Για ποια Αυτοδιοίκηση… ο λόγος;

Άρθρο του Δημήτρη Κατσούλη

Ολοκληρώθηκαν χθες οι τριήμερες εργασίες του ετήσιου Συνεδρίου της ΚΕΔΕ στην Σιθωνία της Χαλκιδικής. Όπως κάθε Συνέδριο έτσι και αυτό αφήνει τον απόηχο της συγκυρίας που ζει η Αυτοδιοίκηση αλλά ταυτόχρονα δίνει και τον τόνο της πορείας του θεσμού στην σημερινή Ελλάδα.

Προσφάτως το θέμα της υποχρεωτικής μεταφοράς των ταμειακών διαθέσιμων των Δήμων στην τράπεζα της Ελλάδας αναδείχθηκε σε ζήτημα αιχμής. Αυτό όμως που θα μείνει είναι η Απόφαση του Συνεδρίου να μην αποφασίσει το ίδιο γιαυτό αλλά να παραπέμψει το θέμα στο Διοικητικό Συμβούλιο. Και μάλιστα με μία εμβόλιμη και εκτός διαδικασίας ψηφοφορία όπου περίπου το 45% των διαπιστευμένων συνέδρων φαίνεται ότι είχε εκδράμει στην πανέμορφη Χαλκιδική ή ήταν στο δρόμο της επιστροφής. Όταν το Συνέδριο δεν αποφασίζει το ίδιο για ένα τόσο σημαντικό – κατά την ηγεσία της ΚΕΔΕ- θέμα τότε ως προς τι όλες οι προηγούμενες αποφάσεις εκατοντάδων δημοτικών συμβουλίων που παρέπεμπαν στην αναμενόμενη Απόφαση του Συνεδρίου; Ή μήπως αποτελούσε κεντρικό ζήτημα η ασκούμενη ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική για το μεταναστευτικό για να γίνει αντικείμενο αιχμής στο Συνέδριο, ή μήπως αποτελεί σχέδιο για την αυτοδιοίκηση η απλή απαρίθμηση επαναλαμβανόμενων δευτερευόντων αιτημάτων, όταν δεν υπάρχει στρατηγική για τα μείζονα;

Αλλά και το γενικότερο πλαίσιο της αντιπαράθεσης μεταξύ Κυβέρνησης και ΚΕΔΕ αποτυπώνει την προχωρημένη διολίσθηση στην απαξίωση και την κομματική χειραγώγηση της Αυτοδιοίκησης βρίσκοντας μοναδικό κοινό τόπο στην αντι-καλλικρατική ρητορική.

Η μεν Κυβέρνηση χωρίς σύγχρονο, ευρωπαϊκό αυτοδιοικητικό λόγο, παρά τις γενικόλογες προγραμματικές της διακηρύξεις για την δημοκρατική ανασυγκρότηση του θεσμού ζει περισσότερο την αγωνία της μειοψηφικής της παρουσίας στην Αυτοδιοίκηση και την αδυναμία της κομματικής  νομενκλατούρας να ξεφύγει από πρακτικές χειραγώγησης, αδυνατεί να αναζητήσει στις άλλοτε πρωτοπόρες ιδέες της ανανεωτικής αριστεράς, στον αυτοδιοικητικό λόγο και πνεύμα του Παναγιώτη Παπαγιάννη και του αείμνηστου Χρήστου Παλαιολόγου, το προγραμματικό στίγμα της σύγχρονης προοδευτικής ευρωπαϊκής αυτοδιοίκησης.

Η δε ΚΕΔΕ, συνεχίζοντας να αναπαράγει τον βερμπαλισμό της εσωτερικής προεκλογικής της διαδικασίας για δήθεν «ανατροπές» που  φαίνεται να εξαντλούνται έως το ξήλωμα  ότι, λιγότερο η περισσότερο, μεταρρυθμιστικού συνέβει στην προμνημονιακή περίοδο, χωρίς να έχει σαφή προγραμματικό ρόλο, φαντάζει περισσότερο από ποτέ δέσμια κομματικών και δυστυχώς εσωκομματικών σχεδιασμών των στελεχών της, απομακρύνεται από τους μεγάλους και σοβαρούς στόχους της ισχυρής και πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, της ανάκτησης του ευρωπαϊκού αυτοδιοικητικού κεκτημένου, της ουσιαστικής ανάκτησης της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας με και σύγχρονο προγραμματικό πλαίσιο.

Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, χρειάζεται μία νέα προσέγγιση του αυτοδιοικητικού κινήματος με σαφή προσανατολισμό στην συμπλήρωση, βελτίωση, και διόρθωση των προμνημονιακών μεταρρυθμίσεων, του Καλλικράτη συμπεριλαμβανομένου, στην αναζήτηση και προώθηση νέων μεταρρυθμιστικών τομών που ενισχύουν το αυτοδιοικητικό κεκτημένο, κατοχυρώνουν και διευρύνουν τα συνταγματικά όρια της τοπικής αυτονομίας και καθιστούν την αυτοδιοίκηση των Δήμων και των Περιφερειών βασικό πυλώνα της πολυεπίπεδης δημοκρατικής διακυβέρνησης της χώρας. Η αναζήτηση και η εφαρμογή διαδικασιών που εμπλουτίζουν την τοπική δημοκρατία και επαυξάνουν την αποτελεσματικότητα των αιρετών οργάνων και του ανθρώπινου δυναμικού της Αυτοδιοίκησης είναι το μεγάλο ζητούμενο, τουλάχιστον για όσους οραματίζονται ακόμη την προοδευτική δημοκρατική αναγέννηση της Αυτοδιοίκησης και της Ελλάδας.

Η τοπική δημοκρατία δεν είναι μία ωραία και ταυτόχρονα άδεια περιεχομένου λέξη. Έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο και είναι πεδίο άσκησης τόσο των αιρετών όσο και των ίδιων των πολιτών σε όλες τις εκφάνσεις της πολιτικής συμμετοχής, του ελέγχου και της λογοδοσίας. Είναι πεδίο εμπέδωσης και επαλήθευσης της χρηστής και διαφανούς διακυβέρνησης. Είναι το νέο πεδίο θεσμικών πρωτοβουλιών στο οποίο τόσο η Κυβέρνηση όσο και η Αυτοδιοίκηση πρέπει να τολμήσουν να συναντηθούν. Ενδοδημοτική αποκέντρωση, θεσμοί διαβούλευσης, διαδικασίες διαφάνειας, εκλογικό σύστημα, δημοκρατικά νομιμοποιημένο και αποτελεσματικό σύστημα διακυβέρνησης.

Οικονομική αυτοτέλεια και αυτοδυναμία ως αποτελέσματα δίκαιης και αποδοτικής φορολογικής αποκέντρωσης και  αποτελεσματικού συστήματος διασφάλισης των εσόδων με παράλληλη συγκρότηση συστήματος συνοχής για την άρση των ενδοπεριφερειακών και ενδοδημοτικών ανισοτήτων. Σε κάθε περίπτωση όμως κατοχυρώνοντας το κεκτημένο των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων του ν.3852/2010 χωρίς παρακρατήσεις, υπεξαιρέσεις και  δόλιες παραχαράξεις.

Πρόσβαση και συμμετοχή στις ευρωπαϊκές πολιτικές για την βιώσιμη και «έξυπνη» ανάπτυξη με την διαμόρφωση και την προώθηση νέων δημοτικών  και περιφερειακών πολιτικών που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής παράγοντας υγιή ιδιωτική και κοινωνική επιχειρηματικότητα, σταθερές θέσεις εργασίας, τοπικό πλούτο δίκαια διανεμημένο, που «κτίζουν» πόλεις και περιοχές που αξίζει να ζεις και να εργάζεσαι.  

Όλα αυτά είναι το διακύβευμα μίας νέας προοδευτικής προσέγγισης για την Αυτοδιοίκηση.

Όσο αυτή η προσέγγιση δεν αποκτά χώρο και δεν απλώνεται, δυστυχώς η Αυτοδιοίκηση θα συνεχίζει τον κατήφορο της απαξίωσης και οι μόνες ανατροπές που θα κατορθώνει θα είναι εκείνες των έστω και ατελών μεταρρυθμίσεων που παρέμειναν δραματικά ανολοκλήρωτες και ανεκπλήρωτες, δηλαδή μετά το «σημειωτόν» πολλά βήματα πίσω…..