ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΙΚΡΑΜΕΝΟΣ
Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας
Καθηγητής της Νομικής Σχολής ΑΠΘ.
Αναδημοσίευση από: https://www.kathimerini.gr/ 10.12.2022
Το Σύνταγμα ορίζει ότι η διοίκηση των τοπικών υποθέσεων ανήκει στους Οργανισμούς
Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), στους οποίους μπορεί να ανατίθενται με νόμο και
κρατικές υποθέσεις, οι δε Αρχές τους εκλέγονται από τον λαό. Το Σύνταγμα ορίζει
επίσης ότι το κράτος ασκεί στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης εποπτεία, η
οποία συνίσταται αποκλειστικά σε έλεγχο νομιμότητας.
Ο συνταγματικός νομοθέτης αναθέτει τις πιο πάνω υποθέσεις στους
δημοκρατικά νομιμοποιημένους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι
αποτελούν τμήμα της δημόσιας διοίκησης, προκειμένου να διασφαλισθεί η αποτελεσματικότερη
λειτουργία του διοικητικού συστήματος καθώς τα αιρετά όργανα γνωρίζουν καλύτερα
τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών απ’ ό,τι τα κεντρικά όργανα του κράτους.
Ταυτόχρονα η κρατική εποπτεία αποβλέπει στην τήρηση της αρχής της νομιμότητας, καθώς επιτάσσει την παρακολούθηση της εφαρμογής των κανόνων δικαίου εκ μέρους των οργάνων των ΟΤΑ.
Οι επιλογές αυτές του Συντάγματος έχουν ως σκοπό την επίτευξη
ισορροπίας: αφενός, την ελεύθερη δράση των ΟΤΑ και, αφετέρου, τον έλεγχο
νομιμότητας από το κράτος για να αποφεύγονται παράνομες πράξεις και ενέργειες
των αιρετών προς όφελος τοπικών συμφερόντων ή εκλογικών σκοπιμοτήτων. Εχοντας
υπόψη ο ν. 3852/2010 (πρόγραμμα «Καλλικράτης») τη διαχρονική
αναποτελεσματικότητα του συστήματος κρατικής εποπτείας από τις εκάστοτε μονάδες
αποκεντρωμένης κρατικής διοίκησης (νομάρχες και στη συνέχεια γενικούς
γραμματείς κρατικών περιφερειών), προχώρησε στη σύσταση ειδικής κρατικής
υπηρεσίας με χαρακτηριστικά ανεξαρτησίας, εξειδίκευσης και αξιοκρατίας,
προκειμένου να διασφαλισθεί ποιοτικός και αποτελεσματικός έλεγχος νομιμότητας
στη δράση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρώτης και δεύτερης βαθμίδας.
Ετσι προβλέφθηκε η σύσταση επτά αυτοτελών υπηρεσιών εποπτείας ΟΤΑ, οι
οποίες αποτελούν αποκεντρωμένες υπηρεσίες του υπουργείου Εσωτερικών και
καλύπτουν ολόκληρη την επικράτεια. Σε κάθε αυτοτελή υπηρεσία εποπτείας ΟΤΑ
προβλέφθηκε θέση προϊσταμένου με τον τίτλο «επόπτης ΟΤΑ». Ο επόπτης διορίζεται
με τετραετή θητεία, κατόπιν επιλογής από ειδικό συμβούλιο, και έχει αυξημένα
προσόντα. Προβλέφθηκε επίσης η στελέχωση της υπηρεσίας από εξειδικευμένο
προσωπικό με ειδική διαδικασία επιλογής.
Δώδεκα χρόνια μετά την πρόβλεψη της αυτοτελούς υπηρεσίας εποπτείας ΟΤΑ,
οι κυβερνήσεις δεν προχώρησαν στη σύστασή της, με συνέπεια η εποπτεία να εξακολουθεί
να ασκείται, με βάση μεταβατική διάταξη, από αποκεντρωμένα κρατικά όργανα και
επιτροπές που προϋπήρχαν του ν. 3852/2010.
Η τοπική αυτοδιοίκηση εξακολουθεί να υπολείπεται των άλλων ευρωπαϊκών
κρατών σε σχέση με το εύρος των αρμοδιοτήτων που της έχει εμπιστευθεί ο
νομοθέτης, καθώς και ως προς τους πόρους, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε
χρηματοδότηση.
Με αυτό τον τρόπο, μια μεταβατική διάταξη που είχε σκοπό να παρασχεθεί
εύλογος χρόνος για τη σύσταση και λειτουργία ενός νέου θεσμού, κατέστη εκ των
πραγμάτων πάγια, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα και την
αποτελεσματικότητα της εποπτείας επί των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η
διεθνής τάση δείχνει ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και το Σύνταγμα
περιέχει εκτενείς ρυθμίσεις για την ανάδειξη των οργανισμών τους σε ισχυρό πόλο
του διοικητικού συστήματος της χώρας, που θεραπεύει όχι μόνο τοπικές αλλά και
κρατικές υποθέσεις.
Παρά ταύτα, η τοπική αυτοδιοίκηση εξακολουθεί να υπολείπεται των άλλων
ευρωπαϊκών κρατών σε σχέση με το εύρος των αρμοδιοτήτων που της έχει
εμπιστευθεί ο νομοθέτης, καθώς και ως προς τους πόρους, τόσο σε ανθρώπινο
δυναμικό όσο και σε χρηματοδότηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η χώρα να διατηρεί
ένα, κατά βάση, συγκεντρωτικό σύστημα άσκησης της εξουσίας.
Αναγκαίος όρος για την ενίσχυση των ΟΤΑ είναι η αναβάθμιση της
εποπτικής αρμοδιότητας του κράτους με τη σύσταση της υπηρεσίας που προβλέπει ο
ν. 3852/2010, η οποία έχει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις να επιτελέσει, με
ουσιαστικούς όρους, την υψηλή αποστολή της διαφύλαξης της αρχής της νομιμότητας
στη λειτουργία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου