Μεταδημότευση για υποψηφιότητα στις Εκλογές της Αυτοδιοίκησης

Του Δημήτρη Ι. Κατσούλη

Μου τίθεται συχνά το ερώτημα για το τι ισχύει σχετικά με την συμμετοχή στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές υποψηφίων που δεν είναι δημότες του Δήμου ή Δήμου της Περιφέρεια όπου επιθυμούν να είναι υποψήφιοι. Απαντώ: ισχύει ότι ίσχυε πάντοτε.

Αναλυτικά: Ως προς τις Δημοτικές Εκλογές ισχύει η διάταξη του άρθρου 16 του νόμου 3463/2006 το οποίο ορίζει ότι: «   "1. Επιτρέπεται η μεταδημότευση χωρίς τη συνδρομή των προϋποθέσεων της παρ. 7 του άρθρου 15, όταν πρόκειται μόνο για την υποβολή υποψηφιότητας σε δημοτικές και κοινοτικές εκλογές στους Δήμους και τις Κοινότητες των Νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης και στους Δήμους ή τις Κοινότητες των νομών, στην περιφέρεια των οποίων υπάγεται ο Δήμος ή η Κοινότητα που ο υποψήφιος είναι ή ήταν πριν γραμμένος στα Μητρώα Αρρένων ή στα δημοτολόγια ή στους εκλογικούς καταλόγους."   2. Το δικαίωμα αυτό μπορεί να ασκηθεί από την 1η Αυγούστου του έτους διενέργειας των εκλογών μέχρι την προηγούμενη ημέρα της κατάθεσης στο αρμόδιο δικαστήριο της δήλωσης κατάρτισης των συνδυασμών. Η απόφαση μεταδημότευσης εκδίδεται υποχρεωτικά μέσα στην ίδια προθεσμία και είναι αμέσως εκτελεστή. Η απόφαση μεταδημότευσης παύει να ισχύει μετά την παρέλευση τριών (3) μηνών από την ανακήρυξη των συνδυασμών, εφόσον αυτός που μεταδημότευσε δεν ανακηρύχθηκε υποψήφιος. Σε αντίθετη περίπτωση εφαρμόζεται, κατά τα λοιπά, η παράγραφος 7 του προηγούμενου άρθρου.»

Εν συνεχεία ο νόμος 3852/2010,(Καλλικράτης)  με τη διάταξη του άρθρου 10, παρ.5 ορίζει  ότι «5. Προκειμένου να γίνει μεταδημότευση για τις δημοτικές εκλογές, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Κ.Δ.Κ., όπως ισχύουν, για την υποβολή υποψηφιότητας στους νέους δήμους που προκύπτουν από συνένωση δήμων και κοινοτήτων, η εγγραφή γίνεται στα δημοτολόγια του δήμου που ορίζεται ως έδρα του νέου δήμου. Το δικαίωμα αυτό μπορεί να ασκηθεί από την πρώτη (1η) Απριλίου του έτους διενέργειας των εκλογών μέχρι την προηγούμενη ημέρα της επίδοσης ή της παράδοσης στον πρόεδρο του αρμόδιου πρωτοδικείου της δήλωσης κατάρτισης των συνδυασμών.».

Ο νέος νόμος 4555/2018 (Κλεισθένης 1) με την παράγραφο 3 του άρθρου 7 ορίζει ότι «3. Στην παρ. 5 του άρθρου 10 του ν. 3852/2010, οι λέξεις «από την πρώτη (1η) Απριλίου» αντικαθίσταται από τις λέξεις «από την πρώτη (1η) Αυγούστου.». Ειδικά για τις εκλογές του 2019, η προθεσμία του προηγούμενου εδαφίου ορίζεται στην πρώτη (1η) Απριλίου.»

Από τα παραπάνω συνάγεται ότι μπορεί να είναι υποψήφιος Δήμαρχος, Δημοτικός Σύμβουλος, Πρόεδρος Κοινότητας ή Σύμβουλος Κοινότητας πολίτης ο οποίος είναι δημότης άλλου Δήμου αρκεί αυτός να έχει ή να είχε δημοτικότητα, δηλαδή να είναι ή να ήταν Δημότης, εγγεγραμμένος στα Μητρώα Αρρένων ή να είχε Εκλογικό Δικαίωμα σε Δήμο του νομού όπου ανήκει ο Δήμος όπου θέλει να είναι υποψήφιος. Για παράδειγμα: Εάν ένας ήταν δημότης στο παρελθόν του Δήμου Ιστιαίας και εν συνεχεία μεταδημότευσε στο Δήμο Αθηναίων μπορεί να είναι υποψήφιος Δήμαρχος, Δημοτικός Σύμβουλος κ.ο.κ. σε Δήμο της Εύβοιας και προφανώς και στο Δήμο Ιστιαίας.

Η μεταδημότευση αυτή είναι πραγματική και παράγει τα ίδια έννομα αποτελέσματα με τις άλλες διαδικασίες μεταδημότευσης αρκεί ο υποψήφιος να ανακηρυχθεί υποψήφιος και εν συνεχεία να εκλεγεί. Εάν δεν είναι ανακηρυχθεί υποψήφιος τότε μετά την παρέλευση τριών μηνών η μεταδημότευση λήγει αυτομάτως και ο πολίτης επανέρχεται στον Δήμο από τον οποίο έφυγε. Εφόσον εκλεγεί παραμένει δημότης ανεξαρτήτως των άλλων προϋποθέσεων γιατί δεν εννοείται αιρετός σε Δήμο χωρίς να είναι δημότης αυτού.

Ως προς τις Περιφερειακές εκλογές: Εφαρμόζεται η διάταξη της παραγράφου  του άρθρου 116 του ν.3852/2010 (Καλλικράτης) η οποία έχει ως εξής: « 3. Ειδικά, για την υποβολή υποψηφιότητας επιτρέπεται η μεταδημότευση σε δήμο της οικείας περιφέρειας, χωρίς τη συνδρομή της προϋπόθεσης της διετούς κατοικίας. Το δικαίωμα αυτό μπορεί να ασκηθεί από την 1η Απριλίου του έτους διενέργειας των εκλογών, μέχρι την προηγούμενη ημέρα της κατάθεσης στο αρμόδιο δικαστήριο της δήλωσης κατάρτισης των συνδυασμών. Η απόφαση μεταδημότευσης εκδίδεται, υποχρεωτικά, μέσα στην ίδια προθεσμία και είναι αμέσως εκτελεστή. Η απόφαση μεταδημότευσης παύει να ισχύει μετά παρέλευση τριών (3) μηνών από την ανακήρυξη των συνδυασμών, εφόσον αυτός που μεταδημότευσε δεν ανακηρυχθεί υποψήφιος.»  Την ίδια διάταξη επαναλαμβάνει ο νομοθέτης του ν. 4555/2018 (Κλεισθένης 1) με το άρθρο 48 και ειδικότερα με την παράγραφο 6. Επίσης με την παρ.2 του άρθρου 48 ορίζεται η προθεσμία ειδικά για τις εκλογές του 2019 ως εξής: «2. Ειδικά για τις εκλογές του 2019 η προθεσμία της παρ. 6 του άρθρου 116 του ν. 3852/2010 ορίζεται στην πρώτη (1η) Απριλίου»

Εν κατακλείδι, ως προς τους Δήμους η διαδικασία μεταδημότευσης για την υποβολή υποψηφιότητας είναι παλαιά, σταθερή και σαφής. Η διαδικασία όμως κινείται με αίτηση του ενδιαφερομένου εντός της προθεσμίας που ορίζεται, δηλαδή για τις εκλογές του 2019 από την πρώτη (1) Απριλίου έως την προηγουμένη της κατάθεσης της δήλωσης του Συνδυασμού στο Δικαστήριο. Ούτε νωρίτερα αλλά ούτε και αργότερα.

 Ως προς την Περιφέρεια η φράση «σε δήμο της οικίας Περιφέρειας» ερμηνεύεται καταρχήν ότι επιτρέπεται η μεταδημότευση μόνο από Δημότες άλλου Δήμου της ίδιας Περιφέρειας, π.χ. Ένας από την Βοιωτία βάζει υποψηφιότητα στην Εύβοια. Εάν ο νομοθέτης δεν ήθελε να το περιορίσει εντός της περιφέρειας θα έκανε παραπομπή στο άρθρο 16 του ν. 3463/2006 ή θα κατέστρωνε διάταξη με ανάλογο περιεχόμενο. Σε κάθε περίπτωση η διάταξη αυτή είναι περιοριστική για την υποψηφιότητα στην Περιφέρεια και ίσως είναι ορθότερο να διορθωθεί με τροπολογία έτσι ώστε να μπορούν όσοι δημότες δήμων εκτός περιφέρειας επιθυμούν να είναι υποψήφιοι στις Περιφερειακές Εκλογές να μεταδημοτεύουν με την ειδική διαδικασία που περιγράφεται εάν «έχουν ή είχαν δημοτικότητα ή ήταν γραμμένοι στα Μητρώα Αρρένων ή στους Εκλογικούς Καταλόγους» Δήμων της Περιφέρειας στην οποία ενδιαφέρονται να είναι υποψήφιοι.