Οκτώ εγγυήσεις για την Απλή Αναλογική σε Δήμους και Περιφέρειες

 Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Η απλή αναλογική ως εκλογικό σύστημα το περιφερειακών και δημοτικών εκλογών είναι στο επίκεντρο του κοινού συνεδρίου ΚΕΔΕ-ΕΝΠΕ που διεξάγεται το διήμερο 18-19 Απριλίου 2018 στην Αθήνα.

Η απλή αναλογική είναι άλλωστε η αιχμή του δόρατος στο νομοσχέδιο με το οποίο επιφέρει την δική της μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση η Κυβέρνηση και ειδικότερα ο ΣΥΡΙΖΑ με το brand name « Κλεισθένης1», ομώνυμο του παλαιότερου Προγράμματος διοικητικής μεταρρύθμισης των Κυβερνήσεων Σημίτη.

Οι Δήμαρχοι και οι Περιφερειάρχες ισχυρίζονται ότι η απλή αναλογική θα διαλύσει την Αυτοδιοίκηση και θα την καταστήσει υποχείριο των μειοψηφιών  ενδεχόμενο που ίσως ενδιαφέρει την Κυβέρνηση. Από την άλλη πλευρά ο Υπουργός Εσωτερικών θεωρεί ότι η απλή αναλογική είναι μία εμβληματική προγραμματική αξία που ταυτίζεται με την δημοκρατία και συνεπώς είναι μοχλός εκδημοκρατισμού της Αυτοδιοίκησης.

Ο Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευση προαναγγέλλει την κατάργηση της απλής αναλογικής και τη διεξαγωγή των εκλογών του 2019 με το ισχύον σύστημα. Από κοντά στην ίδια πρόθεση φαίνεται ότι συντάσσονται και άλλα κόμματα της Αντιπολίτευσης.

Προσωπικά έχω υποστηρίξει μία διαφορετική άποψη την οποία, μεταξύ των άλλων, αναπτύσσω στο ηλεκτρονικό μου βιβλίο Τομές Δημοκρατίας στην Αυτοδιοίκηση (http://tetradioaftodioikisis.blogspot.gr/2018/01/httponline.html )

Συμφωνώ με την καθιέρωση της απλής αναλογικής εφόσον υπάρξουν οι προϋποθέσεις- εγγυήσεις που διασφαλίζουν την κυβερνησιμότητα στους Δήμους και τις Περιφέρειες.

Πρώτη εγγύηση για την «κυβερνητική σταθερότητα» είναι η άμεση εκλογή του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη  και μάλιστα με το σύστημα των δύο γύρων( 50%+).

Δεύτερη εγγύηση αποτελεί η συγκρότηση της Εκτελεστικής Επιτροπής από τον εκλεγέντα Δήμαρχο και Περιφερειάρχη με τη συμμετοχή μόνο  των αντιδημάρχων ή αντιπεριφερειαρχών που ορίζονται από αυτούς εκ των μελών των δημοτικών ή περιφερειακών παρατάξεων που σχηματίζουν τη πλειοψηφία.  Η πλειοψηφία σχηματίζεται μόνο με πρωτοβουλία του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη.

Τρίτη εγγύηση, η μεταφορά όλων των εκτελεστικών και τρεχουσών πολιτικοδιοικητικών αρμοδιοτήτων στην Εκτελεστική Επιτροπή.

Τέταρτη εγγύηση, η  ανάδειξη του Δημοτικού ή Περιφερειακού Συμβουλίου σε όργανο προγραμματισμού και πολιτικού ελέγχου καθώς και σε όργανο κανονιστικών αποφάσεων.

Πέμπτη εγγύηση, η ανάδειξη των ειδικών επιτροπών του Συμβουλίου, όπως η Οικονομική Επιτροπή, σε όργανα άμεσου πολιτικού ελέγχου της εκτελεστικής λειτουργίας ως προς την οικονομική διαχείριση και την λογοδοσία.

Έκτη εγγύηση, ο σαφής διαχωρισμός πλειοψηφίας και μειοψηφίας στο Συμβούλιο αναγνωρίζοντας δικαιώματα πληροφόρησης και ελέγχου στην μειοψηφία χωρίς όμως την υποβάθμιση της κύριας ευθύνης προστασίας του δημοσίου συμφέροντος που σύμφωνα με τη δημοκρατική αρχή ανήκει στην πλειοψηφία.

Έβδομη εγγύηση, ο σαφής αποκλεισμός της  μομφής κατά του Δημάρχου, του Περιφερειάρχη  ή της Εκτελεστικής Επιτροπής (ως συλλογικό όργανο) από το Συμβούλιο. Ο Δήμαρχος και ο Περιφερειάρχης έχουν ισοβαρή άμεση δημοκρατική λαϊκή  νομιμοποίηση με το επίσης άμεσα εκλεγμένο Συμβούλιο. Η δημοκρατική νομιμοποίηση της Εκτελεστικής Επιτροπής πηγάζει από την νομιμοποίηση του οργάνου που την ορίζει, δηλαδή του Δημάρχου ή του Περιφερειάρχη.

Όγδοη εγγύηση, η πρόβλεψη μηχανισμού επίλυσης προβλημάτων σε περίπτωση σύγκρουσης Δημάρχου ή Περιφερειάρχη με το Συμβούλιο, δεδομένης της μη προσφυγής σε έκπτωση. Επειδή η σύγκρουση θα αναφέρεται σε ζητήματα προγραμματισμού και πολιτικού ελέγχου, εφόσον αυτές τις αρμοδιότητες θα έχει το Συμβούλιο, για μεν τα πρώτα προκρίνεται η προσφυγή σε ευρύτερο όργανο διαβούλευσης ή και σε Δημοψήφισμα, στη δεύτερη περίπτωση όταν τα θέματα έχουν νομικό περιεχόμενο προκρίνεται η προσφυγή στον Ελεγκτή Νομιμότητας.

Εφόσον καταστρωθούν νομοθετικά οι παραπάνω εγγυήσεις η καθιέρωση συστήματος απλής αναλογικής όχι μόνο δεν οδηγεί σε ακυβερνησία τους Δήμους ή τις Περιφέρειες αλλά ενισχύει την δημοκρατική φύση και την αποτελεσματικότητα του συστήματος διακυβέρνησης των Δήμων και των Περιφερειών με έμφαση στη διαφάνεια, τη λογοδοσία και ενδυνάμωση της τοπικής δημοκρατίας.

Δεν έχουν δίκιο όσοι ισχυρίζονται ότι το ισχύον εκλογικό σύστημα καθώς και το ισχύον σύστημα διακυβέρνησης είναι τέλεια και δεν έχουν μειονεκτήματα. Αντιθέτως οδηγούν σε πολύπλευρες παρενέργειες τόσο ως προς την αποτελεσματική διακυβέρνηση όσο και ως προς την διαφάνεια και τη λογοδοσία.

Τέλος, ποτέ ένα σύστημα που παραβιάζει τόσο απροκάλυπτα τη δημοκρατική αρχή  και κυρίως την αρχή της ίσης αντιπροσώπευσης δεν μπορεί να είναι τέλειο και άξιο υπεράσπισης. Ούτε τις αλλαγές πρέπει να φοβόμαστε όταν μάλιστα νομιμοποιούν δημοκρατικότερα την πολιτική εντολή.

Είναι βέβαιο ότι θα χρειαστεί να αλλάξουν οι αντιλήψεις, οι νοοτροπίες και οι πρακτικές. Η Αλλαγή όμως, η Ανανέωση και η Αναγέννηση της δημοκρατίας μας είναι το μέγα ζητούμενο.