H ένταξη στην ΕΕ προσφέρει «μια ευκαιρία για μεταρρύθμιση» στους δήμους και τις περιφέρειες των Βαλκανίων

Οι εκθέσεις της ΕΕ δείχνουν ότι η αυτοδιοίκηση στα Δυτικά Βαλκάνια σημειώνει πρόοδο.

Η πιθανότητα προσχώρησης της Σερβίας και του Μαυροβουνίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2025, ημερομηνία-στόχο που προτάθηκε υπό όρους από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα πρέπει να ενθαρρύνει τη δημοτική και περιφερειακή μεταρρύθμιση σε όλα τα Δυτικά Βαλκάνια, δήλωσαν οι ομιλητές στις 4 Μαΐου κατά τη διάρκεια της ετήσιας διάσκεψης που επικεντρώθηκε στην περιφερειακή διάσταση της προσχώρησης στην ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ συγκαταλέγονται μεταξύ εκείνων που, κατά τη διάρκεια της διάσκεψης με τίτλο «Ημέρα διεύρυνσης» που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών (ΕτΠ), τόνισαν ότι η επιτυχία της επόμενης διεύρυνσης της ΕΕ θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους δήμους και τις περιφέρειες .

Ο Πρόεδρος της ΕτΠ κ. Karl-Heinz Lambertz δήλωσε τα εξής: «Η μελλοντική ένταξη στην ΕΕ είναι μια απτή πραγματικότητα για τα Δυτικά Βαλκάνια, αλλά απαιτεί πολιτική δέσμευση από κάθε βαθμίδα της δημόσιας διοίκησης». Δεδομένου ότι το 70% της νομοθεσίας της ΕΕ εφαρμόζεται από τις περιφέρειες και τους δήμους, οι τοπικές και περιφερειακές αρχές από τις υποψήφιες χώρες πρέπει να συμμετέχουν πλήρως σε όλη τη διαδικασία ένταξης. Η ΕΕ πρέπει να συμβάλει με τη δημιουργία ενός μηχανισμού τοπικής διοίκησης που θα βοηθήσει τις υποεθνικές αρχές να συνεργαστούν με τις ομόλογές τους στην ΕΕ. Καθιερωμένες δραστηριότητες, όπως η διασυνοριακή συνεργασία, οι μακροπεριφερειακές στρατηγικές και δίκτυα όπως το Σύμφωνο των Δημάρχων, με το οποίο οι δήμοι και οι περιφέρειες βελτιώνουν την ενεργειακή τους απόδοση και καταπολεμούν τις κλιματικές προκλήσεις, πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να προωθηθεί η αλλαγή.»

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για τις Διαπραγματεύσεις για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και τη Διεύρυνση κ. Johannes Hahn χρησιμοποίησε για πρώτη φορά τη διάσκεψη της «Ημέρας διεύρυνσης» για να παρουσιάσει για πρώτη φορά τις τελευταίες φετινές εκθέσεις της ΕΕ σχετικά με την πρόοδο των υποψήφιων χωρών. Οι εκθέσεις δείχνουν μικρή πρόοδο σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Οι αξιολογήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δημοσιεύτηκαν στις 17 Απριλίου, θα χρησιμεύσουν σαν τη βάση για τις συζητήσεις που θα διεξαχθούν στη Σύνοδο κορυφής ΕΕ - Δυτικών Βαλκανίων που θα πραγματοποιηθεί στη Σόφια στις 17 Μαΐου.

«Είμαι βαθύτατα πεπεισμένος ότι, για να τα καταφέρουμε, πρέπει όλες μας οι προσπάθειες να μετουσιωθούν σε απτά μέτρα σε τοπικό και σε περιφερειακό επίπεδο», δήλωσε ο κ. Hahn και συμπλήρωσε: «Εάν η δράση μας περιοριστεί στο εθνικό επίπεδο, τα αποτελέσματα δεν μπορούν παρά να είναι επιφανειακά. Πρέπει να δράσουμε σύρριζα. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο ως φορέας σταθερότητας, προαγωγής της κοινωνικοοικονομικής προόδου και διευκόλυνσης της συνεργασίας πέραν των εθνικών συνόρων. Η προσχώρηση στην ΕΕ εξακολουθεί να κρίνεται βάσει των επιδόσεων. Σε κάθε περίπτωση, ένα πράγμα είναι αδιαπραγμάτευτο: η ποιότητα είναι σημαντικότερη από την ταχύτητα! Οι εταίροι μας γνωρίζουν ότι η διεύρυνση θα συμβεί μόνο εφόσον είναι αμοιβαία επωφελής.»

Η κ. Lilyana Pavlova , υπουργός της βουλγαρικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, παρουσίασε την πρόοδο που σημειώθηκε ως προς την προτεραιότητα της Προεδρίας για την ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων και δήλωσε τα εξής: «Η διαδικασία διεύρυνσης αποτελεί μια στρατηγική επένδυση στην ειρήνη, τη δημοκρατία, την ευημερία, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην Ευρώπη. Η Βουλγαρία αναγνωρίζει την υψηλή προστιθέμενη αξία της συμμετοχής της στην ΕΕ, η οποία έχει συμβάλει σημαντικά στην ανάπτυξη και την οικονομική μεγέθυνση της χώρας, και κατ’ επέκταση στην ευημερία των πολιτών μας. Χαίρομαι που η βουλγαρική Προεδρία πέτυχε έναν από τους πρωταρχικούς της στόχους και που η ευρωπαϊκή προοπτική για τα Δυτικά Βαλκάνια καταλαμβάνει πλέον υψηλή θέση στο θεματολόγιο της ΕΕ, διότι τα Δυτικά Βαλκάνια είναι μια περιοχή με υψηλό δυναμικό, οι οικονομίες στην περιοχή αναπτύσσονται ταχέως και η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της περιοχής είναι προς το κοινό συμφέρον».

Από το 2006 η ΕτΠ συνεργάζεται με τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές από τις χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ, αναπτύσσοντας διαρθρωμένα προγράμματα εργασίας με τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας —μέσω μικτών συμβουλευτικών επιτροπών— και λιγότερο διαρθρωμένους διαλόγους με άλλες χώρες της περιοχής και με την Τουρκία. Στις 3 Μαΐου, πριν από τη διάσκεψη για την «Ημέρα διεύρυνσης», πραγματοποιήθηκαν συνεδριάσεις των μικτών συμβουλευτικών επιτροπών και ομάδων εργασίας, κάθε μία από τις οποίες επικεντρώθηκε σε μια συγκεκριμένη πρακτική πρόκληση που εντόπισαν οι δήμοι και οι περιφέρειες των υποψήφιων κρατών μελών. Επρόκειτο για θέματα όπως τα ακόλουθα: διαχείριση αποβλήτων, διαφθορά, ψηφιακή μετάβαση, προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, συμπράξεις μεταξύ πόλεων.

Σημειώσεις υπόψη της συντακτικής ομάδας:

• Βασικοί ομιλητές στη διάσκεψη ήταν o κ. Johannes Hahn, Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για τις Διαπραγματεύσεις για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Γειτονίας και τη Διεύρυνση, ο κ. Karl-Heinz Lambertz, Πρόεδρος της ΕτΠ, η κ. Lilyana Pavlova, υπουργός της βουλγαρικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, ο κ. Goran Svilanović, γενικός γραμματέας του Συμβουλίου Περιφερειακής Συνεργασίας και ο κ. Darko Fras, πρόεδρος του Δικτύου Ενώσεων Τοπικών Αρχών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης (NALAS). Το Συμβούλιο Περιφερειακής Συνεργασίας, το οποίο ιδρύθηκε το 2008, δραστηριοποιείται σε θέματα περιφερειακής συνεργασίας και ευρωατλαντικής ενσωμάτωσης της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, εστιάζοντας στην άρση των εμποδίων στην κυκλοφορία, στη συνδεσιμότητα και στην ανταγωνιστικότητα, και στη συμβολή στην καλύτερη διακυβέρνηση, στο κράτος δικαίου και στην ενισχυμένη ασφάλεια. Σε αυτό συμμετέχουν 46 χώρες και διεθνείς οργανώσεις. Το NALAS συγκεντρώνει 14 ενώσεις, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου 9.000 τοπικές αρχές από την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, το Κοσσυφοπέδιο, τη Μολδαβία, τη Ρουμανία, τη Σερβία και την Τουρκία.

• Οι εμπειρογνώμονες που παρουσίασαν την άποψή τους για την κατάσταση και το μέλλον της διαδικασίας διεύρυνσης στη διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαΐου ήταν οι εξής:ο κ. Dušan Reljić εκπρόσωπος του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας (SWP) η κα Vessela Tcherneva, εκπρόσωπος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR), ο κ. Erwan Fouéré εκπρόσωπος του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPS) και ο κ. Srđan Majstorović, εκπρόσωπος του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEP) που εδρεύει στο Βελιγράδι. Η περίληψη της νέας στρατηγικής για τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διατίθεται από την Υπηρεσία Έρευνας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

• Η ΕτΠ εξέφρασε μεν την ικανοποίησή της σχετικά με τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης για μια βαθύτερη συνεργασία με τα Δυτικά Βαλκάνια σε γνωμοδότηση που υιοθέτησε στις 22 Μαρτίου, αλλά η συνέλευση των τοπικών και περιφερειακών πολιτικών της ΕΕ τόνισε ότι η ΕΕ πρέπει να γίνει «ισχυρότερη και σταθερότερη» πριν μπορέσουν να ενταχθούν σε αυτήν οι χώρες της περιοχής. Στις συστάσεις που υπέβαλε η ΕτΠ με εισηγητή τον κ. Franz Schausberger (AT / EPP), από την περιφέρεια του Σάλτσμπουργκ, υπογραμμίζεται ότι η περιφερειακή συνεργασία και οι σχέσεις καλής γειτονίας πρέπει να είναι βασικές προϋποθέσεις για την ένταξη στην ΕΕ, και τονίζεται ιδιαιτέρως η ύψιστη σημασία που αποδίδεται στη μετανάστευση και τον έλεγχο των συνόρων. Οι συστάσεις βασίζονται σε γνωμοδοτήσεις που έχει εκδώσει η ΕτΠ με θέματα την αξία και την υλοποίηση των μακροπεριφερειακών στρατηγικών, τους τρόπους ενίσχυσης της διασυνοριακής συνεργασίας, και την στρατηγική της ΕΕ για την περιοχή της Αδριατικής Θάλασσας και του Ιονίου Πελάγους .

• Η ΕτΠ αξιολογεί σε ετήσια βάση τη Δέσμη μέτρων για τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η τελευταία δέσμη, η οποία δημοσιεύτηκε στις 17 Απριλίου, θα αξιολογηθεί σε έκθεση που εκπονεί ο κ. Franco Iacop (IT / PES), ο οποίος είναι επί του παρόντος συμπρόεδρος της μικτής συμβουλευτικής επιτροπής της ΕτΠ με τη Σερβία. Η γνωμοδότησή του θα εγκριθεί κατά τη σύνοδο ολομέλειας της ΕτΠ τον ερχόμενο Δεκέμβριο, μετά από συζητήσεις που θα πραγματοποιηθούν σε επίπεδο επιτροπής τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο.