρετοί υποχρεούνται να τηρούν στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων τους και στην ενημέρωση των πολιτών για τους κανόνες συμπεριφοράς που έχουν δικαίωμα να απαιτούν από τους αιρετούς.

ΕΝΟΤΗΤΑ  ΙΙ- ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Άρθρο 4- Πρωτοκαθεδρία του νόμου και του δημοσίου συμφέροντος

Οι αιρετοί ασκούν τα καθήκοντά τους σύμφωνα με τον νόμο και πρέπει σε κάθε περίπτωση να ενεργούν σύμφωνα με αυτόν.

Κατά την άσκηση των καθηκόντων του ο αιρετός ακολουθεί το δημόσιο συμφέρον και όχι το άμεσο ή έμμεσο προσωπικό συμφέρον ή το συμφέρον συγκεκριμένων ατόμων ή ομάδων 

Άρθρο 5- Οι σκοποί της άσκησης της εντολής

Ο αιρετός εγγυάται  την επιμελή, διαφανή και αιτιολογημένη άσκηση των αρμοδιοτήτων του.

Άρθρο 6- Άσκηση της Εντολής

Κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του ο αιρετός σέβεται τις αρμοδιότητες και τις προνομίες κάθε άλλου φορέα πολιτικής εντολής ή δημοσίου λειτουργού.

Πρέπει να απέχει από την ενθάρρυνση,  ή την συμβολή και να αντιτίθεται στην παραβίαση των αρχών του παρόντος κεφαλαίου από κάθε άλλο πολιτικό ή δημόσιο υπάλληλο κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

ΕΝΟΤΗΤΑ  ΙΙΙ- ΕΙΔΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι Πρόσβαση στην εντολή (αξίωμα)

ΆΡΘΡΟ 7- Κανόνες της  προεκλογικής εκστρατείας

Η  προεκλογική εκστρατεία του υποψηφίου διεξάγεται για την εμβάθυνση και τη επεξήγηση του πολιτικού προγράμματός του.

Αυτός πρέπει να απέχει από διεκδίκηση της ψήφου με άλλα μέσα εκτός από τον λόγο και την πειθώ.

Ειδικότερα, απέχει από την διεκδίκηση ψήφων με δυσφήμηση των άλλων υποψηφίων, με βία ή/και απειλές, με την χειραγώγηση των εκλογικών καταλόγων ή/και των αποτελεσμάτων της ψηφοφορίας ή με την χορήγηση πλεονεκτημάτων ή υποσχέσεων για πλεονεκτήματα  (προς τους ψηφοφόρους)

 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 – Άσκηση της αρμοδιότητας

Άρθρο 8- Πελατειακή σχέση

Ο αιρετός απέχει από την άσκηση των αρμοδιοτήτων του ή την χρήση των προνομίων που συνδέονται με το αξίωμά του προς όφελος  των ιδιωτών ή των ομάδων ιδιωτών με σκοπό να αποκτήσουν  άμεσο ή έμμεσο προσωπικό πλεονέκτημα.

Άρθρο 9 Άσκηση των καθηκόντων προς ίδιο όφελος

Ο αιρετός απέχει από την άσκηση των καθηκόντων του ή την χρήση των προνομίων που συνδέονται με το αξίωμά του με γνώμονα το δικό του άμεσο ή έμμεσο προσωπικό συμφέρον.

Άρθρο 10- Σύγκρουση συμφερόντων

Όταν υπάρχουν προσωπικά άμεσα ή έμμεσα συμφέροντα στο πλαίσιο διαδικασιών που αποτελούν αντικείμενο διερεύνησης και λήψης απόφασης  είτε από το Συμβούλιο είτε από δημοτικό ή περιφερειακό εκτελεστικό όργανο ο αιρετός υποχρεούται να δηλώσει με σαφήνεια αυτά τα συμφέροντα πριν από την συζήτηση και την ψηφοφορία.

Ο αιρετός απέχει από την συμμετοχή του σε οποιαδήποτε συζήτηση ή ψηφοφορία που έχει ως αντικείμενο το άμεσο ή έμμεσο προσωπικό του συμφέρον

Άρθρο 11 . Συσσώρευση εντολών (Ασυμβίβαστα)

Ο αιρετός υπόκειται σε κάθε ισχύοντα κανόνα που ρυθμίζει τον περιορισμό της συσσώρευσης πολιτικών εντολών

Ο αιρετός απέχει από την άσκηση άλλων πολιτικών αξιωμάτων που εμποδίζουν την άσκηση της εντολής του δημοτικού ή περιφερειακού αιρετού.

Ο αιρετός απέχει από την άσκηση αξιωμάτων, επαγγελμάτων, εντολών ή  εργασιών που προϋποθέτουν έλεγχο των αρμοδιοτήτων του ως αιρετού ή που, σύμφωνα με τις αρμοδιότητες του, έχει το καθήκον να ασκήσει ο ίδιος έλεγχο.

 Άρθρο 12 - Άσκηση της διακριτικής της ευχέρειας

Κατά την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας ο αιρετός απέχει από την απόδοση άμεσου ή έμμεσου προσωπικού όφελους ή από την απόδοση πλειονεκτήματος σε ένα άτομο ή ομάδα ατόμων με σκοπό να αποκτήσει  άμεσο ή έμμεσο προσωπικό πλεονέκτημα.

Ενσωματώνει σε κάθε απόφασή του πλήρη αιτιολογία που περιλαμβάνει το σύνολο των  στοιχείων που την τεκμηριώνουν  και ιδίως τις εφαρμοστέες  διατάξεις  καθώς και τα στοιχεία που αποδεικνύουν την συμμόρφωση της απόφασή του σε αυτές τις διατάξεις.

Ενσωματώνει σε μία αιτιολογημένη απόφαση όλα τα στοιχεία που οδήγησαν στην λήψη της, και ιδίως τις διατάξεις των ισχυόντων κανονισμών, καθώς και τα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η απόφαση αυτή  συμμορφώνεται με τον παρόντα κανονισμό.

Σε περίπτωση απουσίας νομοθετικών κανόνων η αιτιολογία του πρέπει να περιλαμβάνει τα στοιχεία που αποδεικνύουν την αναλογικό, ισότιμο και συμβατό με το δημόσιο συμφέρον χαρακτήρα της απόφασής του.

Άρθρο 13 – Απαγόρευση της διαφθοράς (δωροδοκίας)

Κατά την εκτέλεση των αρμοδιοτήτων του, ο αιρετός απέχει από κάθε μορφή ενεργητική ή παθητικής διαφθορά (δωροδοκίας) όπως ορίζεται στο ισχύον εθνικό ή διεθνές ποινικό δίκαιο.

Άρθρο 14 - Σεβασμός στην δημοσιονομική πειθαρχία και την χρηστή οικονομική διοίκηση

Ο αιρετός δεσμεύεται στην τήρηση της νομοθεσία για τον προϋπολογισμό και την οικονομική  διοίκηση και  εγγυάται την χρηστή διαχείριση του δημοσίου χρήματος όπως ορίζεται στην σχετική ισχύουσα νομοθεσία

Κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του, ο αιρετός απέχει από κάθε πράξη που οδηγεί στην εκτροπή των πόρων ή /και των κρατικών επιχορηγήσεων από τον σκοπό τους. Απέχει από κάθε ενέργεια που έχει ως στόχο την χρήση την χρήση των πόρων και/η των δημοσίων επιχορηγήσεων για άμεσους ή έμμεσους προσωπικούς σκοπούς.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ  3 – Ασυμβίβαστα

Άρθρο 15 - Απαγόρευση της ανάληψης  ορισμένων επαγγελματικών θέσεων μετά την λήξη της θητείας του αιρετού

Κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του ο αιρετός απέχει από την λήψη αποφάσεων που εξασφαλίζουν μελλοντικό προσωπικό επαγγελματικό πλεονέκτημα μετά την λήξη της θητείας του:

- στο πλαίσιο δημοσίων ή ιδιωτικών φορέων που βρισκόντουσαν υπό τον έλεγχό του στη διάρκεια της άσκησης των καθηκόντων του.

στο πλαίσιο δημοσίων ή ιδιωτικών φορέων με τους οποίους έχει συνάψει συμβασιακές σχέσεις κατά τη διάρκεια της θητείας του

στο πλαίσιο δημοσίων ή ιδιωτικών φορέων που δημιουργήθηκαν κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων του και σε σχέση με αυτές.

ΕΝΟΤΗΤΑ IV ΜΕΣΑ ΕΛΕΓΧΟΥ

  ΚΕΦΑΛΑΙΟ  1- Πρόσβαση στο αξίωμα

Άρθρο 16 Περιορισμός και δημοσιότητα  των εκλογικών δαπανών

Στο πλαίσιο της προεκλογικής του εκστρατείας ο υποψήφιος περιορίζει το ύψος των εκλογικών δαπανών κατά τρόπο αναλογικό και ορθολογικό.

Εφαρμόζει όλους τους όρους που τίθενται από την ισχύουσα νομοθεσία με σκοπό τη δημοσιότητα της πηγής και του ύψους των εσόδων που χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας καθώς και το αντικείμενο  και το ύψος των δαπανών της.

Σε περίπτωση απουσίας ισχύουσας νομοθεσίας δημοσιοποιεί αυτά τα στοιχεία κατόπιν απλού αιτήματος

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2- Ασκηση της αποστολής.

Άρθρο 17- Αναγγελία συμφέροντος

Ο αιρετός εφαρμόζει επιμελώς κάθε μέτρο που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία με σκοπό την δημοσιότητα και τον έλεγχο των άμεσων ή έμμεσων προσωπικών του συμφερόντων, των εντολών, των αρμοδιοτήτων και των επαγγελμάτων που ασκεί και την εξέλιξη της περιουσιακής του κατάστασης

Σε περίπτωση απουσίας ισχύουσας νομοθεσίας ανακοινώνει αυτά τα δεδομένα κατόπιν απλού αιτήματος

Άρθρο 18 - Συμμόρφωση με τους εσωτερικούς και εξωτερικούς ελέγχους

Κατά την άσκηση των καθηκόντων του, ο αιρετός απέχει από την εμπόδιση  της άσκησης αιτιολογημένου και διαφανούς ελέγχου σχετικού με την άσκηση των αρμοδιοτήτων του εκ μέρους των αρμοδίων αρχών εσωτερικού ή εξωτερικού ελέγχου

Εφαρμόζει επιμελώς τις εκτελεστές  και τελεσίδικες αποφάσεις αυτών των αρχών.

Η αιτιολογία των αποφάσεων και των πράξεων που υπόκεινται στον έλεγχο αυτών των Ελεγκτικών Αρχών συνοδεύεται από αναφορά στην  άσκηση των ελέγχων και ακριβή ορισμό των αρμοδίων αρχών.

ΕΝΟΤΗΤΑ V- ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ

Άρθρο 19 Δημοσιότητα  και αιτιολογία των αποφάσεων

Ο αιρετός είναι υπεύθυνος κατά τη διάρκεια της θητείας του ενώπιον της τοπικής κοινωνίας στο σύνολό της.

Ο αιρετός λαμβάνει κάθε απόφαση για πράξη ή παράλειψη με  μία αιτιολογία που περιλαμβάνει το σύνολο των στοιχείων στα οποία βασίζεται και ειδικότερα τους κανόνες της εφαρμοστέας νομοθεσίας καθώς και τα στοιχεία που επαληθεύουν την συμμόρφωση αυτής της απόφασης με την νομοθεσία

Στην περίπτωση της εμπιστευτικότητας (απόρρητο) αυτή πρέπει να αιτιολογείται αναπτύσσοντας τα στοιχεία που δικαιολογούν την εμπιστευτικότητα.

