Πρόσθετο Πρωτόκολλο του Ευρωπαϊκού Χάρτη Αυτονομίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με το δικαίωμα συμμετοχής στις υποθέσεις των ΟΤΑ

Ουτρέχτη, 16.XI.2009

Προοίμιο

Τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης που υπογράφουν το παρόν πρόσθετο Πρωτόκολλο του Ευρωπαϊκού Χάρτη Αυτονομίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (εφεξής «ο Χάρτης»)

Εκτιμώντας ότι σκοπός του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η επίτευξη μεγαλύτερης ενότητας μεταξύ των μελών του με στόχο τη διαφύλαξη και την προαγωγή των ιδεωδών και των αρχών που αποτελούν κοινή τους κληρονομιά·

Εκτιμώντας ότι το δικαίωμα συμμετοχής στη διαχείριση των δημοσίων υποθέσεων συγκαταλέγεται στις δημοκρατικές αρχές τις οποίες συμμερίζονται όλα τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης·

Εκτιμώντας ότι η εξέλιξη που σημειώθηκε στα κράτη-μέλη ανέδειξε την πρωταρχική σημασία της αρχής αυτής για την αυτονομία της τοπικής αυτοδιοίκησης·

Εκτιμώντας ότι θα ήταν σκόπιμο ο Χάρτης να περιλαμβάνει συμπληρωματικές  διατάξεις που να διαφυλάττουν το δικαίωμα συμμετοχής στις υποθέσεις των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης·

Έχοντας υπόψη τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα, η οποία εγκρίθηκε από την Επιτροπή Υπουργών στις 27 Νοεμβρίου 2008·

Έχοντας επίσης υπόψη τη Διακήρυξη και το Σχέδιο Δράσης που υιοθετήθηκαν κατά την 3η Σύνοδο Κορυφής των Αρχηγών Κρατών και Κυβερνήσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης (Βαρσοβία, 16 και 17 Μαΐου 2005),

Συμφώνησαν τα ακόλουθα:

Άρθρο 1 – Δικαίωμα συμμετοχής στις υποθέσεις ενός Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ)

1. Τα κράτη-μέρη διασφαλίζουν σε κάθε υποκείμενο στη δικαιοδοσία τους άτομο το δικαίωμα συμμετοχής στις υποθέσεις των ΟΤΑ.

2. Το δικαίωμα συμμετοχής στις υποθέσεις ενός ΟΤΑ υποδηλώνει το δικαίωμα επιδίωξης καθορισμού ή επηρεασμού της άσκησης των αρμοδιοτήτων του ΟΤΑ.

3. Ο νόμος προβλέπει μέτρα για τη διευκόλυνση της άσκησης του εν λόγω δικαιώματος. Χωρίς να δημιουργεί αδικαιολόγητες διακρίσεις εις βάρος οποιουδήποτε ατόμου ή οποιασδήποτε ομάδας, ο νόμος μπορεί να προβλέπει ειδικά μέτρα κατάλληλα για ορισμένες καταστάσεις ή κατηγορίες ατόμων. Σε συμφωνία με τις συνταγματικές ή διεθνείς υποχρεώσεις του συμβαλλόμενου μέρους, ο νόμος μπορεί, ιδίως, να προβλέπει ειδικά μέτρα που απευθύνονται μόνο στους εκλογείς.

4.1. Κάθε συμβαλλόμενο μέρος αναγνωρίζει διά νόμου στους πολίτες του το δικαίωμα συμμετοχής, με την ιδιότητα του εκλογέα ή του υποψηφίου, στην εκλογή των μελών του συμβουλίου ή της συνέλευσης του ΟΤΑ στο έδαφος του οποίου κατοικούν.

4.2. Ο νόμος αναγνωρίζει επίσης το εν λόγω δικαίωμα και σε άλλα άτομα εφόσον το συμβαλλόμενο μέρος αποφασίσει σχετικώς, σύμφωνα με τις συνταγματικές διατάξεις ή τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις του εν λόγω συμβαλλόμενου μέρους.

5.1. Κάθε διατύπωση, όρος ή περιορισμός στην άσκηση του δικαιώματος συμμετοχής στις υποθέσεις ενός ΟΤΑ πρέπει να προβλέπεται από τον νόμο και να συνάδει με τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις του συμβαλλόμενου μέρους.

5.2. Ο νόμος ορίζει τις διατυπώσεις, τους όρους και τους περιορισμούς που είναι αναγκαίοι για να διασφαλισθεί ότι η δεοντολογική ακεραιότητα και η διαφάνεια της άσκησης των αρμοδιοτήτων του ΟΤΑ δεν διακυβεύονται από την άσκηση  του δικαιώματος συμμετοχής.

5.3. Κάθε άλλη διατύπωση, όρος ή περιορισμός πρέπει να είναι αναγκαίος για τη λειτουργία ενός αληθινά δημοκρατικού πολιτικού καθεστώτος, τη διατήρηση της δημόσιας ασφάλειας σε μια δημοκρατική κοινωνία ή την τήρηση εκ μέρους του συμβαλλόμενου μέρους των απαιτήσεων ως προς τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις του.

Άρθρο 2 – Μέτρα εφαρμογής του δικαιώματος συμμετοχής

1. Τα συμβαλλόμενα μέρη λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να καταστεί δυνατή η πραγματική άσκηση του δικαιώματος συμμετοχής στις υποθέσεις ενός ΟΤΑ.

2. Τα μέτρα αυτά σχετικά με την άσκηση του δικαιώματος συμμετοχής πρέπει να προβλέπουν:

i. την εξουσιοδότηση των ΟΤΑ να καθιστούν εφικτή, να προάγουν και να διευκολύνουν την άσκηση του δικαιώματος συμμετοχής που ορίζεται στο παρόν Πρωτόκολλο·

ii. την πραγματική θέσπιση:

α. διαδικασιών συμμετοχής των κατοίκων, όπως διαδικασίες διαβούλευσης, τοπικά δημοψηφίσματα και αναφορές, και, όταν ο ΟΤΑ καλύπτει πυκνοκατοικημένη περιοχή ή πολύ μεγάλη γεωγραφική έκταση, μέτρα που θα παρακινούν τους κατοίκους να συμμετέχουν σε κοντινό σε αυτούς επίπεδο·

β. διαδικασιών σχετικά με την πρόσβαση, σύμφωνα με τη συνταγματική τάξη και τις διεθνείς νομικές υποχρεώσεις του συμβαλλόμενου μέρους, σε δημόσια έγγραφα που βρίσκονται στην κατοχή των ΟΤΑ·

γ. μέτρων για τη συνεκτίμηση των αναγκών ορισμένων κατηγοριών ατόμων που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα εμπόδια στη συμμετοχή· και

δ. μηχανισμών και διαδικασιών για την επεξεργασία και την απάντηση στις ενστάσεις και τις υποδείξεις σχετικά με τη λειτουργία των ΟΤΑ και των τοπικών δημοσίων υπηρεσιών·

iii. την ενθάρρυνση της χρήσης των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας με σκοπό την προαγωγή και την άσκηση του δικαιώματος συμμετοχής που ορίζεται στο παρόν Πρωτόκολλο.

3. Οι εν λόγω διαδικασίες, μέτρα και μηχανισμοί μπορεί να προβλέπουν διαφορετικούς όρους για διαφορετικές κατηγορίες ΟΤΑ, υπό το πρίσμα του μεγέθους τους και των αρμοδιοτήτων τους.

4. Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων σχετικά με τα προς έγκριση μέτρα προκειμένου να καταστεί δυνατή η πραγματική άσκηση του δικαιώματος συμμετοχής στις υποθέσεις ενός ΟΤΑ, θα πρέπει να διεξάγονται διαβουλεύσεις με τους ΟΤΑ στο μέτρο του δυνατού, έγκαιρα και με τον προσήκοντα τρόπο.

Άρθρο 3 – Οργανισμοί στους οποίους εφαρμόζεται το Πρωτόκολλο

Το παρόν Πρωτόκολλο εφαρμόζεται σε όλες τις κατηγορίες ΟΤΑ που υφίστανται στην επικράτεια του συμβαλλόμενου μέρους. Ωστόσο, κάθε κράτος δύναται, κατά τον χρόνο κατάθεσης της πράξης επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης, να ορίσει τις κατηγορίες οργανισμών τοπικής ή περιφερειακής αυτοδιοίκησης στις οποίες προτίθεται να περιορίσει το πεδίο εφαρμογής ή τις οποίες επιθυμεί να εξαιρέσει από το πεδίο εφαρμογής του παρόντος Πρωτοκόλλου. Μπορεί επίσης να συμπεριλάβει κι άλλες κατηγορίες οργανισμών τοπικής ή περιφερειακής αυτοδιοίκησης στο πεδίο εφαρμογής του Πρωτοκόλλου με μεταγενέστερη κοινοποίηση προς τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Άρθρο 4 – Εδαφική εφαρμογή

1. Κάθε κράτος μπορεί, κατά τον χρόνο υπογραφής ή κατάθεσης της πράξης επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης, να ορίζει το ή τα εδάφη στα οποία θα εφαρμόζεται το παρόν Πρωτόκολλο.

2. Κάθε συμβαλλόμενο μέρος δύναται, ανά πάσα στιγμή σε μεταγενέστερο χρόνο, με δήλωση απευθυνόμενη προς τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης, να επεκτείνει την εφαρμογή του παρόντος Πρωτοκόλλου σε οποιοδήποτε άλλο έδαφος ορίσει στη δήλωση. Το Πρωτόκολλο θα αρχίζει να ισχύει ως προς το εν λόγω έδαφος την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία λήψης της δήλωσης από τον Γενικό Γραμματέα.

3. Κάθε δήλωση η οποία διατυπώνεται δυνάμει των δύο προηγούμενων παραγράφων μπορεί να ανακαλείται, όσον αφορά οποιοδήποτε έδαφος ορίζεται στην εν λόγω δήλωση, με κοινοποίηση απευθυνόμενη στον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η ανάκληση θα αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής εξάμηνης περιόδου από την ημερομηνία λήψης της κοινοποίησης από τον Γενικό Γραμματέα.

Άρθρο 5 – Υπογραφή και έναρξη ισχύος

1. Το παρόν Πρωτόκολλο είναι ανοικτό προς υπογραφή από τα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης που υπογράφουν τον Χάρτη. Υπόκειται σε επικύρωση, αποδοχή ή έγκριση. Η επικύρωση, αποδοχή ή έγκριση του παρόντος Πρωτοκόλλου από κράτος-μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης προϋποθέτει την παράλληλη ή προγενέστερη επικύρωση, αποδοχή ή έγκριση του Χάρτη. Οι πράξεις επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης κατατίθενται στον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

2. Το παρόν Πρωτόκολλο αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία κατά την οποία οκτώ κράτη-μέλη του

Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν εκφράσει τη συγκατάθεσή τους να δεσμεύονται από το Πρωτόκολλο σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1.

3. Αναφορικά με κάθε κράτος-μέλος το οποίο εκφράζει μεταγενέστερα τη συγκατάθεσή του να δεσμευθεί από το Πρωτόκολλο, το Πρωτόκολλο αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μήνα που έπεται της εκπνοής τρίμηνης περιόδου από την ημερομηνία κατάθεσης της πράξης επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης.

Άρθρο 6 – Καταγγελία

1. Κάθε συμβαλλόμενο μέρος δύναται, ανά πάσα στιγμή, να καταγγείλει το παρόν Πρωτόκολλο απευθύνοντας σχετική κοινοποίηση στον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης.

2. Η εν λόγω καταγγελία αρχίζει να ισχύει την πρώτη ημέρα του μηνός που έπεται της εκπνοής εξάμηνης περιόδου από την ημερομηνία παραλαβής της κοινοποίησης από τον Γενικό Γραμματέα.

Άρθρο 7 – Κοινοποιήσεις

Ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης κοινοποιεί στα κράτη-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης:

α. κάθε υπογραφή·

β. την κατάθεση κάθε πράξης επικύρωσης, αποδοχής ή έγκρισης·

γ. κάθε ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος Πρωτοκόλλου σύμφωνα το άρθρο 5·

δ. κάθε κοινοποίηση που λαμβάνεται κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 3·

ε. κάθε άλλη πράξη, κοινοποίηση ή ανακοίνωση που άπτεται του παρόντος Πρωτοκόλλου.

Σε πίστωση των ανωτέρω, οι υπογράφοντες, δεόντως προς τούτο εξουσιοδοτημένοι, υπέγραψαν το παρόν Πρωτόκολλο.

Συντάχθηκε στην Ουτρέχτη την 16η Νοεμβρίου 2009 στη γαλλική και την αγγλική γλώσσα, με αμφότερα τα κείμενα να είναι εξίσου αυθεντικά, σε ένα και μόνο αντίτυπο το οποίο θα κατατεθεί στα αρχεία του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης θα διαβιβάσει επικυρωμένο αντίγραφο σε όλα τα κράτη-μέ