Κώλυματα και ασυμβίβαστα στον «Κλεισθένη 1»

Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Το απόλυτο κώλυμα επεκτείνεται για πρώτη φορά στους Ειδικούς Συμβούλους, Ειδικούς Συνεργάτες και Επιστημονικούς Συμβούλους των Δημάρχων και των Περιφερειαρχών καθώς και στους δικηγόρους με πάγια αντιμισθία των δήμων και περιφερειών.Η επιλογή αυτή είναι παντελώς αδικαιολόγητη και αβάσιμη και εάν δεν είναι αποτέλεσμα άγνοιας των συντακτών της διάταξης μάλλον είναι προϊόν εμμονής που παραβιάζει τον κανόνα που ίσχυε γενικώς για τους μετακλητούς υπαλλήλους. Εν τω μεταξύ οι Σύμβουλοι και Συνεργάτες των αιρετών δεν ασκούν διοίκηση παρά μόνο παρέχουν συμβουλευτική υποστήριξη. Με τη διάταξη αυτή στελέχη με γνώση στην αυτοδιοίκηση και στη διοίκηση αποκλείονται από το σύστημα διακυβέρνησης γεγονός που υποβαθμίζει ακόμη περισσότερο το πολιτικό προσωπικό των ΟΤΑ την ίδια στιγμή που δεν αγγίζεται το όριο θητειών.

Η συγκεκριμένη επιλογή πρέπει να εγκαταληφθεί πάραυτα.

Γενικότερα τα κωλύματα και τα ασυμβίβαστα είναι χρήσιμο να τεθούν σε ενδελεχή επεξεργασία, να εκσυγχρονιστούν και να υπηρετούν τον στόχο της ενίσχυσης της τοπικής δημοκρατίας με τον μη περιορισμό των πολιτικών δικαιωμάτων παράλληλα όμως με την ενίσχυση της λογοδοσίας και της πολιτικής ευθύνης των αιρετών.

Ολόκληρο το άρθρο στη συνέχεια:

Το Σχέδιο Νόμου που έχει δοθεί προ μηνών στη δημοσιότητα για την αλλαγή στο Εκλογικό Δίκαιο της Αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο του «Κλεισθένη 1» καταστρώνει ορισμένες αλλαγές στις διατάξεις περί κωλυμάτων και ασυμβιβάστων στις Δημοτικές και Περιφερειακές Εκλογές.

Ως κωλύματα εκλογιμότητας νοούνται κάποιες ιδιότητες οι οποίες εάν συντρέχουν στο πρόσωπο κάποιου, αυτός δεν μπορεί να ανακηρυχθεί υποψήφιος αιρετός στους ΟΤΑ. Σκοπός των κωλυμάτων εκλογιμότητας  δεν είναι μόνο ο αποκλεισμός στην άσκηση επιρροής από κάποιον ο οποίος κατέχει κρατική θέση και προτίθεται να είναι υποψήφιος  αλλά και να προστατεύσουν το κύρος των προσώπων αυτών ως δημοσίων ή πνευματικών λειτουργών από την μη εμπλοκή τους στην πολιτική. Τα κωλύματος εκλογιμότητας διακρίνονται  σε τρεις κατηγορίες: στα απόλυτα, τα σχετικά και τα τοπικά.

Το απόλυτο κώλυμα αποκλείει την ανακήρυξη κάποιου ως αιρετού στην Αυτοδιοίκηση για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, ακόμη και εάν αυτός παραιτηθεί προηγουμένως από την ιδιότητα που δημιουργεί το κώλυμα. Έτσι, δεν ανακηρύσσονται υποψήφιοι για τα όργανα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θρησκευτικοί λειτουργοί και σύμφωνα με το Νομοσχέδιο του «Κλεισθένη 1» και τα μέλη των Ανεξαρτήτων Αρχών. Αυτοί δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να είναι υποψήφιοι σε οποιοδήποτε ΟΤΑ της χώρας.

Οιωνεί απόλυτο είναι το κώλυμα και για τους δικαστικούς λειτουργούς ,τους αξιωματικούς των ενόπλων δυνάμεων και των σωμάτων ασφαλείας διότι απαιτείται να μην έχουν υπηρετήσει στον Δήμο ή στην Περιφέρεια όπου θα είναι υποψήφιοι κατά τους τελευταίους 24 μήνες πριν τη διεξαγωγή των εκλογών. Τελικά όμως καθίσταται σχετικό εάν υπηρετούν σε άλλο δήμο ή Περιφέρεια διότι τότε πρέπει να παραιτηθούν  πριν από την ημερομηνία ανακήρυξης των εκλογών.

Ως τον Δήμο ή την Περιφέρεια που υπηρετούν το κώλυμα εκλογιμότητας είναι απόλυτο και:

Για τον Δημοτικό ή Περιφερειακό Διαμεσολαβητή,

τον Επόπτη των ΟΤΑ για πέντε χρόνια μετά την λήξη της θητείας του,

για τους Διοικητές, υποδιοικητές, πρόεδροι διοικητικών συμβουλίων, διευθύνοντες ή εντεταλμένοι σύμβουλοι των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των κρατικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, των δημοσίων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος, οι οποίοι δεν είναι αιρετοί της τοπικής αυτοδιοίκησης ή δεν έχουν εκλεγεί στα ανωτέρω αξιώματα εφόσον υπηρετούν το τελευταίο δεκαοκτάμηνο πριν τις εκλογές στον αντίστοιχο Δήμο ή Περιφέρεια

Γενικοί γραμματείς δήμων, οι εκτελεστικοί γραμματείς Περιφερειών, ειδικοί σύμβουλοι, επιστημονικοί και ειδικοί συνεργάτες, δικηγόροι με έμμισθη εντολή των δήμων, στους δήμους ή στις περιφέρειες αντίστοιχα στην εδαφική περιοχή των οποίων υπηρέτησαν κατά την προηγούμενη των εκλογών αυτοδιοικητική περίοδο.

Υπάλληλοι με σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου και ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου του Δημοσίου, των δήμων, των περιφερειών και των νομικών προσώπων που είναι ενταγμένα στο Μητρώο Φορέων της Γενικής Κυβέρνησης του δημόσιου τομέα, όπως αυτό ισχύει δώδεκα μήνες πριν τη διενέργεια των εκλογών, οι οποίοι άσκησαν καθήκοντα προϊσταμένου οργανικής μονάδας επιπέδου Διεύθυνσης ή ανώτερου, μέσα στο δωδεκάμηνο πριν από τη διενέργεια των αυτοδιοικητικών εκλογών, στους δήμους και στις περιφέρειες στη χωρική περιφέρεια των οποίων εκτείνονταν η αρμοδιότητα των ανωτέρω οργανικών μονάδων.

Το σχετικό κώλυμα απαιτεί από τον υποψήφιο να παραιτηθεί από την ιδιότητα που του δημιουργεί το κώλυμα πριν από την ανακήρυξή του ως υποψηφίου.  Τέτοιο είναι το κώλυμα των υπάλληλοι με σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου και ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου στον ίδιο δήμο ή στην περιφέρεια (για τους αιρετούς της περιφέρειας)  και τα πάσης φύσεως νομικά πρόσωπα τα οποία έχει συστήσει ή στα οποία μετέχει ο δήμοςή η περιφέρεια αντίστοιχα..

Το κώλυμα αίρεται εφόσον οι υπάλληλοι αυτοί παραιτηθούν από τη θέση τους, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 30 του π.δ. 26/2012, πριν την ανακήρυξη των υποψηφίων και να επανέλθουν στην υπηρεσία, κατά τις διατάξεις του άρθρου 32 του ν. 4257/2014.

Όλα τα παραπάνω κωλύματα είναι και τοπικά με την έννοια ότι ισχύουν μόνο για τον δήμο ή την περιφέρεια στην οποία αναφέρεται ο υποψήφιος.

Κωλύματα και μάλιστα απόλυτα είναι και τα αναφέρομενα στην οικονομική σχέση του υποψηφίου αιρετού με τον Δήμο ή την Περιφέρεια αντίστοιχα.

Συγκεκριμένα, όποιοι συνδέονται με τον  δήμο ή την περιφέρεια αντίστοιχα , τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία συμμετέχουν, με σύμβαση προμήθειας, εκτέλεσης έργου, παροχής υπηρεσιών, παραχώρησης δικαιώματος εκμετάλλευσης έργου ή υπηρεσίας με αντικείμενο αξίας πάνω από πέντε χιλιάδες (5.000) ευρώ ετησίως

Επίσης οι Γενικοί διευθυντές, διευθύνοντες σύμβουλοι, πρόεδροι και μέλη διοικητικών συμβουλίων, διαχειριστές, μέτοχοι και εταίροι κεφαλαιουχικών εταιρειών, που έχουν συμβληθεί με τον οικείο δήμο ή την περιφέρεια, τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία συμμετέχουν, εφόσον το ποσοστό συμμετοχής τους στις εταιρείες υπερβαίνει το πέντε τοις εκατό (5%) του συνολικού κεφαλαίου της εταιρείας, καθώς και εταίροι προσωπικών εταιρειών και κοινοπρακτούντα πρόσωπα, που έχουν συμβληθεί με τον οικείο ΟΤΑ, πρώτου η δευτέρου βαθμού , τα νομικά του πρόσωπα ή τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτός συμμετέχει, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις της προηγούμενης περίπτωσης.

Ο σκοπός των ασυμβιβάστων επεκτείνει την  αποτροπή της επιρροής και στην ενδεχόμενη αξιοποίηση της θέσης του αιρετού προς όφελός του όταν υπάρχει οφειλή προς τον δήμο ή τα νομικά του πρόσωπα.

Δεν μπορούν να είναι δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι ή πρόεδροι κοινότητας εκείνοι που είναι, από οποιαδήποτε αιτία, οφειλέτες του οικείου δήμου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτού, των κοινωφελών επιχειρήσεών του καθώς και της δημοτικής επιχείρησης ύδρευσης και αποχέτευσης του (Δ.Ε.Υ.Α.), εφ’ όσον η συνολική οφειλή τους υπερβαίνει το ποσό των πεντακοσίων (500) ευρώ.

Αν οφειλέτης του δήμου ή των νομικών εκλεγεί δήμαρχος, δημοτικός σύμβουλος, σύμβουλος ή πρόεδρος κοινότητας, οφείλει να εξοφλήσει την οφειλή του, εφόσον αυτή υπερβαίνει το ποσό των πεντακοσίων (500) ευρώ, έως την ημέρα εγκατάστασης των νέων δημοτικών αρχών.

Αν τα προαναφερόμενα πρόσωπα γίνουν οφειλέτες του δήμου ή των ανωτέρω νομικών προσώπων μετά την εκλογή τους, οφείλουν να εξοφλήσουν την οφειλή τους μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών, αφότου κατέστη οριστική η βεβαίωση της οφειλής και έλαβαν γνώση αυτής ή σε περίπτωση άσκησης ενδίκων βοηθημάτων, αφότου εκδόθηκε τελεσίδικη δικαστική απόφαση. Αν η εξόφληση των οφειλών αυτών δεν γίνει μέσα στην ανωτέρω προθεσμία, εκτός από την περίπτωση διακανονισμού της οφειλής, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, εκπίπτουν από το αξίωμά τους.

Από τις αλλαγές που επιφέρει το Σχέδιο Νόμου για τον ΚΛΕΙΣΘΕΝΗ 1 ως προς τα κωλύματα είναι η επέκταση των κωλυμάτων στα μέλη των Ανεξαρτήτων Αρχών και στους Γενικούς Γραμαμτείς των Δήμων και τους Εκτελεστικούς Γραμαμτείς των Περιφεριεών όπου από σχετικό το κώμλυμα μεταβάλλεται σε απόλυτο.

Μάλιστα το απόλυτο κώλυμα επεκτείνεται για πρώτη φορά στους Ειδικούς Συμβούλους, Ειδικούς Συνεργάτες και Επιστημονικούς Συμβούλους των Δημάρχων και των Περιφερειαρχών καθώς και στους δικηγόρους με πάγια αντιμισθία των δήμων και περιφερειών. Όλοι αυτοί δεν μπορούν να είναι υποψήφιοι στο Δήμο ή στην Περιφέρεια αντίστοιχα ακόμη και εάν παραιτηθούν σε οποιοδήποτε χρονικό διάστημα πριν από τις εκλογές. Αντίθετα για τους μόνιμους ή αοριστου χρόνου υπαλλήλους το κώλυμα είναι σχετικό και μπορούν να παραιτηθούν πριν από την προκήρυξη των εκλογών και να επανέλθουν μετά εφόσον δεν εκλεγούν.

Η επιλογή αυτή είναι παντελώς αδικαιολόγητη και αβάσιμη και εάν δεν είναι αποτέλεσμα άγνοιας των συντακτών της διάταξης μάλλον είναι προϊόν εμμονής που παραβιάζει τον κανόνα που ίσχυε γενικώς για τους μετακλητούς υπαλλήλους. Εν τω μεταξύ οι Σύμβουλοι και Συνεργάτες των αιρετών δεν ασκούν διοίκηση παρά μόνο παρέχουν συμβουλευτική υποστήριξη. Με τη διάταξη αυτή στελέχη με γνώση στην αυτοδιοίκηση και στη διοίκηση αποκλείονται από το σύστημα διακυβέρνησης γεγονός που υποβαθμίζει ακόμη περισσότερο το πολιτικό προσωπικό των ΟΤΑ.

Η συγκεκριμένη επιλογή πρέπει να εγκαταληφθεί πάραυτα.

Γενικότερα τα κωλύματα και τα ασυμβίβαστα είναι χρήσιμο να τεθούν σε ενδελεχή επεξεργασία, να εκσυγχρονιστούν και να υπηρετούν τον στόχο της ενίσχυσης της τοπικής δημοκρατίας με τον μη περιορισμό των πολιτικών δικαιωμάτων παράλληλα όμως με την ενίσχυση της λογοδοσίας και της πολιτικής ευθύνης των αιρετών.