Απαντά επιμελώς σε κάθε προηγούμενη αίτηση των πολιτών σχετικά με την ανάπτυξη των ενεργειών του, τις επιδόσεις ή την λειτουργία των υπηρεσιών των οποίων είναι υπεύθυνο 

Ενθαρρύνει και αναπτύσσει κάθε δράση που ευνοεί τη διαφάνεια των αρμοδιοτήτων του, την διαφάνεια στην άσκηση των αρμοδιοτήτων και στην λειτουργία των υπηρεσιών στις οποίες είναι υπεύθυνος

ΕΝΟΤΗΤΑ  VI  ΣΧΕΣΕΙΣ ME TΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ 

Άρθρο 20 - Η πρόσληψη προσωπικού

Ο αιρετός υποχρεούται να αποφεύγει κάθε πρόσληψη του διοικητικού προσωπικού με βάση αρχές που δεν αναγνωρίζουν τα προσόντα και τις επαγγελματικές δεξιότητες ή με σκοπούς διαφορετικούς από τις ανάγκες της υπηρεσίας.

Σε περίπτωση πρόσληψης ή προαγωγής του προσωπικού ο αιρετός λαμβάνει αντικειμενική, αιτιολογημένη και επιμελή απόφαση

Άρθρο 21- Σεβασμός στην αποστολή της Διοίκησης

Στο πλαίσιο της άσκησης των αρμοδιοτήτων του ο αιρετός σέβεται την αποστολή που επιφυλάσσεται στη διοίκηση της οποίας είναι υπεύθυνος, με  επιφύλαξη της  νόμιμη άσκησης της ιεραρχικής εξουσίας του.

Απέχει από το να ζητεί ή να απαιτεί από έναν δημόσιο υπάλληλο την εκτέλεση οποιασδήποτε πράξης ή παράλειψης από την οποία μπορεί να παραχθεί άμεσο ή έμμεσο προσωπικό όφελος ή που επιτρέπει ένα πλεονέκτημα σε άτομο ή ομάδα ατόμων με σκοπό να αποκτήσουν άμεσο ή έμμεσο προσωπικό όφελος

Άρθρο 22 - Προώθηση της αποστολής Διοίκησης

Στο πλαίσιο της άσκησης των καθηκόντων του ο αιρετός προσπαθεί να αξιοποιήσει  τον ρόλο και τα καθήκοντα της Διοίκησής του.

Ενθαρρύνει και αναπτύσσει κάθε μέτρο που στοχεύει στην βελτίωση των υπηρεσιών των οποίων αυτός είναι υπεύθυνος καθώς και στην κινητοποίηση του προσωπικού τους

ΕΝΟΤΗΤΑ VII-  ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΑ ΜΕΣΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Άρθρο 23

 Ο αιρετός απαντά με  τρόπο επιμελή, ειλικρινή και πλήρη σε κάθε αίτημα πληροφόρησης εκ μέρους των μέσων μαζικής ενημέρωσης σχετικά με την άσκηση των αρμοδιοτήτων του εξαιρουμένων των εμπιστευτικών πληροφοριών ή των πληροφοριών σχετικά με την ιδιωτική ζωή του ιδίου του αιρετού ή τρίτου.

Ενθαρρύνει και αναπτύσσει κάθε μέτρο που ευνοεί την διάχυση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης της πληροφορίας σχετικά με τα καθήκοντά του, την άσκησή τους και την λειτουργία των υπηρεσιών που βρίσκονται υπό την ευθύνη του.

ΕΝΟΤΗΤΑ  VIII- ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ, ΔΙΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

Άρθρο 24- Διάδοση του Κώδικα στους αιρετούς

Ο αιρετός υποχρεούται να έχει διαβάσει και κατανοήσει το σύνολο των διατάξεων του παρόντος Κώδικα  καθώς και τους κανόνες στους οποίους αναφέρεται και να δηλώνει ότι έχει την βούληση να τηρήσει τους κανόνες του Κώδικα.

Άρθρο 24 Διάδοση του Κώδικα προς τους πολίτες, το προσωπικό και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.

Ενθαρρύνει και αναπτύσσει κάθε μέτρο που στοχεύει στην διάδοση, προς τους υπαλλήλους των οποίων ο αιρετός είναι υπεύθυνος, προς τους πολίτες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης,  του παρόντος Κώδικα και την ευαισθητοποίηση στις αρχές που περιέχονται σε αυτόν.